Grypa – objawy, leczenie, profilaktyka

Według statystyk Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, rocznie na grypę choruje pomiędzy 3 a 5 milionów Polaków. Grypa jest zakaźną chorobą sezonową, wywoływaną przez wirusy. Jakie wirusy wywołują grypę? Jakie są objawy grypy? Czy powikłania po grypie naprawdę mogą być poważne? Sprawdźmy.  

Spis treści:

---

1. Wirusy grypy – rodzaje
2. Przyczyny grypy – jak można się nią zarazić?
3. Jakie są objawy grypy?
4. Ile trwa grypa i jak przebiega?
5. Jak leczyć grypę?
6. Profilaktyka grypy – jak zapobiec chorobie?
7. Powikłania po grypie – jakie mogą być skutki niedoleczonej choroby?
8. Grypa – warto wiedzieć

Wirusy grypy – rodzaje  

Sezon na grypę przypada na okres od października do kwietnia. Zachorowania w tym czasie są wywoływane głównie przez wirusy typu A oraz B. Ich białka powierzchniowe dzielą je na podtypy, a jedno z nich – hemaglutynina – zapewnia wiązanie wirusów do komórek nabłonka górnych i dolnych dróg oddechowych.  

Grypa typu A 

Wirus grypy typu A posiada krótki okres wylęgania, a jego zmienność antygenowa jest duża, co oznacza, że każdego roku ryzyko zachorowania jest wysokie. Z tego powodu coroczne przyjmowanie nowej szczepionki przeciwko wirusowi grypy typu A jest niezbędne do uzyskania odporności przeciwko niemu.  

Jego rezerwuarem, czyli organizmami, które mogą się nim zarazić, są nie tylko ludzie, ale także niektóre zwierzęta np. koty i psy. 

Grypa typu B 

Typ B wywołuje zachorowania jedynie u człowieka, a przebieg choroby jest zazwyczaj łagodny. 

Grypa typu C 

Wirus typu C charakteryzuje się częstym występowaniem, ale głównie wywołuje on zachorowania wśród dzieci. Przebieg choroby jest bardzo łagodny lub wręcz prawie bezobjawowy. 

Przyczyny grypy – jak można się nią zarazić?  

Grypa jest chorobą zakaźną, co oznacza, że jest wywoływana przez drobnoustroje chorobotwórcze przenoszone z chorego na zdrowego człowieka. W tym przypadku są to wirusy, przenoszące się drogą kropelkową w trakcie bezpośredniego kontaktu fizycznego z chorym, ale także poprzez skażone wirusem grypy przedmioty. 

Wysoka zakaźność występuje na 1 dzień przed wystąpieniem objawów grypy i utrzymuje się do 5-10 dni po jej ustąpieniu.  

Czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia się grypą są: 

• przebywanie blisko chorego (do 1,5m) przez dłuższy czas (na przykład w domu lub w pracy), 

• bezpośredni kontakt z chorym i jego otoczeniem, 

• zbyt mała higiena rąk, 

• przenoszenie drobnoustrojów w okolice ust, oczu, nosa, na przykład na nieumytych rękach, 

• przebywanie w dużych zbiorowiskach ludzi, 

• przebywanie w pomieszczeniach o słabej cyrkulacji powietrza, gdzie pojawia się wiele osób. 

Grypa u dzieci stanowi blisko połowę przypadków, z uwagi na słabą pamięć immunologiczną w kierunku wirusów grypy, występujących w poprzednich latach. Innym ważnym czynnikiem wpływającym na dużą zachorowalność wśród dzieci, są duże skupiska ludzkie, jak przedszkola, szkoły, w których transmisja wirusa jest bardzo duża.  

Jakie są objawy grypy?  

Pierwsze objawy grypy mogą pojawiać się w 1-7 dni od zakażenia.  

Pojawiają się nagłe symptomy, jak: 

• gorączka powyżej 38°C,  

• osłabienie i ogólne złe samopoczucie, 

• dreszcze, 

• uczucie zimna, 

• bóle mięśni i głowy. 

