Rhinosinusitis acuta, czyli ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych u dzieci i dorosłych, znajduje się w grupie najczęściej rozpoznawanych chorób infekcyjnych i niekiedy jest powodem do stosowania antybiotyków. Czy leczenie zatok zawsze wymaga antybiotyku? Jaki jest sprawdzony antybiotyk na zatoki?
- Kiedy stosuje się antybiotyk na chore zatoki?
- Jakie antybiotyki dla dzieci i dorosłych stosuje się na zatoki?
- Czy można przyjmować w ciąży?
- Czy są antybiotyki na zatoki bez recepty?
- Zasady stosowania antybiotyków na zatoki
- Jak wyleczyć zapalenie zatok bez antybiotyku? Inne leki stosowane na zatoki
- Naturalny antybiotyk na zatoki
Główną przyczyną ostrego zapalenia zatok są wirusy, które dostają się do nosa drogą kropelkową (przez kaszel i kichanie osób chorych) lub są przenoszone na dłoniach. Z jamy nosa przedostają się do nosowej części gardła, gdzie rozwija się infekcja. Uszkodzony zostaje transport śluzowo-rzęskowy, a niekiedy również nabłonek błony śluzowej nosa. Pierwsze objawy zakażenia wirusem pojawiają się po około 10 godzinach od jego wniknięcia. Ostre zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych o podłożu wirusowym określane jest jako przeziębienie. Jego objawy nie powinny utrzymywać się dłużej niż 10 dni.
Charakterystyczne dla wirusowego zapalenia zatok są:
- częściowo lub całkowicie „zatkany” nos,
- wydzielina z nosa, która może również ściekać po tylnej ścianie gardła,
- ból i rozpieranie w okolicy twarzy,
- utrata lub osłabienie węchu,
- gorączka.5
Sprawdź, jakie leki przeciwbólowe znajdziesz na Aptelia.pl
Infekcja wirusowa może zostać powikłana przez bakterie, najczęściej są to Streptococcus pneumoniae, Haemophiphilus influenzae i Moraxella catarrhalis. Warto zaznaczyć, że do powikłań bakteryjnych dochodzi w bardzo niewielu przypadkach, ale zdecydowanie częściej u dzieci. Jeżeli objawy trwają dłużej niż 10 dni lub kiedy samopoczucie pacjenta pogarsza się po około 5. dniach, wówczas wdrażana jest antybiotykoterapia. U dzieci charakterystyczne jest utrzymywanie się ponad 10 dni kataru i kaszlu, których nasilenie się nie zmniejsza lub po lekkiej poprawie pojawia się gorączka i ropna wydzielina z nosa.
Zaleca się podawanie antybiotyku kiedy przebieg bakteryjnego zapalenia zatok jest ciężki, występuje duże nasilenie bólu i gorączka powyżej 39°C, mimo wcześniej wdrożonego leczenia innymi lekami nie następuje poprawa lub po krótkiej poprawie następuje pogorszenie.
Antybiotykiem pierwszego rzutu, czyli takim, który jest stosowany jako pierwszy jest amoksycylina. Zazwyczaj podaje się ją w wysokich dawkach przez 10 do 14 dni. Pacjenci uczuleni na antybiotyki betalaktamowe otrzymują antybiotyki z grupy makrolidów – azytromycynę lub klarytromycynę oraz cefalosporyn, np. cefuroksym. Lekiem drugiego wyboru jest amoksycylina z kwasem klawulanowym, trzeciego – moksfloksacyna, lewofloksacyna (fluorochinolony). W stanach ciężkich podaje się również parenteralnie klindamycynę i ceftriakson. Antybiotykiem na zatoki dla dzieci również w pierwszej kolejności jest amoksycylina lub amoksycylina z kwasem klawulanowym.
Zapalenie zatok w ciąży przebiega analogicznie jak u pozostałych pacjentów. Środki jakie można zastosować w leczeniu są jednak bardzo ograniczone. Przyszła mama powinna zatem już przy pierwszych niepokojących objawach skonsultować się z lekarzem, który zadecyduje jaka terapia będzie wskazana i najbardziej bezpieczna.
Kobieta w ciąży powinna zadbać o prawidłowe nawodnienie organizmu, co korzystnie wpływa na stan błon śluzowych oraz ułatwia rozrzedzanie gęstej wydzieliny i jej ewakuację z zatok i jamy nosa.
