Ból przy przełykaniu – przyczyny i postępowanie

Spis treści:

1. Odynofagia – czym jest?
2. Ból gardła przy przełykaniu – czy to infekcja?
3. Możliwe przyczyny bólu gardła przy przełykaniu
4. Inne, rzadsze przyczyny odynofagii
5. Jak leczyć ból gardła przy przełykaniu?

Odynofagia – czym jest? 

Na początku tego artykułu należy wyjaśnić, czym jest odynofagia. W nazewnictwie medycznym określa się tak ból pojawiający się podczas przełykania.

Odynofagię dzielimy na: 

• ustno-gardłową – wówczas pacjent zgłasza odczuwanie bólu w obrębie gardła i często opisuje swoje dolegliwości jako pojawiający się ból gardła przy przełykaniu śliny, 

• przełykową – w tym przypadku ból pojawia się w rzucie przełyku – pacjenci często opisują ten symptom jako ból przełyku przy przełykaniu. 

Wypada w tym miejscu podkreślić, że wyróżniamy w medycynie bardzo podobne znaczeniowo sformułowanie – mianowicie dysfagię. Pod tym terminem rozumie się odczuwanie przez pacjenta trudności w połykaniu pokarmów oraz utrudnione przechodzenie kęsów pokarmowych z jamy ustnej przez przełyk – do żołądka. Często dysfagia wiąże się również z odczuwaniem gniecenia w obrębie klatki piersiowej i wrażenia rozpierania w tym obszarze. Pacjenci zgłaszają też, że odczuwają zatrzymywanie się kęsa pokarmowego w obrębie przełyku. Warto mieć świadomość, że odynofagia i dysfagia to nie synonimy – słowa te mają w medycynie inne znaczenie. Niemniej jednak, w przypadku ich wystąpienia należy udać się do lekarza. 

Przeczytaj: Drapanie w gardle – przyczyny, leczenie, sposoby

Ból gardła przy przełykaniu – czy to infekcja? 

W ogromnej większości przypadków ból gardła przy przełykaniu jest spowodowany infekcją wirusową lub bakteryjną. Ostry ból gardła przy przełykaniu u dziecka, czy u dorosłego to w tym przypadku zazwyczaj nie jedyny objaw infekcyjny. Inne symptomy, które sprawiają, że myślimy o schorzeniu infekcyjnym to: 

• katar, uczucie zatkanego nosa,  

• stan podgorączkowy, gorączka, 

• ból krtani przy przełykaniu, 

• czasami pojawia się także ból ucha przy przełykaniu, 

• bóle mięśni, bóle kostno-stawowe, 

• zmęczenie, osłabienie. 

Podczas badania w gabinecie lekarz ocenia również wygląd gardła. Rozpulchnione, zaczerwienione migdałki zdecydowanie wskazują na to, że przyczyną bólu gardła przy przełykaniu jest infekcja wirusowa. Jeżeli pacjent zgłasza gorączkę, objawy pojawiają się nagle, a w obrębie migdałków widać tak zwane „białe czopy”, to należy w tym przypadku myśleć o anginie paciorkowcowej. Wówczas konieczne jest zastosowanie antybiotyku.  

Warto przeczytać: Jak zbudowane jest gardło i jakie funkcje pełni?

Możliwe przyczyny bólu gardła przy przełykaniu 

Ból przy przełykaniu śliny to także częsty objaw choroby refluksowej przełyku (potocznie zgaga). W tej sytuacji ból wynika z patologicznego zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, a czasami (przy refluksie wysokim) nawet do gardła. Powtarzające się cofanie treści żołądkowej może prowadzić do pojawienia się uszkodzeń błony śluzowej przełyku i gardła. Inne objawy, które mogą sugerować chorobę refluksową przełyku i towarzyszyć bólowi w rzucie przełyku to: 

• chrypka, wynikająca z podrażnienia strun głosowych przez kwaśną treść,  

• suchy kaszel, 

• czasami świszczący oddech, 

• ból w klatce piersiowej, 

• uczucie pieczenia za mostkiem, nasilające się podczas pochylania i podczas leżenia na wznak.  

W przypadku zgagi pacjenci wskazują też często na objawy takie jak ból przy przełykaniu w mostku oraz ból w klatce piersiowej przy przełykaniu. W tym miejscu trzeba jeszcze wspomnieć o kolejnym objawie, jakim jest jednostronny ból gardła przy przełykaniu. Ten symptom bardzo często wynika z urazu migdałka lub błony śluzowej gardła po jednej stronie – uraz ten może być spowodowany na przykład przez spożycie pokarmu o ostrej krawędzi.  

Inne, rzadsze przyczyny odynofagii 

Odynofagia może być wywoływana nie tylko przez powszechnie występujące infekcje gardła. Inne przyczyny tego objawu klinicznego to: 

• zapalenie błony śluzowej przełyku – taka infekcja może być wywołana przez grzyby (Candida), ale także wirusy (np. HSV, Herpes Simplex Virus) i bakterie (prątki gruźlicy); zapalenie może też wynikać z omawianej powyżej choroby refluksowej przełyku, ale i przyjmowanych leków (niesteroidowe leki przeciwzapalne – do tej grupy należy m.in. ibuprofen, naproksen, czy doksycyklina, będąca antybiotykiem); 

• ciało obce w przełyku lub w rzucie gardła; 

• oparzenie przełyku wywołane przez spożycie substancje żrących;  

• w rzadkich przypadkach: rak przełyku, czy nowotwory zlokalizowane w obrębie gardła, migdałów.  

Jak leczyć ból gardła przy przełykaniu? 

Jeżeli ból gardła wynika z infekcji wirusowej lub bakteryjnej, to pozostaje nam objawowe jego łagodzenie. Można w tej sytuacji zastosować preparaty, zawierające w składzie substancje antyseptyczne na przykład octenidynę, amylometakrezol, czy heksylorezorcynol. Preparaty o tym składzie dostępne są zarówno w formie tabletek do ssania, jak i roztworów do płukania gardła. W celu nawilżenia śluzówek można zastosować pastylki do ssania, zawierające wyciąg z porostu islandzkiego. Warto pamiętać o odpowiednim nawodnieniu i wietrzeniu pomieszczeń, co istotnie zapobiega przesuszaniu śluzówek.   

Sprawdź ofertę: Leki i preparaty na ból gardła

Czy ból przy przełykaniu wymaga wizyty u lekarza? 

Jeżeli ból gardła przy przełykaniu trwa krótko i towarzyszą mu objawy infekcji wirusowej (nie gorączkujemy, nie mamy uczucia rozbicia, czy silnego osłabienia), to przez kilka dni możemy wspomagać się dostępnymi preparatami bez recepty, które uśmierzą ból. W przypadku, gdy odczuwanie dolegliwości przedłuża się, zdecydowanie powinniśmy odwiedzić lekarza, który wykona odpowiednie badania.  

Warto wspomnieć w tym miejscu także o tak zwanych objawach alarmowych. Należą do nich: utrata masy ciała, krwawienie z przewodu pokarmowego, ale także ból wybudzający w nocy, niedokrwistość, czy wyczuwalny guz w nadbrzuszu. W tych sytuacjach konieczne jest wykluczenie poważnych chorób, w tym schorzeń onkologicznych, dlatego nie warto bagatelizować tych objawów.  

Bibliografia