Jakie są objawy zakrzepicy?

Spis treści:

1. Czym jest zakrzepica żył?
2. Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy – na co uważać?
3. Zakrzepica – objawy
4. Zakrzepica żył głębokich a powierzchownych – różnice i podobieństwa
5. Diagnostyka zakrzepicy żylnej
6. Zakrzepica – leczenie

Czym jest zakrzepica żył?

Zakrzepica żył, a właściwie żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, to nierzadko występujące schorzenie, u którego podstawy leży tworzenie się ognisk zakrzepowych w układzie żył głębokich. Zakrzepy te powodują utrudniony przepływ krwi w naczyniach żylnych, a przedostanie się skrzepliny z nurtem krwi do odległych narządów może prowadzić do ich niedokrwienia i niedotlenienia. Dotyczy ona głównie kończyn dolnych (wówczas mówimy o zakrzepicy dystalnej), ale może występować również na obszarze żył przebiegających przez kończyny górne.

Możliwe są także przypadki tworzenia się zakrzepów w innych żyłach głębokich, np. w obrębie jamy brzusznej. 
Do tworzenia zakrzepów dochodzi najczęściej w żyłach zlokalizowanych w podudziach – żyłach piszczelowych przednich i tylnych, a także żyłach strzałkowych. Zakrzepica w tych miejscach może przebiegać bezobjawowo i ustępować samoistnie, jednakże nie jest to regułą.

Niestety występowanie zakrzepów w żyłach położonych proksymalnie może prowadzić do powstania zatorowości płucnej, a nawet do nagłego zatrzymania krążenia i zgonu, dlatego tak ważna jest profilaktyka i wczesne wykrywanie zakrzepicy. 

Sprawdź ofertę: Leki na serce i układ krążenia

Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy – na co uważać?

Mikroskopowo do powstania zakrzepu dochodzi, kiedy przepływ krwi jest wolniejszy, np. w następstwie unieruchomienia kończyny lub długotrwałego ucisku żyły, również kiedy dochodzi do zachwiania homeostazy w układzie krzepnięcia, a także przy uszkodzeniu ściany naczyniowej, mogących być wynikiem urazu lub niektórych działań medycznych. 

Kup aptece: Ciśnieniomierze naramienne i nadgarstkowe

Czynniki ryzyka zakrzepicy są dość dobrze poznane, niektóre z nich są przemijające, inne mogą obciążać pacjenta większym ryzykiem zachorowania przez całe życie. W ocenie ryzyka stosuje się odpowiednie skale medyczne ułatwiające wyodrębnienie osób z grup zwiększonego ryzyka zachorowania. 

Do najbardziej pospolitych czynników ryzyka zaliczamy:

• wiek powyżej 40. roku życia, 

• otyłość, 

• występowanie żylaków kończyn dolnych w młodym wieku, 

• urazy (szczególnie wielonarządowe i kończyn dolnych, takie jak złamania miednicy, kości udowej, duże zabiegi operacyjne prowadzące do długotrwałego unieruchomienia, które związane jest najczęściej z noszeniem opatrunku gipsowego czy niedowładem kończyn), 

• unieruchomienie związane z długimi podróżami. 

Odrębną grupą czynników ryzyka są nowotwory złośliwe, przebyte incydenty zatorowo-zakrzepowe u pacjenta i członków rodziny. Powstawanie skrzeplin w żyłach zwiększają również ciąża i okres połogu, odwodnienie, COVID-19, niektóre choroby autoimmunologiczne, stosowanie antykoncepcji hormonalnej i hormonalnej terapii zastępczej.

Zakrzepica – objawy 

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa przybiera wiele form, od bezobjawowych „cichych”, wykrywanych przygodnie zakrzepów, aż po masywną zakrzepicę prowadzącą do powstania charakterystycznego obrazu klinicznego. 

Przeczytaj: Jakie ciśnienie krwi jest niebezpieczne? 

