Ostropest plamisty – właściwości, działanie, przeciwwskazania

Spis treści:

1. Ostropest plamisty – właściwości
2. Ostropest plamisty – działanie
3. Na co pomaga ostropest?
4. Ostropest plamisty – przeciwwskazania i skutki uboczne
5. Jaką formę ostropestu wybrać?
6. Jak stosować ostropest plamisty?

Ostropest plamisty – właściwości 

Ostropest to roślina, która znana jest przede wszystkim z dobroczynnego wpływu na wątrobę. Należy do rodziny roślin astrowatych (łac. Asteraceae/Compositae) i występuje najobficiej w rejonach Morza Śródziemnego. W Polsce stanowi gatunek uprawny. Przejawia jednak tendencję do dziczenia, dlatego można spotkać go również poza uprawami.  

W lecznictwie wykorzystywany jest owoc ostropestu plamistego (łac. Sylibi mariani fructus). Jego głównymi związkami czynnymi są flawonolignany (1,3-3%), a w szczególności kompleks zwany sylimaryną (największe jej ilości obecne są w łupinie nasiennej), na który składa się kilka związków: sylibina A i B, izosylibina A i B, sylikrystyna, izosylikrystyna, sylidianina, tri-, tetra- oraz pentamery sylibiny. Poza tym surowiec zawiera także związki flawonoidowe z grupy flawonów oraz flawonoli, a ponadto olej tłusty w ilości od 20 do 30%, białko oraz błonnik pokarmowy.  

Właściwości ostropestu plamistego są całkiem dobrze poznane i udokumentowane, głównie w zakresie jego prozdrowotnego wpływu na wątrobę. Surowiec ten jest zdecydowanie najpopularniejszym roślinnym środkiem o działaniu hepatoprotekcyjnym. Ostropest na wątrobę działa wielokierunkowo, co m.in. ma związek z jego aktywnością antyoksydacyjną oraz przeciwzapalną.  

Przeczytaj: Wątroba: gdzie się znajduje i jakie pełni funkcje

Ostropest plamisty – działanie 

Na czym więc polega dokładne działanie ostropestu plamistego i jaki jest jego mechanizm? W głównej mierze za aktywność leczniczą surowca odpowiada wspomniana już wcześniej sylimaryna, która: 

• stabilizuje błony komórkowe hepatocytów, dzięki czemu utrudnione jest przenikanie substancji toksycznych do ich wnętrza; 

• nasila procesy naprawcze komórek wątroby wskutek pobudzania aktywności rybosomowej syntetazy białkowej tRNA (wzmożona produkcja białek); 

• działa przeciwutleniająco i przeciwzapalnie. 

Na co pomaga ostropest? 

A zatem na co pomaga ostropest plamisty? Zgodnie z monografią Europejskiej Agencji ds. Leków (EMA) uznaje się go za tradycyjny ziołowy produkt leczniczy stosowany w objawowym łagodzeniu zaburzeń trawiennych, uczucia pełności i niestrawności oraz w celu wspomagania funkcji wątroby po wykluczeniu poważnych schorzeń przez lekarza.  

W praktyce, standaryzowane wyciągi z nasion ostropestu stosowane są: 

• W zaburzeniach trawiennych. 

• W profilaktyce oraz leczeniu wątroby narażonej na działanie związków toksycznych, m.in. etanolu, czterochlorku węgla, a także toksyn muchomora sromotnikowego (amanityna, falloidyna). 

• W uszkodzeniach wątroby spowodowanych zażywaniem określonych leków. 

• Wspomagająco przy wirusowym zapaleniu wątroby typu B i C. 

• Przy podwyższonym poziome cholesterolu ( w tym frakcji LDL) oraz trójglicerydów. 

Niekiedy zaleca się także stosowanie tabletek ostropestu w przypadku braku łaknienia oraz w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej.  

