Miażdżyca ‒ czym jest i jak ją leczyć?

Spis treści:

1. Miażdżyca ‒ co to za choroba?
2. Jakie są przyczyny miażdżycy?
3. Najczęstsze objawy miażdżycy
4. Diagnostyka ‒ badania na miażdżycę
5. Możliwości leczenia miażdżycy
6. Wsparcie miażdżycy dietą ‒ co jeść, a czego unikać?
7. Jakie mogą być konsekwencje miażdżycy?
8. Profilaktyka miażdżycy

Miażdżyca ‒ co to za choroba? 

Miażdżyca, nazywana także arteriosklerozą, to przewlekła choroba zapalna, w której przebiegu dochodzi do ogniskowego gromadzenia się w ścianach naczyń krwionośnych blaszki miażdżycowej. Jest ona zbudowana głównie z cholesterolu, komórek zapalnych, a także włókien kolagenu i mięśni. Miażdżyca najczęściej dotyczy tętnic średniego i dużego kalibru, prowadząc do zwężenia ich światła i upośledzenia ich drożności, a niekiedy nawet do całkowitego zamknięcia zmienionego chorobowo naczynia. 

Przeczytaj również: Czym jest cholesterol i jakie są jego normy dla osób dorosłych i dla dzieci?

Jakie są przyczyny miażdżycy? 

Miażdżyca jest chorobą wieloczynnikową, której rozwój jest konsekwencją prowadzonego stylu życia, a także niektórych schorzeń współtowarzyszących. Za najważniejsze czynniki ryzyka miażdżycy uważa się: 

• wiek powyżej 45. roku życia u mężczyzn i 55. roku życia u kobiet, 

• zaburzenia lipidowe, w tym hipercholesterolemię i hipertriglicerydemię, 

• płeć męską, 

• okres pomenopauzalny u kobiet, 

• palenie papierosów, 

• otyłość, 

• nadciśnienie tętnicze, 

• cukrzycę, 

• siedzący tryb życia, 

• mutacje w genie MTHFR, LDLR, APOB czy PCSK-9. 

Etapy rozwoju miażdżycy

Najczęstsze objawy miażdżycy 

Mówi się, że miażdżyca jest chorobą podstępną, która może rozwijać się niepostrzeżenie latami. Przez długi czas schorzenie to może przebiegać bezobjawowo, ujawniając się dopiero przy znacznym zwężeniu światła zajętej tętnicy. Objawy miażdżycy są różnorodne i zależą przede wszystkim od stanu naczynia krwionośnego, które objęte jest zmianami chorobowymi. 

Do najczęściej wymienianych objawów miażdżycy nóg zalicza się: 

• chromanie przestankowe, czyli osłabienie lub ból w obrębie kończyn dolnych pojawiający się podczas wysiłku fizycznego, 

• uczucie szybkiego marznięcia stóp, 

• wyczuwalne oziębienie kończyny, 

• utrata owłosienia na skórze kończyny, 

• dolegliwości bólowe w trakcie spoczynku, 

• zaniki mięśni kończyny, 

• owrzodzenia i zmiany martwicze skóry kończyny. 

Na skutek przewlekłego niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego mogą pojawić się również psychiczne objawy miażdżycy. Wśród nich wymienia się przede wszystkim: 

• problemy ze snem, 

• spadek zdolności koncentracji, 

• zaburzenia pamięci krótkotrwałej, 

• zaburzenia nastroju. 

Sprawdź oferty: Preparaty na serce i układ krążenia

Diagnostyka ‒ badania na miażdżycę 

Obecnie nie istnieją badania laboratoryjne, które pozwoliłyby na jednoznaczne rozpoznanie miażdżycy tętnic. Na początku diagnostyki pomocne jest jednak oznaczenie profilu lipidowego, a także stężenia glukozy i białek, wskazujących na występowanie stanu zapalnego we krwi, w celu oszacowania ryzyka rozwoju miażdżycy. 

Jednym z najprostszych badań na miażdżycę tętnic obwodowych jest określenie wskaźnika kostka-ramię (ABI). Jest to iloraz ciśnienia skurczowego mierzonego na kończynie dolnej do ciśnienia skurczowego mierzonego na kończynie górnej. W literaturze naukowej podkreśla się także użyteczność badania USG z funkcją Doppler, które sprawdza się szczególnie w przypadku miażdżycy tętnic szyjnych i kręgowych, a także miażdżycy kończyn dolnych. 

Złotym standardem w diagnostyce miażdżycy jest angiografia, czyli technika obrazowania naczyń krwionośnych. Może być ona wykonana konwencjonalnie, przy użyciu środka kontrastującego oraz promieniowania rentgenowskiego. Coraz częściej wykorzystuje się jednak nowoczesne metody obrazowania naczyń, takie jak angiografię metodą tomografii komputerowej (angio-TK) lub rezonansu magnetycznego (angio-MR). 

