Odra – objawy, leczenie, profilaktyka

Spis treści:

1. Odra – co to za choroba?
2. Przyczyny odry, zaraźliwość
3. Odra – jakie daje objawy?
4. Odra – leczenie
5. Jak można ustrzec się przed odrą?
6. Odra – warto wiedzieć

Odra – co to za choroba?  

Odra jest to wirusowa choroba zakaźna, objawiająca się gruboplamistą wysypką, zapaleniem błon śluzowych dróg oddechowych i spojówek, czemu towarzyszy gorączka. 

Od czasu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów (zwanymi zwiastunowymi) mija średnio 10 dni (jest to tzw. okres wylęgania), a następnie po kilku dniach pojawia się charakterystyczna wysypka – średnio po 14 dniach. Odra jest bardzo silnie zaraźliwa, dlatego po kontakcie z osobą zakażoną istnieje wysokie ryzyko infekcji.  

Przeczytaj również: Jakie są objawy półpaśca? Jak przebiega leczenie?

Przyczyny odry, zaraźliwość 

Za zachorowanie na odrę odpowiada wirus odry z rodzaju Morbillivirus, z rodziny paramyksowirusów. Człowiek jest jedynym rezerwuarem tego wirusa. Po kontakcie z wydzielinami zakażonej osoby – na przykład drobinek rozprzestrzeniających się przy kaszlu – wnika początkowo do spojówek i dróg oddechowych, gdzie znajdują się komórki nabłonka. Z powyższych komórek wirus przedostaje się do węzłów chłonnych i tkanek limfatycznych, gdzie zachodzi proces jego namnażania. Następnie, wirus odry przenika do krwi, skąd z łatwością może dalej wędrować i zakażać komórki układu limfatycznego w całym organizmie i nabłonek dróg oddechowych. 

Sprawdź oferty: Leki przeciwbólowe

Odra – jakie daje objawy? 

Objawy odry zależą od czasu, jaki minął od zakażenia. Z tego powodu przebieg odry dzielimy się na okresy: nieżytowy, wysypkowy i zdrowienia.  

Okresowi nieżytowemu towarzyszą tzw. objawy zwiastunowe, trwające około 3-4 dni. Objawy te nie są specyficzne, czyli ich występowanie nie jest charakterystyczne dla jednej jednostki chorobowej, co oznacza, że mogą towarzyszyć innym chorobom. Do powyższych objawów należą: wysoka gorączka, (wynosząca nawet do 40 stopni); męczący, suchy kaszel; zapalenie gardła, przebiegające z jego zaczerwienieniem i problemami z przełykaniem; katar; zapalenie spojówek z nadwrażliwością na światło – tzw. światłowstrętem. 

Po 3-4 dniach okresu nieżytowego, na błonie śluzowej policzków w pobliżu zębów przedtrzonowych, pojawiają się charakterystyczne biało-szarawe plamki, otoczone czerwoną obwódką. Są to tzw. plamki Koplika. Objaw ten jest patognomoniczny dla odry, co oznacza, że jego wystąpienie potwierdza chorobę. Należy pamiętać jednak, że brak wystąpienia plamek nie wyklucza rozpoznania odry. Zmiany w jamie ustnej pojawiają się najczęściej dzień lub dwa przed wystąpieniem osutki i utrzymują się do dnia lub dwóch dni po jej wystąpieniu. 

Po okresie nieżytowym pojawia się wysypka, rozpoczynająca okres osutkowy. W przebiegu odry występuje charakterystyczna wysypka plamisto-grudkowa. Dla lepszego zrozumienia opisu wysypki należy wspomnieć o tym, że plamki są zmianami skóry, przebiegającymi poziomo, natomiast grudki są wyraźnie wypukłe i możemy je wyczuć pod opuszkami palców. Osutka w odrze ma barwę od ciemnoczerwonej do fioletowej, zmiany są różnej wielkości, choć najczęściej ich średnica mieści się w przedziale 0,1–1 cm. Trwa od 2 do 4 dni.  

Charakterystycznym objawem wysypki jest kolejność jej występowania. Na ogół w pierwszej kolejności zmiany pojawiają się na czole, poniżej linii włosów oraz za uszami. Co ważne, wysypka nie występuje na owłosionej skórze głowy. Następnie schodzi w dół ciała, obejmując tułów oraz kończyny. Zmiany często stykają się ze sobą, dlatego mówi się, że wysypka ma charakter zlewny. Wraz z biegiem czasu, osutka blednie i stopniowo zaczyna zanikać (zazwyczaj po upływie 3-7 dni). Co ciekawe, wysypka cofa się w takiej samej kolejności, w jakiej się pojawiła. Podczas ustępowania, na skórze mogą pozostać brunatne przebarwienia; może także wystąpić słabo nasilone złuszczanie się naskórka. [Podział zawijania tekstu]Rzadziej mogą wystąpić inne niecharakterystyczne objawy, takie jak: brak apetytu, biegunka czy powiększenie węzłów chłonnych. 

