Zaburzenia snu – objawy i leczenie

Zaburzenia snu dotykają wielu osób w każdym wieku. Oczywiście u dzieci oraz u osób starszych mogą mieć zupełnie inne podłoże, ale zawsze negatywnie wpływają na życie codzienne, samopoczucie i zdrowie pacjentów.  

Spis treści:

---

1. Problemy ze snem – jakie zaburzenia snu występują?
2. Zaburzenia snu – przyczyny
3. Zaburzenia snu u niemowląt, dzieci, nastolatków – czy mają inne podłoże niż u dorosłych?
4. Leczenie zaburzeń snu – gdzie i do kogo się zgłosić?
5. Prewencja zaburzeń snu – porady

Problemy ze snem – jakie zaburzenia snu występują? 

Bezsenność 

Bezsenność wiąże się z problemami w zasypianiu, zbyt wczesnymi wybudzeniami i brakiem uczucia wypoczęcia po przebudzeniu.  

Diagnoza bezsenności może mieć miejsce, jeśli objawy występują co najmniej 3 razy w tygodniu przez miesiąc i skutkują utrudnionym funkcjonowaniem w trakcie dnia. 

Przeczytaj: Bezsenność - skąd się bierze, jak ją rozpoznać? 

Trudności z zasypianiem 

Trudności z zasypianiem definiuje się jako przekraczający 45 minut okres, od momentu położenia się do zaśnięcia. Może być połączony z późniejszymi dalszymi problemami już w trakcie snu lub występować izolowanie w zespole przesuniętej fazy snu.

Przeczytaj: Zdrowy sen – ile godzin snu potrzebuje człowiek?

Częste wybudzanie się w nocy 

Zaburzenia wybudzania i wybudzanie się w nocy, są klasyfikowane jako zaburzenia, na które składają się: 

• wybudzenia z dezorientacją, będące skutkiem bezpośredniego przerwania fazy snu głębokiego, którego efektem jest wyraźna dezorientacja, połączona z wypowiedziami i czynnościami pozbawionymi sensu; 

• somnambulizm, czyli zachowania w trakcie snu głębokiego, takie jak siadanie na łóżku, przemieszczanie się i ogólna dezorientacja, która może skutkować agresją przy próbach wybudzenia; 

• lęki nocne, będące nagłymi przebudzeniami ze snu głębokiego, którym towarzyszy płacz, krzyk, lęk, przyspieszony oddech oraz problemy z uspokojeniem samodzielnym lub przez bliskich. 

Wczesne wybudzanie 

Wczesne wybudzanie wiąże się z pobudkami nawet przed godziną 4:00 rano i problemami z dalszym zasypianiem. Bardzo często jego podłożem jest starzenie się organizmu oraz zmniejszona aktywność fizyczna w trakcie dnia. 

Osoby z takim zaburzeniem często spędzają również dużo czasu w łóżku w trakcie dnia, co zaburza jego postrzeganie i kojarzenie jako miejsca snu i odpoczynku.

Przeczytaj również: Nerwica lękowa – czym są zaburzenia lękowe i jak je leczyć?

Koszmary senne 

Koszmary senne, czyli złożone marzenia senne, mogą zawierać wspomnienia z traumatycznych przeżyć z przeszłości lub być przetwarzanymi przez mózg informacjami z danego dnia. 

Statystycznie doświadcza ich nawet połowa dzieci do 5. roku życia, ale mogą być one pamiętane nawet w okresie dorosłości. 

Sprawdź oferty: Preparaty na bezsenność 

Hipersomnia 

Hipersomnia to zaburzenie snu objawiające się nadmierną potrzebą snu i sennością. Można o niej mówić, gdy sen trwa dłużej niż 10 godzin, a epizody nieintencjonalnego zaśnięcia lub poczucie senności w ciągu dnia występują często przy codziennych czynnościach, jak czytanie, oglądanie telewizji, podróż środkiem transportu, a nawet w trakcie rozmowy. 

Narkolepsja 

Narkolepsja to choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się patologiczną sennością w ciągu dnia, niekontrolowaną utratą napięcia mięśniowego w wyniku nagłych emocji, halucynacjami, paraliżami sennymi i zaburzeniami jakości snu. 

Zaburzenia snu – przyczyny 

Zaburzenia snu mogą mieć różne przyczyny. Bezsenność, w zależności od podłoża, może być reakcją na stres, a także wiązać się z depresją, zaburzeniami lękowymi, przewlekłymi chorobami somatycznymi lub uzależnieniem od alkoholu. 

