Pieprzyki i znamiona – na co uważać, jak badać, kiedy usunąć?

Spis treści:

1. Czym są pieprzyki i znamiona na skórze?
2. Skąd się biorą pieprzyki?
3. Rodzaje pieprzyków (znamion barwnikowych)
4. Kiedy pieprzyk powinien niepokoić? Czerniak, a pieprzyk
5. Badania znamion i pieprzyków
6. Jak usunąć pieprzyk?
7. Pieprzyki i znamiona – warto wiedzieć

Czym są pieprzyki i znamiona na skórze? 

Znamiona melanocytowe nazywane są powszechnie (w języku niemedycznym) pieprzykami. Są to skupiska komórek, które noszą nazwę melanocytów. Melanocyty to komórki znajdujące się w naskórku (a dokładniej w jego warstwie podstawnej), które produkują nasz naturalny barwnik, a więc melaninę. Znamiona melanocytowe mają typowo owalny lub okrągły kształt, mogą być płaskie (nie są wyczuwalne palpacyjnie) lub wyniosłe ponad poziom skóry.  

Przeczytaj: Czerniak, jak się objawia, jak się go leczy? Co powoduje czerniaka?

Skąd się biorą pieprzyki? 

Niemal każdy z nas ma znamiona barwnikowe, najczęściej jest to około 10-20 zmian o tym charakterze. Jak podaje literatura medyczna, ich liczba zwiększa się wraz z wiekiem, średnio do około 40. roku życia. Liczba znamion barwnikowych jest uwarunkowana genetycznie, ale nie tylko. Zależy również od czynników środowiskowych – przede wszystkim od narażenia skóry na promieniowanie UV. Ekspozycja na promieniowanie UV zwiększa liczbę znamion barwnikowych i co należy podkreślić, zwiększa też ryzyko nowotworzenia.  

Przeczytaj: Melanina, jakie pełni funkcje w skórze?

Rodzaje pieprzyków (znamion barwnikowych) 

W dermatologii wyróżniamy trzy rodzaje znamion barwnikowych, które różnią się położeniem melanocytów (a dokładniej głębokością, na jakiej znajdują się te komórki). Znamiona na skórze to: 

• znamiona łączące – w tym przypadku melanocyty gromadzą się w obrębie dolnej części naskórka, a dokładniej dochodzą do granicy skórno-naskórkowej (jest to granica pomiędzy naskórkiem, a głębiej położoną skórą właściwą); nie ma ich jeszcze jednak w skórze właściwej, 

• znamiona złożone – te znamiona cechują się obecnością melanocytów w obrębie skóry właściwej, jak i naskórka,  

• znamiona śródskórne (skórne) – w tym przypadku melanocyty znajdują się już w skórze właściwej.  

Kiedy pieprzyk powinien niepokoić? Czerniak, a pieprzyk  

Istnieją pewne cechy, które skłaniają lekarza do zalecenia pacjentowi usunięcia danego znamienia melanocytowego. Takie cechy są widoczne w badaniu dermatoskopowym, czyli badaniu danej zmiany skórnej w powiększeniu, przy wykorzystaniu specjalnego urządzenia – dermatoskopu. Czasami jednak cechy te widać gołym okiem, również podczas bezpośredniego badania pacjenta.  

Jakie są wskazania do usunięcia pieprzyka? Właściwości, które mogą świadczyć o złośliwości zmiany (podejrzenie czerniaka) to przede wszystkim: 

• średnica znamienia powyżej 5 milimetrów, szybkie powiększanie się zmiany, 

• asymetria znamienia (znamię ma nierówny kształt, „wylewa” się na jeden bok), 

• nierówna powierzchnia znamienia; czasami w obrębie zmiany płaskiej pojawiają się wyniosłe guzki (tzw. wypukły pieprzyk), 

• nieregularne brzegi zmiany, brzegi postrzępione, 

• nierównomierny rozkład barwnika, wielokolorowość znamienia; szczególną cechą, która sprawia, że możemy podejrzewać czerniaka jest obecność niebiesko-białych struktur w obrębie znamienia, a także kilka odcieni koloru brązowego, 

• pojawienie się swędzenia, bolesności w obrębie znamienia,  

• pojawienie się owrzodzenia w obrębie znamion, czyli potocznie mówiąc „ranki”, 

• krwawienie ze zmiany.  

