Lipidogram – co to za badanie, kiedy je wykonać i jak interpretować wyniki?

Spis treści:

1. Lipidogram – co to za badanie?
2. Co oznaczają skórty CHOL, HDL, LDL, TG?
3. Kiedy warto wykonać lipidogram – wskazania
4. Jak przygotować się do badania lipidogramu?
5. Lipidogram – normy
6. Jak interpretować wyniki lipidogramu?
7. Lipidogram – warto wiedzieć

Lipidogram – co to za badanie? 

Lipidogram to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, wykonywanych z próbki krwi żylnej, którego celem jest ocena stężenia w surowicy krwi cholesterolu i jego poszczególnych frakcji, a także poziomu triglicerydów. 

Umożliwia on weryfikację stanu gospodarki lipidowej i dokonanie oceny ryzyka wystąpienia u pacjenta nadwagi, otyłości i wielu innych chorób, w tym między innymi schorzeń układu sercowo-naczyniowego, takich jak: 

• miażdżyca, 

• choroba niedokrwienna serca, 

• zawał mięśnia sercowego, 

• udar mózgu. 

Dlaczego? Ponieważ zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi przekłada się między innymi na zwiększone ryzyko odkładania się w świetle naczyń krwionośnych blaszek miażdżycowych. 

Zaleca się by lipidogram wykonywać regularnie co 3-5 lat, po ukończeniu 20. roku życia.

Co oznaczają skórty CHOL, HDL, LDL, TG? 

Na lipidogram (dawniej określany mianem profilu lipidowego), składają się 4 parametry: 

• CHOL – czyli poziom całkowitego cholesterolu. 

• LDL – czyli tzw. „zły cholesterol” a dokładnie lipoproteiny o niskiej gęstości, które łatwiej odkładają się w ścianach naczyń tworząc blaszki miażdżycowe. 

• HDL – czyli tzw. „dobry cholesterol” a dokładnie lipoproteiny o dużej gęstości. Wysoki poziom HDL zmniejsza ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. 

• TG – triglicerydy, czyli tłuszcze proste, odkładane w tkance tłuszczowej jako nasze rezerwy energetyczne. 

Przeczytaj również: Czym jest cholesterol i jakie są jego normy dla osób dorosłych i dla dzieci?

Kiedy warto wykonać lipidogram – wskazania 

Jak już zostało wspomniane, lipidogram to jedno z badań niezbędne do prawidłowego rozpoznania chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak chociażby miażdżyca. 

Wskazaniami do jego wykonania są: 

• w wywiadzie rodzinnym przypadki zaburzonej gospodarki lipidowej, 

• podwyższony poziom cholesterolu całkowitego, 

• nadwaga i otyłość, 

• palenie tytoniu, 

• w wywiadzie rodzinnym przypadki zawału mięśnia sercowego lub innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego, 

• nałogowe palenie tytoniu, 

• stan po udarze niedokrwiennym lub zawale mięśnia sercowego, 

• monitorowanie skuteczności leczenia dyslipidemii, 

• wysokie ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego ze względu na choroby towarzyszące. 

Sprawdź oferty: Leki na serce i układ krążenia 

Jak przygotować się do badania lipidogramu?

Lipidogram to badanie wykonywane z próbki krwi żylnej. Pacjent na badanie zgłasza się na czczo, najlepiej w godzinach porannych. Nie wymaga ono specjalnego przygotowania, jednak niewskazane jest spożywanie alkoholu na 2-3 dni przed badaniem, wskazane jest także unikanie w tym czasie sytuacji stresowych. Przed badaniem można wypić niewielką ilość niegazowanej wody. Jeżeli pacjent przyjmuje na stałe jakieś leki – w miarę możliwości należy wstrzymać się z ich zażyciem do momentu pobrania krwi. 

Przeczytaj również: Morfologia, jak czytać jej wyniki?

Lipidogram – normy 

W przypadku badania jakim jest lipidogram, wyniki należy zawsze analizować całościowo, uwzględniając nie tylko wartości poszczególnych parametrów, ale również ich wzajemny stosunek. 

Dla osób dorosłych wykonujących lipidogram normy prezentują się następująco: 

• cholesterol całkowity <190 mg/dl, 

• cholesterol LDL: 

  • <115 mg/dl dla osób o niskim ryzyku sercowo-naczyniowym, 

  • <100 mg/dl dla osób o umiarkowanym ryzyku sercowo-naczyniowym, 

  • <70 mg/dl dla osób o wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym, 

  • <50 mg/dl dla osób o bardzo wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym, 

• cholesterol HDL: 

  • u kobiet >45 mg/dl, 

  • u mężczyzn >40 mg/dl. 