Sprawdź oferty: Suplementy na wątrobę i trzustkę

Ostropest plamisty – przeciwwskazania i skutki uboczne 

Dane literaturowe jasno wskazują, że preparaty na bazie ostropestu plamistego są dobrze tolerowane i bezpieczne nawet podczas dłuższego stosowania. Rzadko obserwowane działania niepożądane mają charakter łagodny i najczęściej obejmują krótkotrwałe zaburzenia gastryczne (np. wzdęcia, nudności, bóle brzucha, biegunkę), bóle głowy oraz świąd skóry. 

Przeciwwskazaniem do stosowania ostropestu plamistego jest alergia na rośliny z rodziny Astrowatych. Nie zaleca się także ich podawania dzieciom oraz młodzieży poniżej 12. roku życia. Ostropest w ciąży oraz w okresie karmienia piersią jest przeciwwskazany. Warto jednak zaznaczyć, że przeprowadzone w tym zakresie badania kliniczne nie wskazują na jego szkodliwy wpływ na rozwijające się płód. Co więcej, ostropest posiada także właściwości mlekopędne i w niektórych krajach (m.in. USA i Australia) stanowi składnik mieszanek dedykowanych karmiącym matkom.  

Jaką formę ostropestu wybrać? 

Ostropest plamisty dostępny jest w różnych formach. Najpopularniejsze to: suszone nasiona, olej z nasion oraz tabletki lub kapsułki zawierające wyciąg z ostropestu plamistego.  

Olej z ostropestu 

Olej z nasion ostropestu może być stosowany zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie w leczeniu dolegliwości skórnych (zawiera NNKT oraz witaminę E). Decydując się na jego zakup, warto wybierać olej tłoczony na zimno.  

Ostropest mielony 

Nasiona ostropestu plamistego mogą być spożywane zarówno w całości jak i formie zmielonej. W takiej postaci wykorzystuje się je najczęściej jako dodatek do jogurtów, owsianek, sałatek lub wypieków.  

Ostropest w tabletkach 

Ostropest w tabletkach powinien być wybierany w szczególności, gdy wymagane jest zdecydowane działanie tego surowca. Najlepiej sięgać wówczas po środki posiadające status leku, które zawierają standaryzowane wyciągi i posiadają potwierdzoną badaniami skuteczność terapeutyczną.  

Napar z ostropestu 

Choć często zaleca się stosowanie naparu z nasion ostropestu, przyjmowanie surowca w tej właśnie formie ma określone wady. Wprawdzie wodne wyciągi z ostropestu wykazują określoną aktywność prozdrowotną (głównie z uwagi na obecność antyoksydantów), jednak kluczowy składnik, czyli sylimaryna nie rozpuszcza się w wodzie. Dlatego też hepatoochronne działanie naparu z ostropestu plamistego będzie zdecydowanie słabsze niż np. nalewki lub standaryzowanych na zawartość sylimaryny tabletek.  

Jak stosować ostropest plamisty? 

Światowa Organizacja Zdrowia zaleca przyjmować 200–400 mg sylimaryny na dzień (w przeliczeniu na sylibinę) lub 12–15 g surowca. 

Ostropest przed czy po posiłku? 

Preparaty ostropestu najlepiej zażywać na około poł godziny przed planowanym posiłkiem. Należy pamiętać, że aby uzyskać pożądany efekt kuracji, powinna ona trwać minimum kilka tygodni.  

Czy zalewać ostropest wrzątkiem? 

Zalewanie nasion ostropestu wrzątkiem najczęściej nie jest rekomendowane. Chociaż ten sposób przygotowania spowoduje uwolnienie z surowca pewnych ilości określonych związków aktywnych, nie zapewni ekstrakcji kluczowej dla działania surowca sylimaryny.  

Polecamy artykuł: Dieta wątrobowa, na czym polega?

Jak zmielić ostropest? 

Najprostszym sposobem na mielenie nasion ostropestu plamistego jest wykorzystanie młynka kuchennego, który służy na co dzień np. do mielenia kawy. 

Bibliografia