Szczepionka przeciw grypie – skuteczność, skład, przeciwwskazania

Spis treści:

1. Jak działa szczepionka na grypę i co zawiera?
2. Szczepionka na grypę – rodzaje
3. Skuteczność szczepionki na grypę
4. Refundacja szczepionki na grypę – komu przysługuje?
5. Kto nie powinien przyjmować szczepionki na grypę – przeciwwskazania
6. Możliwe powikłania po szczepionce na grypę
7. Szczepionka na grypę – co warto wiedzieć?

Jak działa szczepionka na grypę i co zawiera? 

Szczepionki na grypę stosuje się u osób dorosłych i dzieci, aby zminimalizować ryzyko zachorowania i przede wszystkim zapobiec powikłaniom pogrypowym. Po podaniu szczepionki ludzki układ odpornościowy zaczyna wytwarzać własne przeciwciała. Wzmocnienie odporności swoistej trwa około 2-3 tygodni, dlatego bardzo ważne jest, aby zdążyć ze szczepieniem przed okresem wzmożonych zachorowań. 

Skład szczepionek na grypę jest co roku aktualizowany. Oprócz linii wirusa oraz antygenu w skład szczepionek wchodzą substancje pomocnicze, takie jak: 

• chlorek sodu, 

• fosforan disodu, 

• diwodofosforan potasu, 

• chlorek potasu. 

Rodzaje substancji pomocniczych mogą różnić się w zależności od tego, czy stosowana jest szczepionka inaktywowana (z martwym patogenem), czy też atenuowana (z żywym wirusem, ale o osłabionym działaniu). 

Przeczytaj koniecznie: Grypa –  objawy, leczenie, profilaktyka

Szczepionka na grypę – rodzaje 

Obecnie stosuje się wyłącznie czterowalentne szczepionki na grypę, czyli takie, które zawierają dokładnie te same 4 antygeny wirusa grypy zalecane na dany rok przez WHO: 

• Victoria, 

• Darvin, 

• Austria, 

• Phuket. 

Szczepionka przeciw grypie żywa (szczepionka na grypę donosowa) 

Żywa szczepionka na grypę występuje w przypadku preparatu donosowego (preparat FluenzTetra). Pomimo obecności żywego wirusa szczepionka nie powoduje u pacjenta grypy. Szczepionki atenuowane zalecane są dla dzieci w wieku od 2. do 18. roku życia. 

Szczepionka przeciw grypie inaktywowana 

Inaktywowana szczepionka przeciw grypie może zawierać rozszczepione wirusy grypy albo powierzchniowe białka wirusa grypy. W sezonie 2022/2023 są to preparaty Fluarix Tetra, Vaxigrip Tetra oraz Influvac Tetra. Szczepionki inaktywowane wywołują słabszą odpowiedź immunologiczną organizmu, dlatego często niezbędne okazuje się kilkukrotne podanie dawki w celu uzyskania odpowiedniego poziomu odporności. 

Warto wiedzieć, że wszystkie rodzaje szczepionek przeciwko grypie, które są dostępne w Polsce – zarówno atenuowane, jak i inaktywowane – namnażane są w zarodkach jaj kurzych, a nie w hodowli komórkowej. 

Skuteczność szczepionki na grypę 

Z badań opublikowanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego wynika, że skuteczność szczepionek przeciwko grypie waha się od 40 do 70%. Największą skuteczność preparaty wykazują w przypadku osób młodych i zdrowych. U osób w podeszłym wieku odporność swoista jest słabsza i może utrzymywać się krócej. Wśród czynników, które mają wpływ na skuteczność szczepienia wymienia się: 

• stan zdrowia i wiek pacjenta, 

• dopasowanie rodzaju szczepionki do rodzaju wirusa dominującego w danej populacji, 

• czas, jaki minął od szczepienia do kontaktu z zarażoną osobą. 

Refundacja szczepionki na grypę – komu przysługuje? 