Sprawdź oferty: Kosmetyki ochronne do opalania

Badania znamion i pieprzyków 

Jak już zostało wspomniane, lekarz bada daną zmianę barwnikową przy wykorzystaniu dermatoskopu – takie badanie pozwala zakwalifikować znamię do ewentualnego usunięcia chirurgicznego lub dalszej obserwacji. Dermatoskop ręczny daje szansę na dziesięciokrotne powiększenie, a używane również wideodermatoskopy – nawet na 70-krotne. Po zbadaniu zmiany barwnikowej lekarz decyduje o dalszym postępowaniu. 

Jak usunąć pieprzyk? 

Usuwanie pieprzyków może być zalecone przez dermatologa. Taki usunięty pieprzyk poddaje się następnie badaniu w kierunku zawartości komórek nowotworowych. 

Laserowe usuwanie pieprzyków 

Należy podkreślić, że znamiona melanocytowe nie powinny być usuwane z wykorzystaniem metod destrukcyjnych, a więc takich, jak laseroterapia, elektrokoagulacja, czy krioterapia (a więc poprzez wymrażanie). Takie postępowanie nie daje możliwości wykonania badania histopatologicznego, co oznacza, że pozbawia nas możliwości sprawdzenia, jaki charakter ma zmiana i wykluczenia poważnych rozpoznań (np. jak czerniak).  

Chirurgiczne usuwanie pieprzyków 

Chirurgiczne usunięcie znamienia barwnikowego (czyli wycięcie pieprzyka) podejrzanego dermatoskopowo to – przy tego rodzaju zmianach na skórze – metoda stosowana z wyboru. Pacjenci często zastanawiają się, ile kosztuje usunięcie pieprzyka. Koszt zabiegu zależy od cennika danego gabinetu dermatochirurgicznego, a także lokalizacji samej zmiany, więc najlepiej pozyskać te informacje u źródła. 

Czy zostają blizny po usunięciu pieprzyka? 

Po usunięciu chirurgicznym znamienia może zostać blizna. Jednak jeżeli będziemy odpowiednio dbać o miejsce po wycięciu, możemy bardzo istotnie zminimalizować widoczną zmianę. Na rynku dostępne są różnego rodzaju plastry na blizny, które wyraźnie poprawiają estetykę miejsca po zabiegu.  

Pieprzyki i znamiona – warto wiedzieć 

Oto najczęstsze pytania pacjentów dotyczące znamion i pieprzyków.

Czy można wyrywać włosy z pieprzyków? 

Jeżeli posiadamy owłosione znamię barwnikowe, to lepszą metodą (aniżeli ciągłe wyrywanie włosów) będzie jego chirurgiczne usunięcie. Wyrywanie włosów (na przykład pęsetą) może doprowadzić do podrażnienia zmiany a tym samym np. jej powiększania, krwawienia, czy też pojawienia się owrzodzeń. Usunięcie chirurgiczne pozwala na trwałe pozbycie się problemu oraz na zbadanie zmiany przez patologa.  

Tatuaże a pieprzyki – czy są przeszkodą? 

Nie powinno się wykonywać tatuażu w bliskiej okolicy pieprzyków i w samych ich obrębie. Tatuaż może istotnie pogorszyć możliwość oceny dermatoskopowej zmiany i sprawia, że nie będziemy widzieć, czy zmiana barwnikowa rośnie i ewoluuje, co może świadczyć o czerniaku. Tatuaże w okolicy znamion pogarszają ich ocenę. 

Podsumowując, każdy z nas przynajmniej raz w roku powinien wybrać się do lekarza w celu oceny dermatoskopowej znamion (badanie pieprzyków). Pozwala to bowiem na szybkie wykrycie podejrzanej zmiany i wycięcie jej, zanim jeszcze dojdzie do rozwoju czerniaka. Wszystkie zmiany, które nas niepokoją, powinniśmy jak najszybciej skonsultować z lekarzem.  

Bibliografia