Płukanie zatok w domu ‒ jak oczyścić zatoki?

Zatoki przynosowe to przestrzenie powietrzne, znajdujące się w kościach twarzoczaszki. Choć pełnią one kilka ważnych funkcji, zwykle kojarzą się nam z dokuczliwymi dolegliwościami. Jedną z najpopularniejszych metod radzenia sobie z podrażnieniem czy infekcją zatok jest ich irygacja, polegająca na przepłukaniu ich wnętrza odpowiednim roztworem. Czy płukanie zatok jest bezpieczne? Jak i czym płukać zatoki? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule. 

Spis treści:

---

1. W jaki sposób działa płukanie zatok? 
2. Irygacja zatok ‒ kiedy jest wskazana? 
3. Jak płukać zatoki? 
4. Czym płukać zatoki? 
5. Zestaw do irygacji zatok w domu 
6. Czy można płukać zatoki dzieciom? 

W jaki sposób działa płukanie zatok? 

Naukowcy nie wyodrębnili jednego mechanizmu, który odpowiada za dobroczynne działanie irygacji na zatoki. Podejrzewa się, że irygacje pozwalają na: 

• zwiększenie odporności błony śluzowej zatok na czynniki drażniące, patogeny oraz mediatory stanu zapalnego, 

• bezpośrednie oczyszczanie zatok z pyłków czy zalegającej wydzieliny, 

• wypłukanie mediatorów stanu zapalnego, 

• zmniejszenie obrzęku błony śluzowej zatok, 

• poprawę funkcjonowania rzęsek na powierzchni śluzówki zatok. 

Czy wiesz, że…. 

Płukanie zatok wcale nie jest zabiegiem innowacyjnym czy nowoczesnym. Irygacja zatok za pomocą specjalnego naczynia w kształcie konewki, nazywana Jala Neti, wywodzi się z Ajurwedy, czyli tradycyjnej medycyny hinduskiej.

Sprawdź: Produkty na katar i zatkany nos

Irygacja zatok ‒ kiedy jest wskazana? 

Istnieje kilka dolegliwości, których przebieg można złagodzić poprzez irygację zatok. Badania wskazują, że zabieg ten przynosi największe korzyści w przypadku: 

• przewlekłego zapalenia zatok przynosowych, 

• ostrego zapalenia zatok przynosowych, 

• wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych, 

• alergicznego nieżytu nosa. 

Sprawdź oferty: Płukanie nosa i zatok

Jak płukać zatoki? 

Irygacja zatok jest prostym i bezpiecznym zabiegiem, który bez problemu można przeprowadzić samodzielnie w domu. Niezbędny do tego będzie zestaw do płukania zatok, w skład którego najczęściej wchodzi specjalna butelka oraz saszetki umożliwiające przygotowanie roztworu. 

Roztwór sporządza się poprzez wsypanie do butelki do płukania zatok zawartości saszetki, zalanie go letnią, przegotowaną wodą i dokładne wymieszanie. Aby rozpocząć irygację, należy stanąć nad umywalką w lekko pochylonej pozycji i nachylić głowę w bok pod kątem 45°. W ten sposób jeden z otworów nosowych będzie znajdował się wyżej. To właśnie do niego przykłada się końcówkę butelki, a następnie delikatnie ją ściska – tak, by roztwór dostał się do nosa. Podczas irygacji zatok należy oddychać spokojnie przez usta. Roztwór oczyści zatoki przynosowe i samoistnie wycieknie przez drugi, niżej położony otwór nosowy. 

Tę procedurę trzeba powtórzyć z drugiej strony. Po zakończeniu płukania zatok zaleca się delikatne wydmuchanie nosa w chusteczkę. Warto też pamiętać o dokładnym wymyciu butelki do płukania zatok. 

Sprawdź oferty: Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe

Czym płukać zatoki? 

Do płukania zatok najczęściej wykorzystuje się roztwór soli fizjologicznej, czyli chlorku sodu. Jak zrobić taki roztwór do płukania zatok? To banalnie proste! Zestawy do płukania zatok zwykle zawierają już saszetki z dokładnie odważoną porcją soli, którą wystarczy rozpuścić w wodzie, postępując według instrukcji. Saszetki do sporządzenia płynu do płukania zatok można również zakupić osobno w aptece. 

