Świerzb – przyczyny, objawy, sposoby leczenia i profilaktyka

Spis treści:

1. Świerzb – co to za choroba?
2. Jak można zarazić się świerzbem? Przyczyny
3. Jak wygląda świerzb? Objawy
4. Z czym można pomylić świerzb?
5. Test na obecność świerzbu – na czym polega i kiedy się go wykonuje?
6. Świerzb – leczenie
7. Świerzb – warto wiedzieć

Świerzb – co to za choroba?  

Świerzb należy do schorzeń zakaźnych i jest wywoływany przez roztocza z gatunku Sarcoptes scabiei var. hominis, czyli przez świerzbowca ludzkiego. Jest to bardzo częste schorzenie, szacuje się bowiem, że każdego roku na świerzb zapada około 300 milionów ludzi. Choć większości z nas świerzb kojarzy się z nieprawidłowym dbaniem o higienę, to należy mieć świadomość, że schorzenie to może wystąpić u każdego z nas.  

Kup w aptece: Kosmetyki do skóry wrażliwej

Rodzaje świerzbu 

Oprócz świerzbu o klasycznym przebiegu wyróżnia się także inne odmiany tego schorzenia. Należy tutaj wymienić: 

• świerzb norweski – nazywany także świerzbem hiperkeratotycznym; w odmianie tej mamy do czynienia z masywną infekcją pasożytniczą – w klasycznej postaci chorzy są zakażeni około 10-20 roztoczami, zaś w świerzbie norweskim na jednym pacjencie może być nawet ponad milion roztoczy! Świerzb norweski częściej dotyka osoby z osłabionym układem immunologicznym (na przykład zakażonych wirusem HIV, czy też osoby przyjmujące leki immunosupresyjne); 

• świerzb guzkowy – ta odmiana świerzbu cechuje się obecnością  brązowo-czerwonych i swędzących guzków na skórze; typowo jest to wynik nadwrażliwości organizmu na antygeny świerzbowca, a guzki lokalizują się najczęściej pod pachami (świerzb pod pachami), w pachwinach, na pośladkach i w okolicy narządów płciowych.  

Przeczytaj również: Guzek na wardze sromowej – co może oznaczać?

Jak można zarazić się świerzbem? Przyczyny 

Najczęstszą drogą zakażenia jest kontakt bezpośredni ze skórą osób chorych. Należy mieć jednak świadomość, że do zarażenia może dojść także podczas kontaktów seksualnych, ale i poprzez kontakt z meblami, tapicerką, pościelą, czy zabawkami, używanymi przez osoby chore. Jest to możliwe, ponieważ świerzbowiec może przeżyć bez kontaktu ze skórą w granicach 36-72 godzin. Źródłem zakażenia mogą być także zwierzęta – mówimy wówczas o przypadku świerzbu zwierzęcego. Przy pierwszorazowym zachorowaniu czas wylęgania (a więc czas od momentu zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów choroby) wynosi około 3-6 tygodni.  

Jak wygląda świerzb? Objawy 

Typowym objawem świerzbu jest świąd, który nasila się w nocy, po rozgrzaniu ciała. Wynika to z faktu, iż wówczas samice świerzbowca, obecne w naskórku, uaktywniają się. Na ciele pojawiają się zmiany skórne w postaci grudek, pęcherzyków, a także przeczosów (czyli potocznie zadrapań, powstałych na skutek uszkodzenia naskórka pod wpływem drapania, mającego na celu uśmierzenie odczuwanego świądu skóry). Czasami można też zaobserwować obecność strupów.  

Gdzie mogą wystąpić zmiany skórne? 

Zmiany skórne najczęściej lokalizują się w przestrzeniach międzypalcowych, na bocznych powierzchniach palców rąk i stóp, w okolicach pach, pachwin, pod piersiami, a także w okolicy podbrzusza, narządów płciowych oraz pośladków. Bardzo rzadko zmiany skórne w przebiegu świerzbu lokalizują się na twarzy i owłosionej skórze głowy (tutaj wyjątkiem będą dzieci), a także w okolicy międzyłopatkowej. U najmłodszych (świerzb u dziecka) zmiany często obecne są na podeszwach stóp, na dłoniach i w okolicy grzbietu. 

Sprawdź ofertę: Środki na wszy i pasożyty 

Z czym można pomylić świerzb? 

