Jak rozpoznać grzybicę paznokci – objawy, przyczyny, sposoby leczenia

Spis treści:

1. Czym jest grzybica paznokci?
2. Grzybica paznokci – przyczyny
3. Jak rozpoznać grzybicę paznokci – objawy
4. Leczenie grzybicy paznokci
5. Grzybica paznokci – warto wiedzieć

Czym jest grzybica paznokci? 

Grzybica paznoki (nazywana także onychomikozą) to infekcja paznokci wywoływana przez grzyby – dermatofity, drożdżaki, ale także grzyby pleśniowe. Jest to najczęstsze schorzenie, jakie dotyka paznokci, uznaje się, że onychomikoza stanowi około połowę wszystkich chorób tego obszaru. Widoczne jest również to, że grzybica paznokci istotnie częściej dotyka paznokci stóp, niż paznokci rąk.  

Istnieją pewne czynniki, które predysponują do pojawienia się grzybicy paznokci. Należy tutaj wymienić przede wszystkim: 

• urazy paznokci, narażania ich na przewlekły ucisk na przykład poprzez noszenie niewygodnego obuwia,  

• obniżenie odporności – na przykład w przebiegu zakażenia wirusem HIV, czy na skutek przyjmowania leków wyciszających odpowiedź układu odpornościowego,  

• obecność innych zmian paznokci, na przykład w przebiegu łuszczycy, 

• przymierzania obuwia w sklepie (na gołą stopę), 

• noszenia nieprzewiewnego, szczególnie gumowego obuwia.  

Sprawdź oferty: Preparaty na grzybicę skóry i paznokci

Rodzaje grzybicy paznokci 

Wyróżniamy kilka typów grzybicy paznokci, w zależności od tej części płytki paznokciowej, która jest zajęta. Należy tutaj wymienić przede wszystkim: 

• dystalną i boczną podpaznokciową onychomikozę – w tym przypadku zajęta jest dalsza i boczna część płytki paznokciowej, jest to najczęstsza odmiana grzybicy paznokci, w tym rodzaju grzybicy zajmowane jest łożysko paznokcia, co sprawia, że dochodzi do oddzielenia się płytki paznokciowej, 

• proksymalną podpaznokciową onychomikozę – w tej sytuacji paznokieć jest zajęty od strony bliższej – dochodzi do zajęcia płytki od strony macierzy paznokcia, czyli tej części, gdzie znajdują się komórki zdolne do podziałów, umożliwiające wzrost paznokcia na długość, 

• powierzchowna onychomikoza – w tej sytuacji zainfekowana jest powierzchnia płytki paznokcia, w tym rodzaju grzybicy wyróżniamy postać białą lub czarną – w zależności od zabarwienia płytki i gatunku grzyba wywołującego infekcję (czarna – zakażenie T. rubrum v. nigricum), 

• wewnątrzpaznokciowa onychomikoza – obserwujemy w tej sytuacji zainfekowanie płytek paznokciowych od strony wolnego brzegu, ale bez uprzedniego zajęcia łożyska. 

Grzybica paznokci – przyczyny 

Za grzybicę paznokci odpowiadają grzyby: jak już zostało wspomniane, nie tylko dermatofity, ale i drożdżaki i grzyby pleśniowe. Za onychomikozę w 80% odpowiadają jednak dermatofity, a więc grzyby mające powinowactwo do białka keratyny. Najczęściej są to gatunki takie jak: 

• Trichophyton rubrum, 

• Trichophyton mentagrophytes v. interdigitale,  

• Trichophyton tonsurans. 

Jeżeli chodzi o drożdżaki, to najczęściej grzybicę paznokci wywołują grzyby z rodzaju Candida albicans. Rzadko onychomikozę wywłoją pleśniowce, wśród nich najpowszechniej izolowany jest gatunek Scopulariopsis brevicaulis.  

Jak rozpoznać grzybicę paznokci – objawy 

Grzybica paznokci charakteryzuje się pewnymi objawami, które jednak mogą być zróżnicowane ze względu na obszar zajmowany przez infekcję, ale też w zależności od gatunku wywołującego chorobę. Typowo obserwujemy: 

• oddzielenie się płytki paznokciowej od łożyska, 

• pojawienie się przebarwień w obrębie płytki,  

• pogrubienie i rogowacenie podpaznokciowe, 

• zbielenie płytki paznokciowej lub też jej czernienie (niektóre gatunki grzybów),  

• wykruszanie się płytki paznokciowej, łamliwość paznokci,  

• blaszkowate złuszczenie i plamiste zabarwienie płytki, 

• zmatowienie płytki paznokciowej.  

