Retinol, czyli witamina A to najwcześniej odkryta i najlepiej poznana witamina, niezbędna do prawidłowego funkcjonowania zarówno narządów wewnętrznych, jak i powłoki skórnej. Jest jedną z tzw. witamin młodości, gdyż wykazuje wielokierunkowe działanie przeciwstarzeniowe. Zwiększa ilość fibroblastów i stymuluje je do produkcji kwasu hialuronowego, kolagenu i elastyny, przez co dojrzała skóra odzyskuje gładkość. Poza tym, reguluje procesy złuszczania się naskórka, co jest niezwykle przydatne przy różnego typu dermatozach. Wpływa też na prawidłowe formowanie komórek skóry. A to jedynie początek jej właściwości! W artykule podjęto tematykę retinolu w kosmetykach, przeznaczonych do stosowania miejscowego, w tym: wskazania i przeciwwskazania, a także ich właściwości oraz zasady stosowania.
Spis treści:
- Retinol – co to właściwie jest?
- Dla kogo szczególnie poleca się retinol? Wskazania do stosowania kosmetyków z retinolem
- Jak działa retinol? Właściwości
- Kosmetyki z retinolem – gdzie można znaleźć ten cenny składnik?
- Retinol – przeciwwskazania i działania niepożądane
- Retinol – warto wiedzieć
Retinol – co to właściwie jest?
Retinol to podstawowa, alkoholowa forma witaminy A, która rozpuszcza się w tłuszczach. Należy do substancji aktywnych o silnym działaniu na komórki skóry. Retinol widocznie poprawia stan skóry: wygładza ją, ujędrnia i uelastycznia, a także ujednolica jej koloryt, spłyca zmarszczki oraz redukuje niedoskonałości. Pochodne retinolu to retinoidy. Zalicza się do nich m.in. retinal, kwas retinowy, palmitynian retinylu i octan retinylu.
Witamina A oraz jej pochodne są stosowane m.in. w dermatologicznych lekach ogólnoustrojowych, miejscowych oraz kosmetykach.
Kup w aptece: Dermokosmetyki do twarzy
Czym jest retinol roślinny?
Na rynku można spotkać kosmetyki z bakuchiolem, czyli substancją nazywaną potocznie roślinnym retinolem. W rzeczywistości składnik ten nie należy do retinoidów, ale jest do nich porównywany ze względu na zbieżność działania.
Dla kogo szczególnie poleca się retinol? Wskazania do stosowania kosmetyków z retinolem
Kosmetyki z retinolem poleca się przede wszystkim dla osób z cerą:
-
suchą,
-
starzejącą się,
-
z przebarwieniami potrądzikowymi, posłonecznymi, hormonalnymi i pozapalnymi, ostudą czy plamami soczewicowatymi,
-
zmienioną chorobowo, np. z trądzikiem pospolitym i różowatym, łuszczycą, liszajem płaskim, łupieżem czerwonym mieszkowym,
-
dotkniętą rozstępami.
Jak poznać po skórze, że organizm cierpi na niedobór retinolu?
Skóra i jej przydatki pełnią szereg ważnych funkcji. Jedną z nich jest sygnalizacja o pewnych brakach w organizmie. Kiedy mamy do czynienia z niedoborem witaminy A, można zaobserwować:
-
uogólnioną suchość skóry,
-
kruche, łamliwe i przerzedzone włosy,
-
wzmożone rogowacenie mieszkowe, widoczne jako szorstkie grudki mieszkowe na wyprostnych częściach kończyn.
Przeczytaj: Sucha skóra, jak z nią postępować?