• Triglicerydy (TG) <150 mg/dl. 

Niektóre laboratoria na wyniku umieszczają dodatkowo tzw. wskaźnik Castelliego, inaczej określany jako cholesterol nie-HDL. Jest to współczynnik CHOL/HDL, określający ryzyko występowania u pacjenta miażdżycy. W jego przypadku wartości pożądane prezentują się następująco: 

• mężczyźni zdrowi <4,5, 

• mężczyźni po zawale <3,5, 

• kobiety zdrowe <4,0, 

• kobiety po zawale <3,0. 

Lipidogram – normy dla dzieci 

Dzisiejszy tryb życia dzieci i młodzieży, uwzględniający między innymi coraz bardziej siedzący tryb życia (m.in. za sprawą wszechobecnej elektroniki, telefonów i tabletów), a także czynniki genetyczne sprawiają, że problem hiperlipidemii dotyczy coraz młodszych osób. Coraz częściej diagnozuje się także u dzieci występowanie miażdżycy, często jeszcze przed ukończeniem 10. roku życia. 

Z tego względu coraz częściej również u nich wykonuje się lipidogram. Normy dla dzieci wynoszą: 

• CHOL - <170 mg/dl, 

• LDL - <110 mg/dl, 

• HDL - >35 mg/dl, 

• TG - <150 mg/dl. 

Jak interpretować wyniki lipidogramu? 

Wykonując lipidogram z frakcjami należy wyniki zawsze interpretować całościowo, w porozumieniu z lekarzem zlecającym badanie lub lekarzem rodzinnym. Nieprawidłowe wyniki którejkolwiek z frakcji określa się mianem dyslipidemii, zwiększającej ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego. Jej podłoże może mieć jednak różnoraki charakter: 

• podwyższony poziom cholesterolu całkowitego lub frakcji LDL obserwuje się m.in. w chorobach nerek, wątroby, niedoczynności tarczycy, przy stosowaniu leków hormonalnych czy glikokortykosteroidów, 

• podwyższony poziom triglicerydów może wynikać z cukrzycy, zapalenia trzustki czy niewydolności nerek, 

• obniżony poziom cholesterolu całkowitego i jego poszczególnych frakcji obserwuje się z kolei w przypadku marskości wątroby czy nadczynności tarczycy. 

Pamiętajmy, że nieprawidłowy poziom cholesterolu we krwi znacząco zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, dlatego istotne jest skonsultowanie uzyskanych wyników z lekarzem i wdrożenie odpowiedniego leczenia. 

Lipidogram – warto wiedzieć 

Lipidogram to jedno z bardziej popularnych badań laboratoryjnych, często wykonywany w ramach profilaktycznych pakietów zdrowotnych razem z morfologią i markerami stanu zapalnego. Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania odnośnie lipidogramu. 

Ile czeka się na wyniki lipidogramu? 

Lipidogram jest rytynowo wykonywany w większości laboratoriów diagnostycznych, dlatego czas oczekiwania na wynik zazwyczaj wynosi maksymalnie 1 dzień roboczy. 

Czy koniecznie trzeba wykonywać lipidogram na czczo? 

Tak, lipidogram to badanie, które dla zachowania wiarygodności musi być wykonywane na czczo, minimum 8-12 godzin po ostatnim posiłku. W przeciwnym razie zafałszowany może zostać m.in. poziom trójglicerydów. 

Ile kosztuje lipidogram (cena)? 

Lipidogram to jedno z tańszych badań laboratoryjnych. Jego ceny wahają się, w zależności od laboratorium, od 30 do 50 złotych. Można je też wykonać bezpłatnie na podstawie skierowania od lekarza. 

Czy można wykonać lipidogram samodzielnie w domu? 

Obecnie w aptekach możemy spotkać aparaty służące do domowego oznaczania poziomu cholesterolu, podobne do dobrze nam znanych glukometrów. Jeżeli jednak chodzi o pełny lipidogram – testy paskowe nie spełnią tu swojej roli, nie są bowiem w stanie ocenić precyzyjnie wartości poszczególnych frakcji cholesterolu. 

Bibliografia