Różyczka to choroba zakaźna spowodowana zakażeniem wirusem RNA należącego do rodzaju Rubivirus. U dziecka w przebiegu różyczki jako pierwszy objaw może pojawić się wysypka, a następnie objawy grypopodobne. Zwykle przebieg choroby jest łagodny. Różyczka jest niebezpieczna głównie dla kobiet w ciąży.
Spis treści:
- Wirus różyczki – jak można się nim zarazić?
- Różyczka – objawy
- Różyczka w ciąży – dlaczego jest niebezpieczna?
- Badania na różyczkę – kiedy i jakie warto wykonać?
- Różyczka – leczenie
- Różyczka – profilaktyka
- Różyczka – warto wiedzieć
Wirus różyczki – jak można się nim zarazić?
Do zakażenia może dojść poprzez bezpośredni kontakt (czyli tzw. drogą kropelkową) z innym chorym, a w przypadku różyczki wrodzonej przez kontakt z materiałem zakaźnym i drogą krwionośną przez łożysko (płód od matki). Materiały, w których znajduje się wirus to: wydzielina z nosa i gardła, krew, kał i mocz chorego.
Przeczytaj również: Jakie są objawy półpaśca? Jak przebiega leczenie?
Różyczka – objawy
Połowa chorych przechodzi zakażenie bez zauważenia u siebie żadnych objawów. Początkowo, przez pierwszych kilka dni, różyczka charakteryzuje się gorszym samopoczuciem, bólami głowy i mięśni, zapaleniem gardła i spojówek oraz stanami podgorączkowymi. Dzień przed wystąpieniem wysypki pojawia się bolesne powiększenie węzłów chłonnych, zazwyczaj zlokalizowanych na karku, za uszami i na szyi. Następnie pojawia się różowa, drobnoplamista lub plamisto-grudkowa wysypka na tułowiu i kończynach. Później zmiany rozwijają się na twarzy, gdzie przypominają wysypkę w przebiegu odry (wysypka gruboplamista). Po upływie 2-3 dni wysypka znika samoistnie. Najczęściej nie pozostawia żadnych zmian na skórze, czasami dochodzi tylko do łagodnego łuszczenia skóry. Zdarza się, że różyczka ma przebieg bez wysypki, a wówczas jedynym jej objawem jest powiększenie węzłów chłonnych.
Sprawdź oferty: Leki przeciwbólowe
Różyczka u dziecka
U dziecka w przebiegu różyczki jako pierwszy objaw może pojawić się wysypka, a następnie objawy grypopodobne. W większości przypadków przebiega jednak standardowo, tak jak w opisie powyżej.
Różyczka u dorosłych
Dorośli z powodu rozpowszechnionego szczepienia przeciwko różyczce oraz przejściu choroby w wieku dziecięcym niezwykle rzadko chorują na różyczkę. Jeśli jednak zachowują, przebieg choroby jest u nich zazwyczaj cięższy. U dorosłych kobiet często występują objawy stawowe, takie jak bóle lub łagodne zapalenie drobnych stawów.
Przeczytaj: Szczepionka przeciw ospie wietrznej i półpaścowi
Różyczka w ciąży – dlaczego jest niebezpieczna?
Różyczka w ciąży jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ zakażenie może przenosić się razem z krwią do płodu. Jeżeli do zachorowania ciężarnej kobiety dojdzie w pierwszym lub drugim trymestrze, istnieją duże szanse na rozwinięcie u noworodka różyczki wrodzonej, która skutkuje objawami ośrodkowego układu nerwowego, wzroku, słuchu, układu sercowo-naczyniowego oraz krwiotwórczego.
Badania na różyczkę – kiedy i jakie warto wykonać?
Lekarz, na podstawie szczegółowo zebranego wywiadu oraz badania, jest w stanie postawić prawidłową diagnozę bez potrzeby wykonywania dodatkowych badań. Jednak w sytuacji podejrzenia zakażenia wirusem różyczki lub różyczki wrodzonej lekarz wykonuje badania przeciwciał przeciwko różyczce lub zleca badanie PCR, wyszukujące materiał genetyczny wirusa we krwi.
Co oznacza dodatni IgG różyczki?
Dodatnie miana swoistych przeciwciał w klasie IgG w surowicy świadczą o odporności po przebytym zakażeniu lub po szczepieniu przeciwko różyczce. Zawsze należy jednak przeanalizować wraz z lekarzem wynik badania.
Co oznacza ujemny IgG różyczki?
