Nietolerancja laktozy – co to? Czym się różni od alergii?

Spis treści:

1. Laktoza – co to jest?
2. Nietolerancja laktozy
3. Nietolerancji laktozy – objawy
4. Nietolerancja laktozy czy alergia?
5. Alergia na białka mleka krowiego – objawy

Laktoza – co to jest? 

Laktoza pod względem biochemicznym należy do węglowodanów (cukrów) – inna jej nazwa to cukier mlekowy. Jest to dwucukier, co oznacza, że laktoza jest zbudowana z dwóch cząsteczek innych cukrów, a dokładniej z glukozy i galaktozy. Choć jest kojarzona głównie z mlekiem krowim, to należy mieć świadomość, że cukier ten znajduje się w mleku każdego ssaka (w tym również w mleku człowieka), ale także w innych produktach.

Laktoza jest dodawana do wielu produktów w procesie ich tworzenia – trzeba tutaj wymienić między innymi pieczywo, czy margaryny). Oczywiście, dość duże ilości laktozy znajdziemy także w serach (przede wszystkim twarogach, ale także w serze żółtym), kefirze, maślance, czy też w śmietanie i lodach. To właśnie opisywany w tym akapicie cukier prowadzi do wywoływania nieprzyjemnych objawów nietolerancji laktozy lub alergii, które zostaną wymienione w dalszej części artykułu.  

Nietolerancja laktozy 

Istotą tego schorzenia jest niedobór enzymu odpowiadającego za rozkładanie tego dwucukru. Mowa tutaj o laktazie (inna nazwa to β-galaktozydaza), która znajduje się w obrębie kosmków jelitowych jelita cienkiego. Jeżeli enzymu jest zbyt mało, dochodzi do niestrawienia pewnej części przyjętej wraz z pokarmem laktozy, czego konsekwencją jest pojawienie się tego cukru w jelicie grubym, czyli dalszej części przewodu pokarmowego. W warunkach prawidłowych – ten dwucukier nie powinien się tam znaleźć w nadmiernych ilościach. Jego obecność w jelicie grubym prowadzi do ściągania wody i elektrolitów do światła jelita, co kończy się pojawieniem się biegunki. Laktoza zwiększa więc ładunek osmotyczny w jelicie grubym, co prowadzi do ściągania wody do światła przewodu pokarmowego.  

Nietolerancję laktozy może mieć nawet około 70% światowej populacji. W różnych częściach kraju odsetek ten jest jednak inny. W Polsce u dzieci do 7 roku życia problem ten dotyczy około 17-18% populacji, zaś pomiędzy 7 a 15 rokiem życia 30%. Po 15 roku życia problem ten dotyczy powyżej 37% populacji. Nietolerancja laktozy u niemowlaka występuje więc znacznie rzadziej niż u osoby dorosłej.  

Należy podkreślić również, że objawy pojawiają się po spożyciu pewnej ilości laktozy (u osób z nietolerancją laktozy jelita mimo wszystko zawierają pewną ilość tego enzymu, jednak jest ona niewystarczająca). Najczęściej jest to szklanka (czyli 200 ml) mleka, jednak ilość ta może być indywidualna dla każdego pacjenta. Nietolerancja laktozy to więc nic innego niż występowanie pewnej grupy symptomów po przyjęciu pokarmów bogatych w cukier mleczny. Warto też podkreślić, że alergia na laktozę to błędnie używana nazwa w stosunku do nietolerancji tego dwucukru.  

Przeczytaj: Skaza białkowa u dziecka, jak rozpoznać?

Nietolerancji laktozy – objawy 

Czy nietolerancja laktozy to tylko biegunka? Niestety nie – schorzenie to wiąże się w pojawieniem się również innych, przykrych dla pacjenta symptomów. Częste objawy nietolerancji laktozy: 

• wzdęcia, 

• uczucie pełności i dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej, 

• bóle brzucha,  

• rzadko nudności i wymioty.  

Typowo objawy kliniczne nietolerancji laktozy pojawiają się po 30 minutach – do 2 godzin po spożyciu pokarmu bogatego w laktozę i utrzymują się przez kilka godzin.  

Warto mieć świadomość, że nietolerancja laktozy występuje często w towarzystwie innej, powszechnej choroby przewodu pokarmowego, a mianowicie – zespołu jelita drażliwego (IBS). Objawy choroby ustępują bardzo szybko po wprowadzeniu diety bezmlecznej lub diety niskolaktozowej.  

Nietolerancja laktozy czy alergia? 

Pod hasłem  alergii na mleko w medycynie rozumie się alergię na białko mleka krowiego. Jest to najczęstsza alergia pokarmowa w populacji dzieci do 3. roku życia i może powstawać w mechanizmie IgE-zależnym i IgE-niezależnym.  

Alergia na białko mleka krowiego jest więc innych schorzeniem niż nietolerancja laktozy. Istotą alergii na białko mleka krowiego nie jest niedobór enzymu, rozkładającego laktozę, lecz odpowiedź immunologiczna organizmu na białka mleka krowiego.  

Alergia na białka mleka krowiego – objawy 

Symptomy alergii na białka mleka krowiego są znacznie bardziej zróżnicowane, w porównaniu z objawami nietolerancji laktozy. Mogą dotyczyć nie tylko układu pokarmowego, ale także układu oddechowego i skóry. U dziecka z alergią na białka mleka krowiego możemy zaobserwować: 

• nudności, wymioty, 

• objawy refluksu żołądkowo-przełykowego (zgagę),  

• wczesne uczucie sytości, jadłowstręt, 

• bóle brzucha, biegunki, ale i zaparcia, 

• utrata masy ciała, zaburzenia rozwoju, zaburzenia wzrastania, 

• nieprawidłowe przyrosty masy ciała, 

• niedokrwistość z niedoboru żelaza, 

• świszczący oddech i inne zaburzenia oddychania, 

• pokrzywka, zmiany wypryskowe na skórze, 

• obrzęk powiek lub warg, 

• obecność krwi utajonej w kale (w badaniu laboratoryjnym na krew utajoną).  

Podsumowując, alergia na białko mleka krowiego to odrębna jednostka chorobowa. Alergia na białko mleka krowiego dotyczy znacznie częściej populacji pediatrycznej. W obu przypadkach podstawą leczenia jest odpowiednio dobrana dieta eliminacyjna, która pozwala na ograniczenie nieprzyjemnych dla pacjenta objawów.  Dla dzieci z objawami alergii i problemów z trawieniem tradycyjnego mleka modyfikowanego stworzono mleka modyfikowane hipoalergiczne. Dzieciom z problemami z trawieniem laktozy można podawać enzym laktaza, który  stosowany jest również jako lekarstwo na kolkę niemowlęcą. 

Bibliografia