Kwas acetylosalicylowy został wprowadzony na rynek farmaceutyczny ponad 100 lat temu i wciąż jest z powiedzeniem stosowany w lecznictwie. Odkrywane są również nowe potencjalne zastosowania w leczeniu choroby Alzheimera i nowotworów.
Spis treści:
- Właściwości kwasu acetylosalicylowego. Na co pomaga aspiryna?
- Aspiryna na ból, gorączkę i stan zapalny
- Aspiryna – dawkowanie i stosowanie kwasu acetylosalicylowego
- Jakie są przeciwwskazania do stosowania aspiryny. Z czym nie łączyć leku?
- Skutki uboczne. Czy aspiryna jest bezpieczna?
Aspiryna, znana również jako kwas acetylosalicylowy (ASA), to powszechnie stosowany lek bez recepty, który znajduje zastosowanie w leczeniu bólu, gorączki i stanów zapalnych. Działanie aspiryny opiera się m.in. na blokowaniu wytwarzania prostaglandyn, czyli związków chemicznych odpowiedzialnych za odczuwanie bólu i powstawanie stanu zapalnego.
Kwas acetylosalicylowy jest zaliczany do tzw. „słabych NLPZ”, czyli niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Co to oznacz i na co pomaga aspiryna? Podstawowym wskazaniem do stosowania leków z tą substancją czynną jest ostry ból zapalny o umiarkowanym natężeniu. Po aspirynę w formie tabletek, saszetek lub w formie musującej sięgniemy np. przy grypie i przeziębieniu.
Kwas acetylosalicylowy ze względu na właściwości przeciwzakrzepowe jest również wykorzystywany w zapobieganiu i leczeniu chorób układu krążenia m.in. służy zapobieganiu zawałowi serca, zakrzepicy naczyń wieńcowych i obwodowych, zatorowości płucnej czy napadom przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA).
Nowymi, pozostającymi stale w strefie badań, są doniesienia o tym, że aspiryna może być stosowana w przyszłości jako lek wspomagający leczenie choroby Alzheimera oraz zmniejszać ryzyko wystąpienia raka okrężnicy, żołądka, jelit, płuc, skóry i jajnika.
- Dawka aspiryny jest zależna od wskazań, w jakich ma być stosowana oraz wieku pacjenta. W leczeniu bólu, gorączki i zapalenia osoba dorosła może przyjąć jednorazowo 500–1000 mg kwasu acetylosalicylowego. Maksymalnie w ciągu doby do 4000 mg. Kuracja nie powinna przekraczać 3–5 dni.
- Stosowanie u młodzieży powyżej 12. roku życia jest możliwe wyłącznie na zalecenie lekarza. Dawka jednorazowa wynosi 500 mg, a dobowa 1500 mg aspiryny.
- Zarówno u młodzieży, jak i u dorosłych dawkę jednorazową można powtórzyć po 4 do 8 godzin, zwracając koniecznie uwagę by ni przekroczyć maksymalnej dawki dobowej.
- We wskazaniach kardiologicznych i neurologicznych, u pacjentów pełnoletnich zalecane są dawki 75–150 mg aspiryny na dobę, przyjmowane długotrwale, systematycznie, o stałej porze i pod kontrolą lekarza.
W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia podczas leczenia dolegliwości gastrycznych leki z aspiryną należy popić szklanką wody. Można je również przyjąć w trakcie lub tuż po posiłku, choć może to nieznacznie osłabić działanie leku. Nie należy połykać tabletek przeznaczonych do rozpuszczania oraz kruszyć lub rozgryzać tabletek powlekanych,
Aspiryny nie należy stosować:
- w przypadku nadwrażliwości na substancję czynną - kwas acetylosalicylowy i inne salicylany,
- u pacjentów ze skazą krwotoczną,
- u pacjentów z ostrą chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy,
- u pacjentów z napadami astmy oskrzelowej w wywiadzie, wywołanymi podaniem salicylanów lub substancji o podobnym działaniu, szczególnie niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
- jednocześnie z metotreksatem w dawkach 15 mg na tydzień lub większych,
- u pacjentów z ciężką niewydolnością serca, ciężką niewydolnością wątroby lub ciężką niewydolnością nerek,
- w ostatnim trymestrze ciąży,
- u dzieci w wieku poniżej 12 lat.
Ponadto, pacjenci stosujący na stałe inne leki m.in. na cukrzycę, nadciśnienie, przeciwzakrzepowe, przeciwdepresyjne, z grupy NLPZ, na dnę moczanową przed zastosowaniem aspiryny powinni skonsultować się z lekarzem.
Czy aspirynę można stosować w ciąży? Jest to dopuszczalne podczas pierwszych 6 miesięcy ciąży, ale wyłącznie na zalecenie lekarza. Podaje się najniższą możliwie dawkę przez jak najkrótszy czas. W okresie laktacji należy pamiętać, że kwas acetylosalicylowy przenika w niewielkiej ilości do mleka kobiecego i nie zaleca się wówczas jego stosowania.
Mimo wielu cennych właściwości leczniczych aspiryna nie jest niestety pozbawiona działań niepożądanych.
Mechanizm działania leczniczego polegający na hamowaniu wytwarzania przez aspirynę prostaglandyn, niestety wpływa niekorzystnie na błonę śluzową żołądka. Prostaglandyny chronią żołądek przed nadmierną produkcją kwasu solnego i uszkadzaniem śluzówki żołądka. Ich brak powoduje utratę właściwości ochronnych. Może dochodzić do powstawania nadżerek i owrzodzeń żołądka i dwunastnicy. Duże niebezpieczeństwo mogą stanowić krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego, szczególnie u pacjentów powyżej 65. roku życia obciążonych chorobą wrzodową. Leczeniu mogą towarzyszyć nudności, wymioty, ból brzucha, zgaga i biegunki.
Szczególną ostrożność powinny zachować osoby chorujące na astmę, u których aspiryna może powodować duszność. Kwas acetylosalicylowy często również powoduje uczulenia i choć bywa stosowany w prewencji niedokrwiennych udarów mózgu, to badania wskazują że przewlekłe stosowanie małych dawek aspiryny może zwiększyć ryzyko udaru krwotocznego. Bezwzględnie nie należy go podawać dzieciom poniżej 12. roku życia.
Dla bezpieczeństwa podczas krótkotrwałego leczenia bólu, gorączki i stanów zapalnych należy przestrzegać zasad dotyczących stosowania oraz nie przekraczać zalecanych dawek. Terapię długotrwałą niskimi dawkami aspiryny stosuje się wyłącznie na zalecenie lekarza i pod jego kontrolą. Konieczna jest stała obserwacja samopoczucia i zgłaszanie mu wszelkich niepokojących objawów.