Grypa u dzieci może objawiać się znaczną senność, niechęcią do jedzenia i objawami żołądkowo-jelitowymi, czyli bólem brzucha, biegunką czy wymiotami. 

Za to u osób starszych nie zawsze występuje gorączka, ale może dojść nawet do zaburzeń świadomości. 

Ile trwa grypa i jak przebiega?  

Po 3 dniach od rozpoczęcia choroby objawy bardzo często się zmieniają. Dalszy przebieg grypy wiąże się często z bólem gardła i suchym, męczącym kaszlem. 

Ustąpienie objawów chorobowych następuje zazwyczaj po 7 dniach, za to kaszel i ogólne złe samopoczucie mogą utrzymywać się dłużej, bo nawet do 2 tygodni.  

W ciężkim i postępującym przebiegu choroby mogą pojawiać się: 

• choroby dolnych dróg oddechowych, objawiające się przyspieszeniem oddechu z uczuciem duszności oraz spadkiem saturacji, 

• drgawki i zaburzenia świadomości, 

• sinica, krwioplucie, bóle w klatce piersiowej, 

• znaczne odwodnienie, wiążące się z omdleniami i zmniejszoną dobową ilością moczu, 

• powikłania, jak niewydolność nerek, wstrząs septyczny, czy niewydolność wielonarządowa. 

W razie wystąpienia którychkolwiek z tych objawów należy skontaktować się z lekarzem. 

Jak leczyć grypę? 

Ważnym elementem leczenia grypy są podstawowe, ale jakże ważne, zachowania pacjenta. Odpoczynek jest niezbędny w procesie leczenia. Należy zadbać również o odpowiednie nawodnienie, poprzez picie dużej ilości płynów. 

Leki na grypę  

Terapię grypy w grupie pacjentów bez czynników ryzyka, rozpoczyna się od leczenia objawowego w domu. Pierwszymi w kolejności lekami są dostępne bez recepty leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, jak paracetamol lub ibuprofen, które można kupić również w dedykowanej formie, jako saszetki na grypę.  

Zawierają one bardzo często składniki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz obkurczające śluzówkę nosa.  

W razie występowania uporczywego kaszlu można zastosować leki przeciwkaszlowe. 

Niestety stosowanie na tym etapie witaminy C lub rutozydu, występującego na przykład w czarnej aronii, jest nieskuteczne. 

Sprawdź oferty: Leki na ból gardła 

Jeśli po 72h od rozpoczęcia leczenia nie nastąpi poprawa lub wręcz stan się pogorszy, lekarz może zalecić leki przeciwwirusowe, jak oseltamiwir, zanamiwir, peramiwir lub marboksyl baloksywiru.  

Grypa u dzieci 

Leki na grypę dla dzieci posiadają również takie składniki jak paracetamol, czy ibuprofen, ale w dawce dostosowanej do wagi lub wieku dziecka.  Należy pamiętać, by nie podawać kwasu acetylosalicylowego dzieciom i młodzieży do 12 roku życia, ponieważ wiąże się to z ryzykiem wystąpienia zespołu Reye’a. 

Grypa w ciąży 

Grypa w ciąży może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia powikłań. Należy jak najszybciej wprowadzić leki przeciwwirusowe, a jako lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy stosować paracetamol. Stosowanie kwasu acetylosalicylowego oraz ibuprofenu w ciąży jest niewskazane, ponieważ może prowadzić do przedwczesnego zamknięcia przewodu Botalla u dziecka. 

Przeczytaj: Szczepienia przeciwko grypie, co trzeba wiedzieć?

Domowe sposoby na grypę  

W trakcie leczenia możemy wspomóc się domowymi sposobami na grypę. Pamiętajmy jednak, że w niektórych przypadkach nie są one w stanie zastąpić działania produktów leczniczych. 

Wśród domowych produktów, wspomagających organizm w walce z chorobą, wymienia się: 

• ciepłą wodę lub herbatę z imbirem, 

• sok z malin lub czarnego bzu, 

• jako zioła na grypę wymienia się rumianek czy jeżówkę purpurową, 

• wymienia się również czosnek na grypę, który zawiera allicynę, o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych, 

• przed snem zaleca się łyżeczkę miodu, która może zmniejszyć napady kaszlu w nocy.