Do objawów, które powinny zwrócić naszą uwagę, należą ból kończyn dolnych podczas chodzenia, który nie wynika z urazów i wysiłku fizycznego, oraz obrzęk podudzia (najczęściej jednostronny), a czasem nawet całej kończyny. W czasie badania fizykalnego często zauważalna jest tkliwość kończyny podczas ucisku oraz jej ocieplenie. Na powierzchni skóry występuje poszerzenie żył powierzchownych. Mogą się pojawić również mniej charakterystyczne objawy, takie jak stan podgorączkowy i gorączka, będące następstwem stanu zapalnego zlokalizowanego w zmienionym chorobowo naczyniu żylnym.

Przeczytaj: Najczęstsze choroby serca

W odmianie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej o nazwie „bolesny obrzęk blady” skóra ma charakterystyczny blady kolor, z kolei w odmianie siniczej skóra przybiera najpierw siny kolor, a następnie ze względu na postępowanie zmian martwiczych pojawia się czarne zabarwienie powłok skórnych, któremu towarzyszy silny ból. 

Zakrzepica może jednoczasowo współistnieć z zatorowością płucną, wówczas należy zwrócić uwagę na występowanie duszności, bólu w klatce piersiowej, kaszlu, krwioplucia i potencjalnych omdleń. 
Pamiętać należy, że nie można rozpoznać zakrzepicy tylko na podstawie objawów. Do postawienia rozpoznania konieczna jest pełna diagnostyka w warunkach szpitalnych. Przy pojawieniu się niepokojących symptomów należy niezwłocznie udać się do lekarza. 

Zakrzepica żył głębokich a powierzchownych – różnice i podobieństwa

Zapalenie zakrzepowe żył powierzchownych ze względu na lokalizację nadpowięziową naczyń, w odróżnieniu od zakrzepicy żył głębokich, jest zwykle procesem łagodnym, samoograniczającym się. Rzadko prowadzi do poważnych powikłań. 

Diagnostyka zakrzepicy żylnej

Diagnostyka zakrzepicy powinna odbywać się pod kontrolą doświadczonego lekarza. Przy pojawieniu się niepokojących objawów lekarz zbiera wywiad medyczny oraz przeprowadza badanie fizykalne, na podstawie którego – przy istnieniu wskazań – skieruje na dalszą diagnostykę.

Do szczegółowych badań w kierunku zakrzepicy należą badania krwi, takie jak stężenie D-dimerów, oraz badanie USG układu żylnego. W przypadku pacjentów, u których w wywiadzie rodzinnym występowały wcześniej incydenty zakrzepowo-zatorowe, warto rozważyć wykonanie badań genetycznych w kierunku mutacji związanych z trombofiliami. U pacjentów, u których podejrzewa się zatorowość płucną, należy wykonać angio-TK. 

Diagnozy zakrzepicy nie można postawić wyłącznie na podstawie wywiadu medycznego i badania fizykalnego.

Zakrzepica – leczenie

Leczenie zakrzepicy jest długotrwałe i wielotorowe. Istotne jest szybkie wdrożenie leczenia u pacjentów z pośrednim i dużym prawdopodobieństwem występowania choroby. Przed rozpoczęciem leczenia należy sprawdzić wydolność nerek, parametry układu krzepnięcia oraz morfologię krwi celem właściwego doboru leków. Lekarz ocenia, czy istnieją przeciwwskazania do leczenia przeciwkrzepliwego, a jeśli tak, to stosuje się leczenie niefarmakologiczne.

Pacjenci stabilni bez nasilonych objawów mogą być leczeni w warunkach domowych. Oprócz właściwie dobranych leków przeciwkrzepliwych stosuje się terapię uciskową kończyn pończochami o odpowiedniej klasie elastyczności, a także wczesne uruchomienie pacjenta, najczęściej już dobę po rozpoznaniu i wdrożeniu leczenia farmakologicznego. 

Niestety niektóre leki przeciwkrzepliwe wymagają częstszych kontroli parametrów układu krzepnięcia, dlatego ważny jest odpowiedni dobór terapii, który będzie mógł być w pełni realizowany przez chorego.
U części pacjentów po zakończeniu leczenia pierwotnego zakrzepicy możliwe jest dożywotnie leczenie profilaktyczne, celem uniknięcia wystąpienia kolejnych incydentów zakrzepowo-zatorowych.

Bibliografia