Ujemny wynik IgG przeciwko różyczce oznacza, że pacjent nie przechorował różyczki lub przechodził ją w niedawnym okresie, co oznacza, że organizm jeszcze nie rozpoczął produkcji przeciwciał w tej klasie – w tym czasie mogą pojawić się już przeciwciała IgM. Niskie miano przeciwciał IgG może również występować w przypadku osłabionej odporności.
Różyczka – leczenie
Podczas zachorowania na różyczkę stosuje się leczenie objawowe, czyli takie, które ma na celu zmniejszenie dolegliwości pacjenta i poprawę jego komfortu w czasie choroby, a nie działa bezpośrednio przeciw wirusowi. Takie postępowanie obejmuje przyjmowanie leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych i przeciwzapalnych, odpoczynek oraz odpowiednie nawadnianie organizmu.
Różyczka – profilaktyka
Jako podstawę profilaktyki zachorowania na różyczkę stosuje się szczepionkę MMR, która zapobiega zachorowaniu na świnkę, różyczkę i odrę. W razie zachorowania na różyczkę należy chorego odizolować, aby uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się choroby.
Szczepionka na odrę, świnkę, różyczkę
Do obowiązkowego szczepienia przeciwko MMR w Polsce stosuje się żywą skojarzoną szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce, która zawiera zdolne do replikacji, atenuowane wirusy. Podaje się ją w dwóch dawkach: pierwszą w 13.- 15. miesiącu życia dziecka, a dawkę przypominającą w 10 roku życia.
Różyczka – warto wiedzieć
Warto pamiętać, że objawy występujące w przebiegu choroby zwykle ustępują samoistnie, bez pozostawienia następstw. Należy jednak wiedzieć, aby objąć szczególną opieką (i ograniczyć kontakt z osobami chorymi i podejrzanymi o zakażenie różyczką) kobiety w ciąży, zwłaszcza te będące w pierwszym i drugim trymestrze. W tej grupie kobiet zachorowanie może mieć negatywne skutki dla rozwijającego się płodu.
Czym jest różyczka durowa?
W przebiegu ciężkiej choroby bakteryjnej, zwanej durem brzusznym, do której może dojść po podróżach do stref endemicznego występowania bakterii, odpowiedzialnej za zakażenie, może pojawić się wysypka na skórze tułowia, która swoim wyglądem przypomina wysypkę w przebiegu różyczki. Jednakże ciężki przebieg choroby, historia podróży do zagranicznych państw i cały pozostały obraz kliniczny wskazuje wówczas na zachorowanie na dur brzuszny.
Czy można mieć różyczkę wrodzoną?
Zespół różyczki wrodzonej jest spowodowany zakażeniem w pierwszych tygodniach życia płodowego. U noworodka występują objawy dotyczące ośrodkowego układu nerwowego, wzroku, słuchu, układu sercowo-naczyniowego oraz krwiotwórczego. Dzieci z wrodzonym zakażeniem różyczkowym często rodzą się przedwcześnie, ze zbyt małą masą ciała w stosunku do wieku ciążowego. Śmiertelność dzieci z zespołem różyczki wrodzonej jest wysoka i sięga nawet do 15%.
Czy różyczka swędzi?
Wysypka w przebiegu różyczki nie jest swędząca, dlatego często rodzice dopiero przypadkowo dowiadują się o niej, na przykład podczas kąpieli czy w trakcie przebierania dziecka.
Czy można zachorować na różyczkę po szczepieniu?
Szczepienie oraz przechorowanie różyczki daje stałą odporność na kolejne zachorowania. Niestety istnieją sytuacje, w których układ odpornościowy jest osłabiony i wtedy może dojść do ponownego zachorowania. Taka sytuacja może wystąpić u osób chorych onkologicznie, hematologicznie, po przeszczepach czy innych chorobach przebiegających z osłabieniem układu immunologicznego.
Jakie mogą być powikłania różyczki?
Powikłania różyczki występują rzadko. Dotyczą głównie zapalenia stawów, zwłaszcza drobnych stawów dłoni i nadgarstka, rzadziej stawów kolanowych i innych. Dolegliwości trwają zazwyczaj około 5-10 dni, ustępują samoistnie bez następstw. Powikłaniem widocznym w badaniach laboratoryjnych może być małopłytkowość, która normalizuje się w ciągu kilkunastu dni. Do najrzadszych powikłań zaliczamy zapalenie mózgu, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerwu wzrokowego, zespół Guillaina i Barrégo czy aplazję szpiku.
Bibliografia
Kawalec W., Grenda R. , Kulus M. (2018), Pediatria, Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Dobrzańska A., Socha P., Obrycki Ł.(2022), Pediatria w praktyce lekarza POZ, Medi Press.