Jak działa retinol? Właściwości
Jak już wspomniano, retinol wykazuje korzystne dla funkcjonowania skóry właściwości. Wykazuje m.in. działanie:
-
antyoksydacyjne, czyli neutralizujące wolne rodniki tlenowe. Na skutek działania różnych czynników zewnętrznych, głównie promieniowania UV, w komórkach powstają wolne rodniki tlenowe. Jeśli jest ich za dużo, przyczyniają się do niszczenia komórek oraz tkanek na skutek uruchomienia reakcji patologicznych. Substancje o działaniu antyoksydacyjnym można porównać do superbohaterów, którzy chronią komórki przed działaniem wolnych rodników tlenowych;
-
przeciwstarzeniowe;
-
regulujące procesy odnowy komórek;
-
przeciwko przebarwieniom – poprzez zahamowanie indukcji tyrozynazy oraz regulację namnażania się i przemieszczania melaniny;
-
przeciwzapalne;
-
immunologiczne – poprzez pobudzenie, namnażanie się i kształtowanie aktywności limfocytów T;
-
antynowotworowe;
-
stymulujące fibroblasty do produkcji kolagenu, elastyny oraz kwasu hialuronowego;
-
naprawcze – poprzez hamowanie aktywności enzymów niszczących białka skóry;
-
normalizujące procesy złuszczanie naskórka;
-
zwiększające powstawanie naczyń krwionośnych w skórze, co sprzyja poprawie krążenia skórnego, a tym samym lepszemu odżywieniu komórek;
-
wzmacniające barierę naskórkową i zmniejszające przeznaskórkową ucieczkę wody – TEWL;
-
pogrubiające warstwę ziarnistą naskórka;
-
zwiększające spoistość warstwy rogowej naskórka.
Kosmetyki z retinolem – gdzie można znaleźć ten cenny składnik?
Retinol jest bardzo popularnym składnikiem – z tego względu można go znaleźć w składzie wielu kosmetyków, przede wszystkim tych, które przeznaczone są do cery dojrzałej i problematycznej. W produktach kosmetycznych, poza retinolem, najczęściej umieszcza się łagodnie działający palmitynian retinylu, oznaczony w INCI jako Retinyl Palmitate.
Wysoka skuteczność aplikowanych zewnętrznie preparatów z retinolem wynika z obecności w zewnętrznych warstwach skóry specjalnych receptorów, które wybiórczo wiążą cząsteczki witaminy A. Najpopularniejsze kosmetyki z zawartością witaminy A to m.in.:
-
krem do twarzy z retinolem,
-
krem pod oczy z retinolem,
-
krem z retinolem na trądzik,
-
serum z retinolem,
-
maść z retinolem.
Ze względu na silne działanie, retinol występuje w kosmetykach w niskich stężeniach, wynoszących od 0,1% do 2%. Kurację domową należy jednak rozpocząć od najniższej dawki, stopniowo zwiększając ją o 0,25%, w zależności od treści instrukcji, zamieszczonej na opakowaniu kosmetyku lub wytycznych otrzymanych od kosmetologa czy dermatologa.
Jak stosować kosmetyki z retinolem?
Kremy i inne kosmetyki z retinolem należy stosować wieczorem. Wynika to z niestabilności retinolu, który degraduje się po kontakcie ze światłem. Wyjątkiem są kosmetyki, w których retinol został umieszczony w liposomach, chroniących go przed działaniem promieniowania UV.
Kup w aptece: Kosmetyki z ochroną przeciwsłoneczną
Z czym nie łączyć retinolu?
Retinolu nie należy łączyć z innymi substancjami, które mogą podrażniać skórę, czyli np. kwasami chemicznymi AHA i BHA. Nie powinno się też łączyć retinolu z witaminą C. Wynika to z działania w innych zakresach pH, co osłabia skuteczność poszczególnych składników.
Retinol – przeciwwskazania i działania niepożądane
Jako przeciwwskazania do miejscowego stosowania retinolu, wymienia się m.in.:
-
ciążę,
-
nadwrażliwość na retinol,
-
doustne stosowanie retinoidów,
-
wrażliwą skórę.
Po miejscowym zastosowaniu kosmetyków z retinolem mogą wystąpić pewne działania niepożądane, do których należą:
Jak można zapobiegać podrażnieniom skóry po retinolu?