Należy jednak podkreślić, że diagnozę grzybicy paznokci stawia się na podstawie wyniku badania mykologicznego (pobiera się zeskrobiny). Nie powinno leczyć się grzybicy paznokci bez zlecenia takiego badania.  

Jak wygląda grzybica paznokci?

Zaawansowana grzybica paznokci 

W przypadku braku odpowiedniej diagnozy i leczenia dochodzi do rozwoju zaawansowanej postaci grzybicy paznokci, nazywanej całkowicie dystroficzną onychomikozą. Dochodzi do pojawienia się nasilonych, nieregularnych mas rogowych, które pokrywają łożysko paznokcia oraz do całkowitego zniszczenia płytki paznokciowej.  

Leczenie grzybicy paznokci 

Na rynku dostępnych mamy wiele preparatów. To jaki preparat na grzybicę paznokci zostanie zlecony zależy od konkretnego przypadku i obrazu klinicznego. Skuteczny lek na grzybicę paznokci można wybrać po uprzednim wykonaniu badania mykologicznego.  

Leki na grzybicę paznokci i inne preparaty apteczne 

Akapit ten zaczniemy od omówienia leczenia miejscowego. Jeżeli mamy pacjenta, u którego są zajęte mniej, niż trzy paznokcie i powierzchnia zajęcia nie przekracza połowy płytki paznokciowej to taki pacjent może stosować lakiery na grzybicę paznokci z zawartością takich substancji, jak cyklopiroks i amorolfinę – są to substancje przeciwgrzybicze. Lakier taki aplikuje się na płytkę paznokciową z wykorzystaniem specjalnego pędzelka, typowo 1–2 razy w tygodniu, a czas leczenia trwa sześć miesięcy w przypadku zajęcia paznokci rąk, zaś w przypadku paznokci stóp – 12 miesięcy.  

W wytycznych dermatologicznych znajdziemy także informację o pewnej maści na grzybicę paznokci, która pozwala na usunięcie zainfekowanej części płytki paznokciowej. Jest to preparat zawierający w swoim składzie bifonazol i mocznik. Bifonazol działa przeciwgrzybiczo poprzez uszkadzanie błony komórkowej, co prowadzi do śmierci komórek grzyba. Z kolei zawarty w preparacie mocznik prowadzi do złuszczenia zajętej infekcją płytki grzybiczej, co pozwala na usunięcie zainfekowanych obszarów płytki paznokcia. Ta maść na grzybicę paznokci powinna być  stosowana przez 1–2 tygodnie, aż do całkowitego oczyszczenia płytki paznokciowej, zgodnie z zaleceniami lekarza.  

Tabletki na grzybicę paznokci – leki doustne na receptę 

W grzybicy paznokci możemy również zastosować leczenie doustne w postaci tabletek – zgodnie z wynikiem mykologicznym, na którym lekarz uzyskuje informacje, jaki gatunek grzyba wyhodowano i na jakie substancje jest on wrażliwy. W leczeniu doustnym grzybicy paznokci stosuje się: 

• itrakonazol – stosuje się go w dawce 200 mg na dobę przez 6 tygodni w przypadku grzybicy paznokci u rąk lub przez 12 tygodni w przypadku grzybicy paznokci u stóp, 

• terbinafinę – substancja ta podawana jest w dawce 250 mg na dobę, podobnie jak wyżej wymieniony preparat przez 6 tygodni w grzybicy paznokci rąk i 12 tygodni w sytuacji grzybicy, dotykającej paznokcie stóp, 

• flukonazol – stosuje się go rzadziej, niż dwa wymienione powyżej leki, ze względu na gorszą skuteczność, ale co warto podkreślić, stosuje się go dłużej – jak podają wytyczne – minimum 3 miesiące w przypadku grzybicy paznokci rąk i od 6 do 12 miesięcy w sytuacji obecności grzybicy w obrębie paznokci stóp.  

Pacjenci często pytają też, ile trwa leczenie grzybicy paznokci. Jak już zostało wspomniane, zależy to od lokalizacji infekcji grzybiczej (paznokcie rąk, paznokcie stóp), ale i konkretnej sytuacji klinicznej danego pacjenta.  

Grzybica paznokci leki bez recepty 

Należy podkreślić, że dostępne na rynku środki na grzybicę paznokci bez recepty nie są wystarczająco skuteczne, w porównaniu z lekami dostępnymi po uzyskaniu recepty od lekarza. Nie warto na własną rękę diagnozować i leczyć grzybicy, gdyż jedynym jej potwierdzeniem jest tak naprawdę badanie mykologiczne zalecone przez lekarza.  