Do nosa można zastosować izotoniczne roztwory wody morskiej, która nawilży i oczyści. W przypadku „zatkania nosa” lepiej jest sięgnąć po roztwór hipertoniczny, który dodatkowo pomoże zmniejszyć obrzęk. Możliwe jest również wykonanie irygacji zatok przy pomocy gotowych zestawów dostępnych w aptece bez recepty oraz płukanie nosa sola fizjologiczną. Wskazane jest także zastosowanie preparatów wspierających odporność przeznaczonych dla przyszłych mam. Jeśli sytuacja zdrowotna kobiety w ciąży będzie tego wymagała lekarz może jej zalecić antybiotyk z grupy penicylin lub cefalosporyn.
Nie ma antybiotyków do stosowania doustnego bez recepty. Stan, w którym chory wymaga podania antybiotyku jest poważny i pacjent musi pozostawać pod opieką lekarza. To on decyduje jaki antybiotyk będzie wskazany, dobiera odpowiednia dawkę i określa optymalny czas stosowania. Monitoruje również postęp leczenia i może modyfikować kurację jeśli będzie to konieczne.
Antybiotyk przepisany przez lekarza należy stosować ściśle według jego wskazań. Konieczne jest regularne przyjmowanie leku – w zaleconych odstępach czasu i w zaleconych dawkach. Czas trwania antybiotykoterapii również powinien być taki, jak został zalecony przez lekarza. Nawet jeśli objawy zapalenia zatok zmniejszą się lub ustąpią, nie należy przerywać przyjmowania antybiotyku. Może to spowodować nawrót choroby i być przyczyną nieskuteczności antybiotykoterapii w przyszłości. Nigdy nie należy zażywać antybiotyków pożyczonych od innych osób lub pojedynczych tabletek, które pozostały po leczeniu innych schorzeń. Ważne jest również by zwrócić uwagę na zalecenia dotyczące odstępów od posiłków czy ograniczeń w spożywaniu niektórych pokarmów. W tym celu należy zapoznać się z ulotką lub poprosić o informację lekarza lub farmaceutę. W przypadku wystąpienia niepokojących działań niepożądanych należy skontaktować się z lekarzem, a gdy będą bardzo nasilone udać się na SOR (szpitalny oddział ratunkowy).
W pierwszym okresie choroby zawsze stosuje się leczenie objawowe, obejmujące przyjmowanie leków zmniejszających ból i stan zapalny oraz postępowanie mające na celu zmniejszenie obrzęku, rozrzedzenie wydzieliny i oczyszczenie zatok i jamy nosa. Do nosa stosuje się roztwory soli fizjologicznej, wody morskiej oraz leki z xylometazoliną z dodatkiem dekspantenolu. Te ostatnie należy używać maksymalnie 3–5 dni. Krople do nosa z bromkiem ipratropium ograniczają ilość wydzieliny. Osoby dorosłe mogą zastosować doustne leki z pseudoefedryną, obkurczające błonę śluzową. Warto jednak pamiętać, że mogą one powodować szereg działań niepożądanych w postaci bólu głowy, wzrostu ciśnienia czy bezsenności. W rozrzedzaniu wydzieliny w zatokach mogą również pomóc leki z acetylocysteiną i erdosteiną.
Sformułowanie „naturalny antybiotyk” może wprowadzać w błąd. Co prawda, istnieje szereg naturalnych substancji, które stosuje się w leczeniu zapalenia zatok, ale nie są to antybiotyki. Leki roślinne zawierające korzeń goryczki, kwiat pierwiosnka, ziele szczawiu, kwiat bzu i ziele werbeny oraz cyneol otrzymywany z eukaliptusa, działają osłaniająco na błony śluzowe i wspomagają ich regenerację. Dowiedziono również, że wzmacniają odporność, działają przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwzapalnie. Cyneol pomaga w usuwaniu śluzu zalegającego w zatokach i zmniejsza stan zapalny. W łagodzeniu objawów zapalenia zatok u dzieci od 6. roku życia i dorosłych wskazane jest również stosowanie preparatów z korzenia pelargonii. Pomocne mogą okazać się także: ziele brodziuszki, kwiat i owoc bzu czarnego, ziele tymianku i kwiat rumianku.