Przeczytaj: Leki na grypę – bez recepty i na receptę

Profilaktyka grypy – jak zapobiec chorobie?  

Pierwszym skojarzeniem ze słowem profilaktyka, jest zdecydowanie szczepionka na grypę. Aktualnie są to szczepionki 4-walentne inaktywowane, będące w grupie szczepionek „nieżywych”. 

Szczepionka na grypę – wskazania, przeciwwskazania, odpłatność 

Wskazaniem do szczepienia jest należenie do grup zwiększonego ryzyka zachorowania lub wystąpienia powikłań i ciężkiego przebiegu choroby. Są to: 

• osoby powyżej 55 roku życia, 

• osoby przebywające w domach spokojnej starości i innych placówkach opieki medycznej, 

• kobiety w ciąży oraz planujące ciążę w najbliższym sezonie grypowym, 

• osoby chorujące przewlekle, na przykład na choroby nerek, wątroby, z niedoborami odporności, z chorobami układu oddechowego, 

• osoby otyłe z BMI powyżej 40,  

• pracownicy domów spokojnej starości, placówek opieki zdrowotnej,  

• studenci kierunków medycznych, odbywający zajęcia na terenie placówek ochrony zdrowia, 

• opiekunowie dzieci w wieku przedszkolnym, 

• uczniowie placówek szkolnych, 

• osoby pracujące w miejscach dużych zgromadzeń ludzkich: edukacji, handlu, transportu, 

• współlokatorzy osób z grup ryzyka. 

Przeciwwskazania do szczepienia na grypę to: 

• zespół Guillaina i Barrégo po przyjęciu poprzedniej szczepionki przeciwko grypie, 

• reakcja anafilaktyczna na białko jaja kurzego, co jednakże jest już coraz mniejszym przeciwwskazaniem, z uwagi na minimalizację stężenia owoalbuminy w dostępnych szczepionkach. 

Cena szczepionki na grypę zależy od faktu, czy pacjent kwalifikuje się do refundacji. Darmową szczepionkę, w zależności od wybranego produktu, mogą otrzymać kobiety w ciąży oraz pacjenci powyżej 75 roku życia. Połowę ceny za szczepionkę na grypę zapłacą dzieci pomiędzy 6 miesiącem a 18 rokiem życia, osoby z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu oraz pacjenci w wieku pomiędzy 65 a 75 rokiem życia. 

Inna profilaktyka przeciwko grypie 

Innym sposobem profilaktyki przeciwko grypie jest oczywiście higiena rąk, szczególnie przed posiłkiem, po powrocie do domu oraz po przebywaniu w dużych skupiskach ludzkich. Zwraca się szczególną uwagę na fakt niedotykania brudnymi rękami błon śluzowych, na przykład oczu i nosa. 

Zaleca się również noszenie maseczki ochronnej w przypadku chorowania współdomowników lub przebywania w bliskim otoczeniu chorego na grypę. Nie jest to jednak konieczna forma ochrony w przypadku przebywania na świeżym powietrzu oraz w miejscach publicznych w okresie wysokich zachorowań na grypę. 

Warto również zwrócić uwagę na szczegóły, jak sposób kichania. Zmiana nawyku na kichanie „w łokieć” może znacznie zmniejszyć transmisję wirusa. 

Innym sposobem profilaktyki jest izolacja chorych na 7 dni od momentu wystąpienia objawów chorobowych. W tym czasie chory powinien pozostawać w domu i odpoczywać. 

Powikłania po grypie – jakie mogą być skutki niedoleczonej choroby?  

Nieleczona grypa lub taka o ciężkim przebiegu, może skutkować powikłaniami.  

