Zespół mięśnia gruszkowatego to dość rzadko spotykane zaburzenie nerwowo-mięśniowe, które powstaje, gdy opisywany mięsień zaczyna uciskać na nerw kulszowy. Może to dawać bardzo nieprzyjemne dolegliwości. Sam mięsień ma kształt paska, jest płaski i położony w okolicy stawu biodrowego. Jest ważny dla dolnych partii ciała, ponieważ stabilizuje staw biodrowy, a także odpowiada za unoszenie uda i rotację zewnętrzną w stawie biodrowym. Dzięki temu jesteśmy w stanie utrzymywać równowagę i przenosić ciężar ciała z jednej nogi na drugą.
Spis treści:
- Mięsień gruszkowaty – lokalizacja, budowa i funkcje
- Zespół mięśnia gruszkowatego – jaskie daje objawy?
- Ile trwa zespół mięśnia gruszkowatego?
- Zespół mięśnia gruszkowatego – przyczyny
- Zespół mięśnia gruszkowatego – diagnostyka i rozpoznanie
- Zespół mięśnia gruszkowatego – leczenie, terapia
- Mięsień gruszkowaty – ćwiczenia
- Mięsień gruszkowaty - jak go odciążyć?
Jak już częściowo wspomniano ma on kształt paska, albo gruszki i jest zlokalizowany w okolicy szczytu stawu biodrowego. Jego główną funkcją jest rotacja zewnętrzna w stawie biodrowym, odwodzenie oraz wspomaganie ruchu wyprostu w stawie biodrowym. W okolicy jego przyczepu końcowego przebiega nerw kulszowy, co sprawia, że wszelkie napięcia i dysfunkcje opisywanego mięśnia, mogą prowadzić do ucisku na ten nerw.
Objawy zespołu mięśnia gruszkowatego zaczynają się zwykle od bólu oraz mrowienia w okolicy pośladków. Dolegliwości mogą być niezwykle silne i rozciągać się wzdłuż uciśniętego nerwu kulszowego. Ból jest wynikiem uciskania na strukturę nerwu przez mięsień gruszkowaty. Tak, jak ma to miejsce np. podczas biegania, siedzenia w samochodzie, długotrwałego siedzenia na twardym siedzisku, dynamicznego wchodzenia i schodzenia po schodach. Do innych bardzo charakterystycznych objawów zalicza się:
- Wymuszone ustawienie kończyny dolnej w rotacji zewnętrznej
- Bolesność palpacyjna po stronie zajętego mięśnia
- Dolegliwości promieniujące wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego
- Ból nasilający się po kilkunastominutowym siedzeniu na twardym podłożu
- Cechy stanu zapalnego
- Zmniejszenie siły mięśniowej oraz zakresu ruchomości w obrębie stawu biodrowego po stronie zajętej
Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Narastanie intensywności objawów oraz czas trwania bywają kwestią niezwykle indywidualną. Najczęściej spotykany przedział czasowy to jednak od 2 dni do nawet kilku tygodni. Wszystko zależy od tego, jak szybko zostaną podjęte działania diagnostyczno-terapeutyczne.
Wśród przyczyn, które mogą doprowadzać do podrażnienia samego mięśnia wyróżnia się: jego silny skurcz, podrażnienie pobliskich struktur takich jak stawy krzyżowo-biodrowe, lub też sam staw biodrowy. Patologicznie utrzymywane, wzmożone napięcie okolicznych struktur w odpowiedzi na uraz. Obrzęk mięśnia gruszkowatego na skutek kontuzji.
Sprawdź: leki bez recepty na mięśnie i stawy
Nie istnieje jeden test, który w 100 procentach mógłby potwierdzić występowanie zespołu mięśnia gruszkowatego. Najczęściej podczas przeprowadzania wywiadu medycznego, okazuje się, że w przeszłości miał miejsce uraz lub kontuzja, która była związana z powtarzalną, energiczną aktywnością, taką jak bieganie długodystansowe, czy zwyczajnie długotrwałe siedzenie. Rozpoznanie jest zazwyczaj stawiane w oparciu o zgłaszane objawy oraz wynik badania fizykalnego. W czasie tego drugiego stosuje się kombinację różnych ruchów w stawie biodrowym, aby sprowokować symptomy pochodzące z mięśnia gruszkowatego. W bardzo wielu przypadkach udaje się stwierdzić, że jest on przykurczony oraz nadmiernie napięty. Z racji na duże podobieństwo objawów do innych stanów chorobowych, niekiedy praktykuje się wykonanie badania rezonansu magnetycznego, który pozwala na różnicowanie pomiędzy zespołem mięśnia gruszkowatego, a przepukliną krążka międzykręgowego.