Choć obraz kliniczny świerzbu jest dość charakterystyczny, to nie zawsze od razu mamy pewność, co do rozpoznania. W różnicowaniu najczęściej bierze się pod uwagę: 

• atopowe zapalenie skóry (AZS), 

• opryszczkowate zapalenie skóry (choroba Duhringa), 

• czasami chorobę Dariera, 

• wszawicę odzieżową, 

• świąd innego pochodzenia (np. świąd w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek, chorób wątroby).

Test na obecność świerzbu – na czym polega i kiedy się go wykonuje? 

Rozpoznanie świerzbu stawia się typowo na podstawie przeprowadzonego wywiadu i obrazu klinicznego. Przy wątpliwościach diagnostycznych lekarz może pobrać zeskrobiny naskórka, które bada się w kierunku obecności pasożytów i ich jaj. Takie zeskrobiny pobiera się z różnych obszarów ciała.  

Świerzb – leczenie 

Leczenie świerzbu obejmuje leczenie farmakologiczne, ale również szereg działań związanych z usunięciem pasożytów z otoczenia. Dotyczy to nie tylko osób, które maja objawy, ale także innych z jej otoczenia. Rozpoznanie świerzbu u dzieci wymaga poinformowania placówki, do której uczęszcza pacjent o chorobie w celu profilaktycznych działań utrudniających rozprzestrzenianie się choroby.

Leki na świerzb 

Jak leczyć świerzb? W leczeniu świerzbu nadal dominuje leczenie zewnętrzne. Mamy tutaj do dyspozycji krem z permetryną, maść i płyn z crotamitonem (maść na świerzb), ale także stare preparaty recepturowe, zawierające siarkę. Warto mieć świadomość, że od niedawna mamy do dyspozycji także doustne preparaty (tabletki na świerzb), zawierające w swoim składzie iwermektynę. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że leczeniem obejmujemy także wszystkich pozostałych domowników, nawet jeśli nie prezentują objawów. 

Sprawdź ofertę: Środki do pielęgnacji ciała

Domowe sposoby na świerzb 

Nie warto stosować tak zwanych domowych sposobów na świerzb. Pacjenci często zastanawiają się, czy spirytus na świerzb pomaga, jednak odpowiedź jest negatywna. Olejek z drzewa herbacianego na świerzb, czy olejek kamforowy na świerzb również nie są dobrym pomysłem.  Mogą podrażnić skórę, która nierzadko posiada już mikrouszkodzenia spowodowanem świądem i drapaniem.

Jak długo leczy się świerzb? 

Wszystko zależy od wybranej metody leczenia. W przypadku kremu z permetryną wystarczy jednorazowe zastosowanie preparatu (stosuje się go na noc, na około 8-12 godzin), a rano bierze się kąpiel. W przypadku używania maści siarkowej leczenie trwa zazwyczaj 4 doby. Maść stosuje się raz na dobę, a podczas kuracji pacjent nie może brać kąpieli – tę bierze dopiero po 4 dniach smarowania maścią.  

Jakie są skutki nieleczonego świerzbu? Powikłania po świerzbie 

W przypadku nieleczonego świerzbu możemy mieć do czynienia z nadkażeniami bakteryjnymi. Co więcej, do powikłań świerzbu zaliczamy także zapalenie tkanki podskórnej, zapalenie naczyń limfatycznych, jak i kłębuszkowe zapalenie nerek i gorączkę reumatyczną. 

Świerzb – warto wiedzieć 

Na temat chorób pasożytniczych funkcjonuje wiele mitów, a temat wciąż uznawany jest za wstydliwy. Dlatego nierzadko do wizyty u lekarza dochodzi zbyt późno, a pacjenci zamiast zasięgnąć porady specjalisty, przeczesują internet. W poszukiwaniu odpowiedzi na dręczące ich pytania. Oto najczęstsze z nich. 

Czy ze świerzbem można chodzić do pracy? 

Jeżeli podejrzewamy u siebie świerzb, zostańmy w domu i udajmy się do lekarza (rodzinnego lub dermatologa). Po wdrożeniu skutecznego leczenia będziemy mogli szybko wrócić do pracy.  

Jak często zmieniać pościel przy świerzbie? 

Zmianę pościeli, pranie odzieży, bielizny (najlepiej w temperaturze. powyżej 50°C) należy obowiązkowo przeprowadzić po zakończeniu kuracji przeciwświerzbowej. Przedmioty, których nie możemy wyprać należy przechowywać w foliowych workach przynajmniej przez 72 godziny

Bibliografia