Do grupy ryzyka zaliczamy: 

• osoby po 65 roku życia, 

• dzieci w wieku poniżej 5 lat, zwłaszcza do 12 miesiąca życia, 

• kobiety w ciąży, szczególnie w II i III trymestrze, 

• osoby ze znacznym stopniem otyłości, z BMI powyżej 40, 

• osoby z chorobami przewlekłymi, nie tylko płuc, ale także serca, nerek, wątroby, czy niedoborami immunologicznymi. 

Niedoleczona grypa może skutkować: 

• zapaleniem płuc, które w zależności od współistniejącego czynnika chorobotwórczego - bakteryjnego lub wirusowego, daje inne objawy.  

• Przy wirusowym zapaleniu płuc, obserwuje się nieustępujące objawy grypy.  

• W przypadku bakteryjnego zapalenia płuc, objawy zapalenia często pojawiają się w momencie ustępowania objawów grypy lub na etapie rekowalescencji, co skutkuje ponownym wystąpieniem objawów chorobowych, jak gorączka, kaszel i ogólne złe samopoczucie pacjenta, 

• angina paciorkowcowa, 

• zaostrzenie innych chorób, jak POchP, astma, cukrzyca. 

Grypa – warto wiedzieć  

Grypa to choroba, która może przebiegać lekko, ale może również dawać ciężkie objawy, powikłania, a nawet prowadzić do zgonu. Odkąd znamy koronawirusa i chorobę COIVD-19 wśród pacjentów narodziło się wiele pytań na temat grypy, jej objawów, podobieństw i różnic między grypą koronawirusem i przeziębieniem. Poniżej najczęstsze pytania na temat grypy.

Przeziębienie a grypa – jakie są różnice? 

Przeziębienie to wirusowe zakażenie nosa, gardła i górnych dróg oddechowych. Wywołują je inne wirusy, niż te wywołujące grypę. Grypa jest zdecydowanie poważniejszą chorobą w porównaniu do przeziębienia i może prowadzić do poważnych powikłań. Występuje gorączka, bóle kostno-stawowe i znaczne osłabienie. W przeziębieniu obserwuje się tylko kaszel, ból gardła oraz wysięk z nosa. 

Zasadniczą różnicą jest również możliwość przyjęcia szczepień oraz leków przeciwwirusowych, stosowanych w terapii i profilaktyce grypy, których nie stosuje się w leczeniu przeziębienia.

Przeczytaj: Przeziębienie – czym jest, skąd się bierze?

Czy to grypa, czy koronawirus – jak rozpoznać? 

Wspólnymi objawami grypy i zachorowania wywołanego przez COVID-19 są: 

• suchy kaszel,  

• gorączka, 

• drapanie w gardle, 

• bóle głowy, 

• bóle mięśni,  

• zmęczenie. 

Duszność oraz zaburzenia węchu i smaku występują zdecydowanie częściej przy zakażeniach COVID-19. 

Pewność w rozróżnieniu zachorowania, wywoływanego przez te dwa wirusy, daje nam wykonanie wymazu z nosa i gardła lub badanie antygenowe w kierunku SARS-CoV-2. 

Dlaczego podczas grypy bolą mięśnie? 

W trakcie infekcji, układ immunologiczny jest bardziej aktywny. Białe krwinki są tylko jednym z wielu jego elementów. Produkują one cytokiny, czyli mediatory stanu zapalnego, oddziałujące na cały organizm. Ich głównym celem jest walka z patogenem, jednakże wpływają także na bezpośrednią aktywację neuronów, odpowiedzialnych za przenoszenie informacji o bólu oraz na rozwój bólu mięśniowego na podłożu zapalnym. 

Grypa a karmienie piersią – czy należy przerwać karmienie w czasie choroby? 

Podczas terapii oseltamiwirem i zanamiwirem, kobiety karmiące piersią nie muszą przerywać karmienia. Nie wymaga tego również przyjmowanie paracetamolu i ibuprofenu. 

Ważne jest, by przyłożyć szczególną uwagę do zachowania higieny: 

• regularnie myć ręce, szczególnie przed podjęciem się karmienia dziecka, 

• używać maseczki przy kontakcie z dzieckiem oraz podczas karmienia, 

• myć piersi regularnie ciepłą wodą z mydłem. 

Bibliografia