Niektóre grupy pacjentów mogą liczyć na pełną lub częściową refundację szczepienia. Dla kogo należy się darmowa szczepionka na grypę? Kobiety w ciąży mogą liczyć na bezpłatne podanie preparatu Vaxigrip Tetra oraz Influvac Tetra. Osoby powyżej 75. roku życia także otrzymują szczepionkę Vaxigrip Tetra nieodpłatnie. 

Częściowa refundacja (50%) przysługuje dzieciom do 18. roku życia na szczepionkę Vaxigrip Tetra, a także osobom w wieku 18-64 lat, należącym do grup ryzyka. Dzieci od 2. do 18. roku życia otrzymują również donosową szczepionkę Fluenz Tetra za połowę ceny. 

Sprawdź oferty: Leki na przeziębienie i grypę

Kto nie powinien przyjmować szczepionki na grypę – przeciwwskazania 

Przeciwwskazania do szczepionki na grypę obejmują: 

• ostre choroby gorączkowe, 

• zaostrzenie choroby przewlekłej, powodujące znacznie osłabienie organizmu; 

• silne reakcje poszczepienne, w tym wstrząs anafilaktyczny lub podwyższona temperatura ciała przekraczająca 38°C, 

• silne uczulenie na białko jaja kurzego ze względu na sposób pozyskiwania materiału wirusowego do szczepionek.

O braku przeciwwskazań do szczepienia każdorazowo powinien decydować lekarz. Warto jednak podkreślić, że dozwolone jest przyjęcie szczepionki na grypę w ciąży oraz w okresie karmienia piersią.

Przeczytaj: Leki na grypę – bez recepty i na receptę

Możliwe powikłania po szczepionce na grypę 

Skutki uboczne szczepionki na grypę obejmują przede wszystkim reakcje miejscowe – zaczerwienienie, ból, obrzęk w miejscu zastrzyku. Nieco rzadziej występują reakcje wskazujące na ogólne osłabienie organizmu, w tym bóle głowy, mięśni i stawów, stan podgorączkowy. Najczęściej ustępują one samoczynnie po kilku dniach. Sporadycznie u pacjentów może wystąpić wstrząs anafilaktyczny, wysoka gorączka, a nawet ostra infekcja. 

Szczepionka na grypę – co warto wiedzieć? 

Co roku szczepionka przeciwko grypie budzi wiele kontrowersji. Co należy o niej wiedzieć? 

Kiedy się szczepić na grypę? 

Lekarze wskazują, że przeciwko grypie można się szczepić cały rok, ale najlepiej wybrać okres poprzedzający zwiększoną aktywność wirusa. Należy uwzględnić, że czas na wykształcenie się odporności organizmu wynosi około 2-3 tygodni. W związku z faktem, że w polskich warunkach klimatycznych szczyt zachorowań przypada zwykle od stycznia do marca, zaleca się przyjmowanie szczepień od września do grudnia. 

Jak przechowywać szczepionkę na grypę? 

Szczepionka na grypę powinna być przechowywana w warunkach chłodniczych. Należy upewnić się, że nie dotyka ona ścian lodówki. Grozi to zamarznięciem opakowania i uszkodzeniem jego zawartości. Poza lodówką szczepionkę można trzymać do 60 minut; wówczas nie trzeba stosować opakowań termicznych. 

Jak długo działa szczepionka na grypę? 

U osób zdrowych odporność poszczepienna utrzymuje się od 6 miesięcy do nawet roku po podaniu ostatniej dawki. Jej skuteczność może być mniejsza w przypadku osób starszych, a także w sytuacji, kiedy osoba zaszczepiona zetknęła się z patogenem przed wykształceniem odporności swoistej.

Przeczytaj: Osłabiona odporność, czym jest? Przyczyny osłabionej odporności

Ile dawek szczepionki należy przyjąć? 

Dzieci począwszy od 9. roku życia oraz osoby dorosłe powinny przyjmować jedną dawkę szczepionki. Ile dawek szczepionki na grypę przewiduje się u dzieci do 9. roku życia? Zaleca się 2 dawki szczepionki w odstępie co najmniej 4 tygodni. Schemat przyjmowania preparatu jest taki sam, bez względu na to, czy młody pacjent otrzymuje szczepionkę donosową, czy w formie iniekcyjnej. 

Bibliografia