W momencie, kiedy ból jest wywołany siedzeniem, lub niektórymi czynnościami, po ich identyfikacji należy je ograniczyć. Odpoczynek, stosowanie okładów z woreczków z lodem, mogą być przydatne w redukcji nieprzyjemnych objawów. Lekarz lub fizjoterapeuta może zaproponować program ćwiczeń rozciągających oraz zmniejszających napięcie mięśnia gruszkowatego, co powinno przełożyć się na zmniejszenie bólu i poprawę funkcjonowania pacjenta. Bardzo dużą skutecznością odznacza się tutaj suche igłowanie, stosowanie manipulacji chiropraktycznych oraz wszelkiego rodzaju mobilizacji i technik osteopatycznych.
W niektórych przypadkach zaleca się stosowanie środków farmakologicznych takich jak: leki przeciwzapalne, zwiotczające, czy analgetyczne. Pomaga to złagodzić stan ostry i ułatwia funkcjonowanie, w szczególności w początkowym etapie dolegliwości. W bardzo zaawansowanych przypadkach i przy braku zadowalającej skuteczności dotychczasowych form leczenie stosuje się ostrzykiwanie toksyną botulinową mięśnia gruszkowatego. Zabiegów operacyjnych nie praktykuje się.
Ćwiczenia, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów zespołu mięśnia gruszkowatego mogą być następujące:
1. PW: siedzenie na foam-rollerze. Roller znajduje się pod pośladkiem dysfunkcyjnym. Kończyna dolna przeciwna założona na kolano po stronie bolesnej. Ręce wyprostowane i oparte z tyłu o podłoże. RUCH: polega na powolnym rolowaniu mięśnia gruszkowatego, wykonując ruchy do przodu i do tyłu. Takie rolowanie wykonujemy przez 4-5 minut.
2. PW: pozycja identyczna jak w poprzednim ćwiczeniu z tym, że pod pośladkiem umieszczamy piłkę tenisową. RUCH: wygląda identycznie, jak w poprzednim ćwiczeniu z tym, że teraz możemy wymasować mięsień znacznie głębiej. Takie rolowanie z wykorzystaniem piłki tenisowej powinno trwać 3-4 minuty.
3. PW: leżenie tyłem. Kończyna dolna po stronie dysfunkcyjnej założona na kolano nogi przeciwnoimiennej. Obie nogi uniesione nad podłoże do kąta około 90 stopni zgięcia w stawie biodrowym. RUCH: polega na unoszeniu uda po stronie zdrowej za pomocą rąk, do góry. Spowoduje to potęgowanie rozciągania mięśnia gruszkowatego po stronie bolesnej. Pozycję skrajną utrzymujemy 10-15 sekund. Ćwiczenie należy powtórzyć 10-12 razy.
4. PW: leżenie bokiem. Stawy biodrowe i kolanowe zgięte pod kątem 90 stopni. Kończyny dolne złączone. Dolnoleżąca kończyna górna podpiera głowę. RUCH: polega na wykonywaniu ruchu odwodzenia w stawie biodrowym najpierw jednej, a po zmianie pozycji drugiej kończyny dolnej. Ćwiczenie należy wykonać 10 razy na jedną i 10 razy na drugą stronę.
Z pewnością doskonałą formą odciążenia będzie wczytanie się w instrukcje, jak ćwiczyć w domu. Poza tym ważne jest ułożenie ciała podczas snu. Najlepiej sprawdzą się dwa warianty. W pierwszym z nich, w leżeniu na plecach należy ugiąć kończyny dolne w stawach biodrowych i kolanowych. Następnie pod kolana podłożyć miękką poduszkę. Drugi wariant do spanie na boku, a pomiędzy kolanami zwinięty ręcznik lub poduszka, która zapewniać będzie naturalne ustawienie stawów biodrowych, z redukcją patologicznego napięcia okolicznych mięśni.