Ospa a odra – jak je rozróżnić? 

Odra, w odróżnieniu do ospy wietrznej, dłużej się rozwija, przebiega z początkowymi objawami zwiastunowymi, natomiast przy ospie najczęściej pojawia się gorączka wraz z wysypką. Same wysypki w tych dwóch jednostkach chorobowych również znacznie się od siebie różnią. W przeciwieństwie do odry, w ospie wysypka przebiega na początku z czerwonymi, drobnymi plamkami, które już w przeciągu kilku godzin zmieniają swoją morfologię i przemieniają się w pęcherzyki wypełnione surowiczym płynem. Kilka dni później powstają strupki, które następnie odpadają. Podczas odry na skórze dziecka można zobaczyć zmiany w każdym z powyższych stadium.[Podział zawijania tekstu]Charakterystyczną rzeczą dla osutki w przebiegu odry jest fakt, iż zmiany nie swędzą, w przeciwieństwie do wysypki, jaka występuje przy ospie wietrznej. 

Przeczytaj: Szczepionka przeciw ospie wietrznej i półpaścowi

Odra – leczenie 

Jeżeli zauważymy u nas objawy charakterystyczne dla odry lub wystąpią u nas objawy zwiastunowe, a mieliśmy kontakt z osobą chorą na odrę, powinniśmy udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Podejrzenie zarażenia odrą wymaga potwierdzenia w badaniach laboratoryjnych oraz zgłoszenia tego faktu do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. 

Podczas zachorowania na odrę stosuje się leczenie objawowe, czyli takie, które ma na celu zmniejszenie dolegliwości odczuwanych przez pacjenta i poprawę jego komfortu w czasie choroby – nie działa bezpośrednio przeciw wirusowi. Takie postępowanie obejmuje: 

• przyjmowanie leków przeciwgorączkowych,  

• odpoczynek,  

• przebywanie w zaciemnionym pomieszczeniu, ze względu na światłowstręt.  

Pamiętajmy także, że przy każdej chorobie przebiegającej z gorączką należy w pierwszej kolejności zadbać o odpowiednie nawodnienie i odżywianie. Przy przedłużającym się trwaniu choroby, może dojść do nadkażenia bakteryjnego – wówczas należy udać się do lekarza, który w razie potrzeby zaleci antybiotykoterapię. 

Jak można ustrzec się przed odrą? 

Odra jest bardzo zaraźliwą chorobą, dlatego wszystkich chorych należy izolować przez 4 dni od czasu wystąpienia wysypki, a osoby nieszczepione, które miały kontakt z chorym, przez cały okres wylęgania. W przypadku wystąpienia powikłań odry, chory nie zakaża kontaktujących się z nim osób i nie wymaga izolacji. Najlepszą metodą uniknięcia zachorowania są szczepienia ochronne.

Szczepionka na odrę, świnkę, różyczkę 

Przede wszystkim, przed odrą możemy uchronić się poprzez szczepienia ochronne. W polskim kalendarzu szczepień ochronnych znajduje się żywa, skojarzona przeciwko odrze, śwince i różyczce szczepionka MMR. Planowo, podaje się ją w 13.-15. miesiącu życia, a dawkę przypominającą w 6. albo 10. roku życia. Szczepienie jest również zalecane każdej osobie dorosłej, która nie przechorowała odry ani nie była na nią szczepiona. 

Odra – warto wiedzieć 

Wirus odry może pozostać zakaźny w powietrzu lub na skażonych powierzchniach nawet do 2 godzin, co ułatwia jego rozprzestrzenianie. 

Ile trwa odra (choroba)? 

Od czasu wystąpienia pierwszych objawów odra trwa mniej więcej 20 dni. 

Czym jest odra poszczepienna? 

Nazywana potocznie odra poszczepienna jest odczynem poszczepiennym który może wystąpić u części dzieci po przyjęciu szczepionki przeciwko odrze. Pojawia się kilka dni po szczepieniu i w swych objawach przypomina łagodny przebieg choroby.  Obserwuje się łagodnie powiększone węzły chłonne, podwyższoną temperaturę i wysypkę. Najczęściej jednak występują tylko łagodne odczyny w miejscu wkłucia, na przykład w formie zaczerwienienia, obrzęku czy pobolewania tego miejsca. 

Bibliografia