Przeczytaj również: Domowe sposoby na obniżenie cholesterolu

Możliwości leczenia miażdżycy 

Czy miażdżyca jest odwracalna? Niestety, zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych nie można w pełni cofnąć. Stosując jednak odpowiednią profilaktykę i leczenie miażdżycy można zahamować proces chorobowy, a także zmniejszyć ryzyko wystąpienia groźnych powikłań. 

Leki na miażdżycę 

Czy istnieją leki na miażdżycę udrażniające żyły i tętnice? Niestety nie. Leczenie miażdżycy skupia się przede wszystkim na redukcji czynników sprzyjających odkładaniu się blaszki miażdżycowej. W procesie terapeutycznym dużą rolę odgrywają: 

• leki hipolipemizujące, 

• leki obniżające ciśnienie tętnicze, 

• leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe, 

• leki hipoglikemizujące. 

W przypadku objawowej miażdżycy niezbędny może okazać się zabieg rewaskularyzacji, czyli poszerzenia i udrożnienia zmienionego chorobowo naczynia krwionośnego. 

Przeczytaj: Cukrzyca od A do Z – objawy, diagnoza, leczenie

Zioła na miażdżycę 

Chorzy nierzadko uzupełniają terapię miażdżycy o leczenie naturalne. Szczególną popularnością cieszą się zioła. Stosowanie ziół na miażdżycę powinno być jednak uzgodnione z lekarzem prowadzącym, który wykluczy ich ewentualne interakcje z przyjmowanymi lekami.  

Wsparcie miażdżycy dietą ‒ co jeść, a czego unikać? 

Dieta jest ważnym elementem walki z miażdżycą. Podstawą diety przy miażdżycy powinny być świeże owoce i warzywa, strączki, pełnoziarniste produkty zbożowe, a także tłuste ryby i owoce morza. Dopuszczalne są również chude produkty mleczne. Osoby chorujące na miażdżycę powinny unikać mocno przetworzonych produktów spożywczych, obfitujących w izomery nienasyconych kwasów tłuszczowych (trans). Dieta przy miażdżycy powinna też zawierać małe ilości mięsa, zwłaszcza czerwonego. Ważne jest również ograniczenie soli kuchennej, a także spożycia cukru, zawartego zarówno w żywności, jak i napojach. 

Kawa a miażdżyca 

Używki zwykle są ściśle związane ze zwiększeniem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wyjątkiem jest jednak kawa. Najnowsze publikacje naukowe potwierdzają, że spożywanie więcej niż trzech filiżanek kawy dziennie istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. 

Jakie witaminy warto suplementować przy miażdżycy? 

Badania naukowe sugerują, że niektóre witaminy mogą mieć działanie ochronne na naczynia krwionośne. Dieta przy miażdżycy powinna szczególnie obfitować w witaminę E, witaminę C oraz witaminę K. Należy także zadbać o dodatkową suplementację witaminy D, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. 

Jakie mogą być konsekwencje miażdżycy? 

Dlaczego podjęcie leczenia miażdżycy jest tak ważne? Schorzenie to prowadzi do wielu poważnych zmian w układzie sercowo-naczyniowym. Badania naukowe potwierdzają, że nieleczona miażdżyca jest przyczyną: 

• choroby niedokrwiennej serca, 

• zawału mięśnia sercowego, 

• udaru mózgu oraz przemijającego ataku niedokrwiennego (TIA), 

• choroby tętnic obwodowych, 

• tętniaków aorty brzusznej, 

• zwężenia tętnicy nerkowej, 

• ostrego niedokrwienia kończyny. 

Profilaktyka miażdżycy 

Rozwój miażdżycy w dużej mierze zależy od czynników modyfikowalnych. Nic zatem dziwnego, że chorobie tej można zapobiec, stosując odpowiednią profilaktykę. Jak zapobiegać miażdżycy? Postępowanie profilaktyczne w przypadku tej choroby zasadniczo nie różni się od ogólnej profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych i uwzględnia przede wszystkim: 

• podejmowanie przez co najmniej 150 minut tygodniowo umiarkowanego wysiłku fizycznego lub co najmniej 75 minut tygodniowo intensywnego wysiłku fizycznego, 

• wprowadzenie zasad zdrowego żywienia, 

• utrzymywanie prawidłowej masy ciała, 

• zaprzestanie palenia papierosów, 

• kontrolę glikemii, profilu lipidowego, a także wartości ciśnienia tętniczego krwi. 

Bibliografia