Maść świerkowa na grzybicę paznokci, czy srebro koloidalne na grzybice paznokcia nie są zalecanym postępowaniem.   

Domowe sposoby na grzybicę paznokci  

Warto mieć świadomość, że popularne domowe sposoby takie, jak: ocet na grzybicę paznokcia, czosnek na grzybicę paznokci, czy olejek z drzewa herbacianego na grzybicę paznokci nie są skutecznym postępowaniem w tym schorzeniu. Podobnie woda utleniona na grzybice paznokci, czy soda oczyszczona na grzybicę paznokci – takie działanie nie doprowadzi do wyleczenia infekcji grzybiczej. Jeżeli podejrzewamy u siebie grzybicę płytek paznokciowych, to warto odwiedzić lekarza dermatologa, który po zbadaniu i ocenie zmiany zadecyduje o dalszym postępowaniu. 

Przeczytaj: Jak wzmocnić paznokcie?

Laserowe leczenie grzybicy paznokci  

Jak donoszą artykuły naukowe, skutecznym sposobem leczenia grzybicy paznokci może być wykorzystanie laseroterapii. Typowo stosuje się laser neodymowy na podłożu YAG, który pozwala na dotarcie do głębszych struktur bez towarzyszącego uszkodzenia naskórka. Poprawa kliniczna ma miejsce po około 6–12 miesiącach od rozpoczęcia laseroterapii. Należy mieć jednak świadomość, że na ten moment laseroterapia nie zastępuje klasycznego leczenia z wykorzystaniem substancji o działaniu przeciwgrzybiczym, ale może być jej dobrym uzupełnieniem. 

Grzybica paznokci – warto wiedzieć 

Jakie wątpliwości zgłaszają pacjenci, którzy podejrzewają u siebie grzybicę paznokci oraz ci, którzy już usłyszeli diagnozę? Oto naczęstsze pytania. 

Czy grzybica paznokci boli? 

Grzybica paznokci o typowym przebiegu nie wiąże się z wystąpieniem dolegliwości bólowych. Jednak w zaawansowanych przypadkach, gdy płytka paznokciowa jest bardzo zniszczone – może pojawić się ból. Ból może towarzyszyć także nadkażeniom bakteryjnym zmienionej grzybiczo płytki paznokciowej.  

Sprawdź oferty: Skarpetki złuszczające do stóp

Czy grzybica paznokci jest zaraźliwa? 

Niestety, grzybicą paznokci można się zarazić. Może do tego dojść na przykład na basenie (gdy chodzimy boso), czy podczas używania pożyczonego obuwia. Grzybica paznokci może nas dotknąć również na drodze przymierzania obuwia na gołą stopę. Warto unikać powyższych sytuacji, by chronić się nie tylko przed grzybicą paznokci, ale i skóry stóp.  

Do kogo udać się z grzybicą paznokci – dermatolog czy podolog? 

W celu zdiagnozowania i potwierdzenia swoich przypuszczeń, co do obecności infekcji grzybiczej w obrębie płytki paznokciowej należy udać się do dermatologa. Lekarz po zbadaniu i ocenie zmian skieruje pacjenta na badanie mykologiczne, które jest podstawą do postawienia rozpoznania. W dalszym etapie, po otrzymaniu wyniku takiego badania, lekarz dermatolog włącza odpowiednie leczenie, w którym może uczestniczyć również podolog (usuwanie zmienionych fragmentów płytek, pielęgnacja i regeneracja paznokci po leczeniu przeciwgrzybiczym).  

Czy obcinanie paznokci z grzybicą jest bezpieczne? 

Obcinanie paznokci dotkniętych grzybicą jest bezpieczne, o ile wykonujemy tę procedurę odpowiednio i nie przycinamy zbyt krótko płytek paznokciowych, co może predysponować do ich dalszego niszczenia i pojawienia się krwawienia, co sprzyja nadkażeniom. Typowo zaleca się dość krótkie przycięcia płytki paznokciowej, a w całej procedurze może nam pomóc wiedza i doświadczenie podologa.  

Podsumowując, jeżeli podejrzewamy u siebie grzybicę paznokci lub też widzimy, że z naszymi płytkami paznokciowymi dzieje się coś niepokojącego (stają się kruche, pękają, pojawiają się w ich obrębie przebarwienia, odbarwienia), to zdecydowanie powinniśmy udać się w pierwszej kolejności do lekarza dermatologa. Po wykonaniu badania mykologicznego mamy pewność rozpoznania i pojawia się możliwość włączenia skutecznego leczenia. Nie warto próbować leczyć się na własną ręk, gdyż to co uważamy za grzybicę wcale nie musi nią być. 

Bibliografia