Metoda Vojty - co to?

Fizjoterapia metodą Vojty opiera się na założeniach, że u wszystkich ludzi występują pewne wrodzone odruchy rozwojowe, które kolejno aktywują się na różnych etapach. W szczególności mowa tutaj o umiejętnościach chwytania, pełzania, czołgania, obracania się, czy chodzenia.

Spis treści:

---

1. Rehabilitacja metodą Vojty - przykłady ćwiczeń
2. Metoda Vojty u dorosłych i dzieci
3. Wpływ metody Vojty na psychikę dziecka
4. Przeciwwskazania do metody Vojty

Terapia Vojty oparta na mechanizmie odruchowej lokomocji jest wysoko specjalistyczną metodą wykorzystywaną w rehabilitacji. Koncepcja została opracowana przez czeskiego neurologa dr Vaclava Vojtę w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Jej głównym zamierzeniem jest wspomaganie rozwoju motorycznego dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym oraz terapia asymetrii tułowia u niemowląt i małych dzieci.

Rehabilitacja metodą Vojty - przykłady ćwiczeń

Sekwencje ruchowe związane z odruchową lokomocją są zawsze możliwe do odzyskania. Trzy główne pozycje – na brzuchu, na plecach i na boku, mają ponad 30 kombinacji. Łącząc i zmieniając strefy stymulacji, a także wprowadzając niewielkie zmiany kierunków nacisku oraz kątów ustawienia stawów w pozycji wyjściowej, można dostosować terapię do indywidualnego obrazu klinicznego danego pacjenta i celu leczenia.

Jednym z przykładów ćwiczeń metodą Vojty jest odruchowe pełzanie, czyli sekwencja obejmująca najbardziej podstawowe elementy lokomocji. Mianowicie: specyficzną kontrolę postawy, podnoszenie lub rozciąganie wbrew sile grawitacji, a wszystko zostaje ukierunkowane na ruchy rąk i nóg. Ćwiczenie Vojty obejmujące odruchowe pełzanie zawiera podstawowe wzorce ludzkiej lokomocji. Kluczową pozycją jest tutaj leżenie na brzuchu z głową opartą o podłoże i obróconą w jedną stronę.

Przykładem ćwiczeń metodą Vojty może być również odruchowy obrót. Aktywację można podjąć w leżeniu na boku u noworodków i dorosłych. Do podstawowych reakcji  zalicza się przeciwne ruchy zginania i prostowania kończyn górnych i dolnych ze wzrostem funkcji podparcia na barku leżącym niżej w kierunku dłoni oraz miednicy znajdującej się pod nim w kierunku nogi. Do pożądanych reakcji należy prostowanie kręgosłupa podczas sekwencji skręcania oraz utrzymanie głowy na boku wbrew sile grawitacji.

To, co warto podkreślić, to, że rehabilitacja Vojty nawet po terapii pozostawia aktywny program wzorca ruchu w mózgu pacjenta przez różny okres czasu. Zatem spontaniczny dostęp do aktywowanych wzorców utrzymuje się w wielu momentach dnia, co przekłada się na trwałą poprawę postawy, ruchu i percepcji.

Metoda Vojty u dorosłych i dzieci

Ćwiczenia metodą Vojty mają zastosowanie zarówno u dzieci jak i dorosłych. Pierwotnie były one opracowane z myślą o tych najmłodszych. Nie ulega również wątpliwości, że ze względu na zjawiska takie, jak plastyczność mózgu największą i najszybszą poprawę będziemy obserwować u noworodków i niemowląt. Wynika to z faktu, iż wczesne wprowadzenie rehabilitacji, daje największe możliwości przywrócenia prawidłowych zdolności motorycznych bądź poprawy istniejących. W przypadku osób dorosłych metoda Vojty jest wykorzystywana z powodzeniem, ale z pewnością nie przyniesie, aż takiego efektu jak u niemowląt. Na podkreślenie zasługuje fakt, że nie można posługiwać się tylko jedną wyselekcjonowaną metodą terapeutyczną. W fizjoterapii pożądany jest eklektyzm, czyli łączenie kilku koncepcji tak, aby z każdej z nich wybrać obszary, narzędzia najbardziej optymalne dla danego pacjenta.

Wpływ metody Vojty na psychikę dziecka

Samo zastosowanie ćwiczeń metody Vojty nie powinno wywoływać bólu, ani żadnych nieprzyjemnych odczuć w obrębie układu ruchu. Wielokrotnie jednak, dzieci podczas wykonywania stymulacji przez terapeutę płaczą. Koncepcja tłumaczy to tym, że podczas wyzwalania aktywności dziecka w konkretnym celu, jednocześnie należy utrzymać dziecko w tej pozycji, nie pozwalając na pełnię swobody. Może to wywoływać zdenerwowanie i frustrację pacjenta, przez co reaguje płaczem. Wśród niektórych specjalistów panuje także przekonanie, że taki sposób prowadzenia terapii przez rodzica, gdzie nie jesteśmy w stanie wytłumaczyć dziecku celowości naszych działań – w szczególności tym najmniejszym, może doprowadzać do zaburzeń emocjonalnych w kontaktach dziecko-rodzic.

Przeciwwskazania do metody Vojty

Według najnowszych ustaleń terapeutów oraz lekarzy do przeciwwskazań wykonywania terapii metodą Vojty należy zaliczyć przede wszystkim:

• Gorączkę
• Bardzo dużą nietolerancję pacjenta na wykonywane stymulacje, doprowadzającą do krótkich bezdechów, silnych reakcji emocjonalnych
• Występowanie rozległych stanów zapalnych
• Padaczkę
• Aktywne nowotwory

Jak szybko terapia Vojty przynosi efekty?
    

Ćwiczenia metodą Vojty dla niemowląt przynoszą efekt bardzo szybko. Wynika to w zasadzie z dwóch faktów. Po pierwsze mózg takiego dziecka cechuje się dużą plastycznością, czyli podatnością na bodźce zewnętrzne w celu zmiany funkcjonowania. Drugi fakt, to częstotliwości stosowania terapii. Wykonuje się ją wielokrotnie w ciągu dnia, codziennie. Stymulacja jest prowadzona przez rodziców, po wcześniejszej konsultacji u terapeuty metody Vojty. W miarę osiągania nowych umiejętności przez niemowlę, specjalista na kolejnych wizytach modyfikuje pozycję ułożeniową oraz punkty do stymulacji na ciele. Efekty takich działań są widoczne często już po pierwszym dniu.

Bibliografia