Płukanie zatok solą fizjologiczną 

Do płukania zatok wykorzystuje się izotoniczny lub hipertoniczny roztwór soli fizjologicznej. Roztwór izotoniczny zawiera 0,9% chlorku sodu i stosowany jest najczęściej ze względu na swoje właściwości oczyszczające i nawilżające. Roztwór hipertoniczny zawiera zwykle od 1,5% do 3% chlorku sodu. Może on wywoływać niewielki dyskomfort podczas irygacji, jednak skutecznie redukuje obrzęk błony śluzowej nosa i zatok. 

Czy płukanie zatok wodą utlenioną jest bezpieczne? 

Woda utleniona, czyli 3-procentowy roztwór nadtlenku wodoru ma właściwości odkażające. Czy można zatem użyć jej do płukania zatok? Tak, pod warunkiem jej odpowiedniego rozcieńczenia. Przyjmuje się, że wystarczy dodać 5-7 kropli wody utlenionej do przygotowanego roztworu. 

Literatura naukowa milczy na temat bezpieczeństwa i skuteczności płukania zatok wodą utlenioną. Rozwiązanie to jest jednak z powodzeniem stosowane przez setki chorych i polecane przez wielu specjalistów. Warto jednak pamiętać, że ilość użytej wody utlenionej powinna być niewielka. Płukanie zatok nierozcieńczoną wodą utlenioną może spowodować poważne podrażnienie śluzówki. 

	PREPARATY DO PŁUKANIA ZATOK
	LEKI PRZECIWGORĄCZKOWE
	PREPARATY NA KATAR

Oczyszczanie zatok u lekarza 

Z zabiegu irygacji zatok można skorzystać także w gabinecie specjalisty. Czy jednak płukanie zatok u laryngologa różni się czymś od domowego zabiegu? Lekarz często używa specjalnego endoskopu i ssaka, dzięki czemu zabieg pozwala dokładniej oczyścić zatoki. Co więcej, w razie potrzeby specjalista może sporządzić roztwór z dodatkiem leków przeciwzapalnych, które zmniejszą objawy schorzenia. 

Jak często można płukać zatoki? 

Irygację zatok można przeprowadzać codziennie, bez ryzyka występowania skutków ubocznych czy powikłań. Według zaleceń specjalistów, płukanie zatok wykonywane w celach leczniczych powinno być przeprowadzane dwa razy dziennie. W przypadku profilaktycznej irygacji zatok wystarczy przeprowadzać ten zabieg raz dziennie. 

Zasady higieny przy irygacji zatok 

Przy płukaniu zatok należy zachować podstawowe zasady higieny, które ochronią przed ewentualnym przeniesieniem do jam zatok przynosowych niechcianych drobnoustrojów. Do sporządzenia płynu do płukania zatok należy używać jedynie przegotowanej i wystudzonej wody, wody destylowanej lub wody sterylizowanej. Nie jest zalecane używanie w tym celu wody prosto z kranu.  

Czy można przechowywać niewykorzystany roztwór? Niektóre badania naukowe wskazują, że dozwolone jest przechowywanie płynu w lodówce do 7 dni. Bezpieczniej jednak jest wylać pozostałości i do kolejnej irygacji zatok użyć świeżo przygotowanego roztworu. 

Zestaw do irygacji zatok w domu 

Obecnie w sprzedaży można znaleźć wiele zestawów do płukania zatok. Są one dostępne w większości aptek stacjonarnych, a także w sklepach internetowych. Zwykle składają się one z miękkiej, plastikowej butelki zakończonej aplikatorem oraz zestawu saszetek do sporządzania roztworu. Warto podkreślić, że zestawy te są wielorazowego użytku. Wystarczy po zakończonej irygacji porządnie umyć i wysuszyć butelkę.  

Czy można płukać zatoki dzieciom? 

W przypadku dzieci, ich układ odpornościowy dopiero dojrzewa, dlatego najmłodsi są szczególnie narażeni na wszelkiego rodzaju przeziębienia. Infekcje u dzieci często przebiegają z katarem czy zapaleniem zatok. Czy w przypadku dokuczliwych dolegliwości u dziecka można zastosować irygację zatok? Okazuje się, że tak! 

Płukanie zatok jest zabiegiem całkowicie bezpiecznym dla dzieci. Zaleca się jednak, by nie wykonywać go u dzieci poniżej 4. roku życia. Wykonanie tego zabiegu u młodszych dzieci, zwłaszcza niewspółpracujących, może bowiem stwarzać ryzyko uszkodzenia śluzówki, a nawet zadławienia. 

Bibliografia