Trudności z zasypianiem mogą być skutkiem na przykład dolegliwości somatycznych, jak zespół niespokojnych nóg, dolegliwości bólowe lub także zespół przesuniętej fazy snu, gdy pacjent po zaśnięciu nie obserwuje już innych problemów ze snem, ale jego inicjacja trwa zdecydowanie dłużej niż powinna. 

Wybudzenia w nocy często są powodowane również przyczynami niezwiązanymi bezpośrednio ze snem, jak nykturia, czyli oddawanie moczu w nocy 2 razy lub częściej. Może ona być wywołana przyjmowaniem leków diuretycznych. 

Także przewlekły lub ostry ból albo często odczuwany stres mogą skutkować przerwaniem ciągłości snu w nocy.  

Inną przyczyną mogą być zaburzenia oddychania w trakcie snu. Wynikają one z nadmiernego rozluźniania mięśni oddechowych, a następnie opadania podniebienia miękkiego i zwężania światła górnych dróg oddechowych. 

Wraz z postępującym wiekiem pacjenta również pojawia się coraz więcej zaburzeń snu. Wczesne wybudzanie może być spowodowane zmniejszaniem produkcji melatoniny przez szyszynkę, zmniejszoną aktywnością fizyczną pacjenta w trakcie dnia lub zbyt dużą ilością czasu spędzaną w łóżku, co zaburza jego postrzeganie jako miejsca odpoczynku i snu. 

Zaburzenia snu u niemowląt, dzieci, nastolatków – czy mają inne podłoże niż u dorosłych?  

Dzieci zdecydowanie większą część nocy „spędzają” w fazie głębokiego snu, w trakcie którego występują marzenia senne i następuje zmniejszenie napięcia mięśniowego. 

Ma to bezpośredni związek ze zdecydowanie częstszym występowaniem u dzieci moczenia nocnego pierwotnego, czyli moczenia występującego przed uzyskaniem pełnej kontroli nad oddawaniem moczu. Jego nasilenie może być spowodowane stresem w życiu dziecka, jak chociażby problemami z adaptacją w przedszkolu lub szkole. 

Zaburzenia snu u dziecka poniżej 5. roku życia bardzo często objawiają się w formie wybudzenia z dezorientacją, czyli płaczem, krzykiem, wyrzucaniem przedmiotów z łóżka lub wypadaniem z niego. 

Innym częstym zaburzeniem jest somnambulizm, a jego główne nasilenie występuje w wieku od 4. do 8. roku życia.  

Koszmary senne doświadczane w dzieciństwie mogą być na tyle silne, że są zapamiętywane przez dziecko na całe życie. 

Leczenie zaburzeń snu – gdzie i do kogo się zgłosić?  

Rozpoczynając leczenie zaburzeń snu, powinno się wykonać podstawowe badania, oceniające ogólny stan zdrowia pacjenta. Zleca je najczęściej lekarz rodzinny. 

Gdy żadne wyniki nie wykazują podłoża somatycznego pojawiających się zaburzeń, rozpoczyna się poszukiwania w zakresie zaburzeń psychiatrycznych. Dedykowanym lekarzem w tym przypadku jest lekarz psychiatra. 

Jak widać nie istnieje jeden lekarz od zaburzeń snu ani specjalista od zaburzeń snu, co udowadnia, iż jest to proces złożony, a przez to wymagający połączenia sił różnych specjalistów. 

W sytuacji niewykazania podłoża psychiatrycznego i przy problemach z ustaleniem przyczyny bezsenności, lekarz może zalecić prowadzenie dzienniczka snu, mającego na celu zbadanie trybu życia pacjenta i higieny jego snu. 

Poradnia zaburzeń snu stanowi ostatnie z możliwych rozwiązań. Zespół specjalistów bada w niej bardziej złożone i rzadkie przyczyny bezsenności jak chociażby zaburzenia rytmu dobowego. 

Prewencja zaburzeń snu – porady  

W przypadku występowania krótkotrwałej bezsenności, można wypróbować proste porady na zaburzenia snu, jak: 

• ograniczenie kofeiny, alkoholu i nikotyny; 

• unikanie obfitych posiłków przed snem; 

• zwiększenie ilości aktywności fizycznej w trakcie dnia;  

• unikanie urządzeń emitujących niebieskie światło na minimum godzinę przed planowanym pójściem spać. Zaliczamy do nich wszelkie ekrany: np. telefon, telewizor, komputer; 

• utrzymywanie higieny snu, w postaci regularnych pór zasypiania i wstawania. 

Należy jednak zwrócić szczególną uwagę, że zaburzenia snu utrzymujące się przez długi czas i znacznie wpływające na samopoczucie pacjenta, powinny zostać skonsultowane z lekarzem. 

Bibliografia