Najlepszym sposobem zapobiegania skutkom ubocznym, wynikającym ze stosowania kosmetyków z retinolem, jest włączenie do codziennej pielęgnacji naturalnych olejów roślinnych. Szczególnie polecany jest olej konopny, który ze względu na swoje cenne składniki – m.in. kwas gamma-linolenowy (GLA) – zapobiega przesuszeniu skóry i nieprzyjemnym objawom z tym związanym.
Kup w aptece: Kosmetyki konopne
Retinol – warto wiedzieć
Ze względu na dużą siłę działania retinolu, trzeba mieć świadomość, jak go bezpiecznie stosować. W razie jakichkolwiek wątpliwości, warto poradzić się kosmetologa lub farmaceuty.
Retinol a ciąża i karmienie piersią – czy jest bezpieczny?
Kosmetyków z retinolem absolutnie nie mogą używać kobiety w ciąży. Wynika to z toksycznego działania retinolu i jego pochodnych na rozwijający się płód. Jego stosowanie jest natomiast dozwolone w okresie karmienia piersią, choć najlepiej po konsultacji z lekarzem.
Od jakiego wieku można stosować retinol?
W zależności od problemów skórnych, zaleca się miejscowe stosowanie retinolu:
-
w walce z trądzikiem – od wieku nastoletniego,
-
przeciwstarzeniowo, kiedy skóra zaczyna się powoli starzeć – najwcześniej od 25 roku życia,
-
pod postacią maści ochronnych z witaminą A; w celu szybszej regeneracji skóry – nawet u niemowląt i dzieci.
Czy retinol można stosować latem?
Retinol bez wątpienia należy do cudownych składników. Mimo to, na efekty trzeba poczekać około 6 miesięcy. Regularne stosowanie odpowiednio dobranych kosmetyków z retinolem i przestrzeganie pozostałych zasad pielęgnacji skóry jest kluczowe dla osiągnięcia oczekiwanych efektów. Z tego względu kuracji retinolem nie należy przerywać nawet przy większej ilości słońca na zewnątrz. Wówczas obowiązkowo należy stosować wysoką ochronę przeciwsłoneczną, najlepiej o SPF 50+.
Bibliografia
Chaber A. (2023), Których składników kosmetycznych ze sobą nie łączyć?, dostępny online: https://ecospa.pl/ktorych-skladnikow-kosmetycznych-ze-soba-laczyc [data dostępu: 10.02.2023].
Czarnota A. (2018), Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna, t. 7, nr 4, s. 371-376.
Kaźmierska A., Bolesławska I., Przysławski J. (2019), Wpływ retinoidów na skórę i zapobieganie skutkom ubocznym, Hygeia Public Health, nr 54(3), s. 165-172.
Kołodziejczak A. (2019), Kosmetologia, t.1, Wyd. PZWL, Warszawa, s. 86-88.
Kupczyńska D. (2023), Ciąża i karmienie piersią. Jak pielęgnować skórę w tym okresie?, dostępny online: https://www.arsestetica.pl/blog/pielegnacja-skory-w-trakcie-ciazy-i-karmienia-piersia/ [data dostępu: 10.02.2023].
Lamer-Zarawska E., Chwała C., Gwardys A. (2013), Rośliny w kosmetyce i kosmetologii przeciwstarzeniowej, Wyd. PZWL, Warszawa, s. 280-286.
Pawlaczyk M., Korzeniowska K. (2013), Witamina A w kosmetologii i lecznictwie dermatologicznym, Farmacja Współczesna, nr 6, s. 57-61.
Piotrowicz M., Czy można stosować retinol latem?, dostępny online: https://www.4skin.pl/czy-mozna-stosowac-retinol-latem/[data dostępu: 10.02.2023].
Retinol w pigułce – składnik przeciwstarzeniowy, https://www.kosmopedia.org/o-tym-sie-mowi/retinol-w-pigulce-skladnik-przeciwstarzeniowy/ [data dostępu: 10.02.2023].