Zapalenie pochwy – objawy, rodzaje, leczenie

Spis treści:

1. Biocenoza pochwy
2. Zapalenie pochwy: możliwe przyczyny
3. Objawy zapalenia pochwy
4. Leczenie stanów zapalnych pochwy

Biocenoza pochwy 

Należy mieć świadomość, że szyjka macicy oraz pochwa nie są jałowymi obszarami, znajduje się tam bowiem szereg drobnoustrojów, odgrywających ważną rolę w ich fizjologii. Prawidłowa flora bakteryjna chroni nas przed rozwojem zakażeń. Nie każda z nas ma świadomość, że w każdym gramie wydzieliny pochwowej znajdują się miliardy bakterii, do których należą przede wszystkim: 

• pałeczki kwasu mlekowego: Lactobacillus spp., 

• Corynebacterium spp., 

• Staphylococcus epidermidis, 

• Streptococcus spp., 

• Peptococcus asaccharolyticus - należący do bakterii beztlenowych. 

Skład bakterii w wydzielinie pochwowej nie jest stały, ulega zmianom w trakcie cyklu miesiączkowego, ale również na skutek ciąży, menopauzy, zmiany partnerów seksualnych, czy przyjmowanych leków hormonalnych. 

Przeczytaj również: Pochwa: budowa, funkcje, długość pochwy

Zapalenie pochwy: możliwe przyczyny 

Organizm kobiety posiada pewne mechanizmy, które chronią przed rozwojem infekcji, w tym zapalenia pochwy. Należy tutaj wymienić: 

• barierę ochronną utworzoną przez wydzielany śluz, 

• obecność w śluzie substancji utrudniających i hamujących rozwój bakterii: można tu zaliczyć lizozym, laktoferynę, białka układu dopełniacza, a także cynk i fibronektynę,  

• kwaśne pH wydzieliny pochwowej (około 4,5), 

• obecność prawidłowej flory bakteryjnej, w tym pałeczek kwasu mlekowego, 

• produkcja i wydzielanie w śluzie przeciwciał IgA w odpowiedzi na obecność patogenów, 

• uwalnianie makrofagów i leukocytów do śluzu szyjkowego pod wpływem obecności patogenów (dwa ostatnie punkty należą już do tak zwanej odpowiedzi specyficznej, gdyż mechanizmy te są uruchamiane pod wpływem obecności patogenów, mogących powodować zakażenia i stan zapalny w obrębie narządu rodnego).  

W tym miejscu warto wspomnieć, że za zapalenie pochwy nie odpowiada tylko jeden, konkretny patogen, lecz mogą je wywoływać liczne bakterie, grzyby, a także pierwotniaki.  

Bakteryjne zapalenie pochwy 

Pierwszą grupą patogenów, które odpowiadają za zapalenie pochwy są bakterie. Bakteryjne zapalenie pochwy nazywane jest również waginozą bakteryjną. Warto wspomnieć, że ponad połowa pacjentek z bakteryjną infekcją pochwy nie wykazuje żadnych objawów klinicznych. Aby potwierdzić rozpoznanie bakteryjnej infekcji pochwy należy początkowo wykluczyć infekcję grzybiczą i pierwotniakową.  

Bakterie, które najczęściej odpowiadają za bakteryjne waginozy to: 

• Gardnerella vaginalis, 

• Corynebacterium vaginale - bakteria ta może powodować za poronienia, 

• beztlenowce Bacteroides, Prevotella, Peptostreptococcus, Mobiluncus, 

• mykoplazmy - tak zwane bakterie atypowe.

Przeczytaj także: Zapalenie gruczołu Bartholina: objawy, przyczyny i leczenie

Kandydoza pochwy 

Za zapalenie pochwy mogą odpowiadać również grzyby - mówimy w tym przypadku o grzybicy pochwy. Patogenem wywołującym w tym przypadku chorobę jest najczęściej Candida albicans. Do zachorowania na grzybicę pochwy predysponuje między innymi: cukrzyca, otyłość, okres ciąży, stosowanie antybiotyków, stosowanie sterydów i leków hamujących odpowiedź układu immunologicznego (tak zwanych leków immunosupresyjnych).

Przeczytaj: Ból pochwy – przyczyny i leczenie

Zanikowe zapalenie pochwy  

Schorzenie to nazywane bywa również atrofią pochwy. Jego istotą jest stopniowe zmniejszanie grubości nabłonka wyścielającego pochwę, co prowadzi do objawów takich, jak swędzenie okolic intymnych, ból podczas stosunku płciowego, czy zaburzenia związane z oddawaniem moczu. Przyczyną tego schorzenia jest obniżenie stężenia estrogenów, które wynika ze zmian hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety wraz z wiekiem.  

Objawy zapalenia pochwy  

Do objawów zapalenia pochwy należy przede wszystkim świąd, pieczenie w obrębie pochwy oraz upławy. Warto wspomnieć, że objawy zapalenia pochwy mogą się różnić w zależności od etiologii zakażenia. W przypadku kandydozy (zakażenia grzybiczego) mamy do czynienia z obecnością białych, serowatych upławów, natomiast w przypadku zakażenia rzęsistkiem pochwowym (pierwotniakiem) upławy są szare lub szaro-zielone, obfite i mają typowy, mdły zapach.  

W niektórych zakażeniach bakteryjnych charakterystyczne są natomiast upławy o nieprzyjemnym, rybim zapachu (uzyskuje się go poprzez zadziałanie na wydzielinę pochwową wodorotlenkiem potasu, jest to tak zwana próba z KOH). W rozmazie tej wydzieliny widoczne są typowe dla tego schorzenia komórki jeżowe (clue cells). Są to komórki nabłonka otoczone przez bakterie.  

Leczenie stanów zapalnych pochwy  

Sposób leczenia zapalenia pochwy zależy od przyczyny choroby. W przypadku bakteryjnej waginozy leczenie polega na stosowaniu metronidazolu dopochwowo (jest to preparat o działaniu przeciwbakteryjnym). Można również stosować dopochwowo preparaty z klindamycyną.  

W sytuacji zakażenia grzybiczego stosuje się miejscowe preparaty, przede wszystkim nystatynę i klotrimazol w postaci tabletek dopochwowych. Co więcej, zastosowanie znajduje także natamycyna w postaci kremu i tabletek dopochwowych. W przypadkach niereagujących na leczenie miejscowe można zastosować preparaty przeciwgrzybicze doustne - np. flukonazol, czy itrakonazol.  

W leczeniu zanikowego zapalenia pochwy stosuje się doraźnie działające preparaty nawilżające, zaś w celu trwałej poprawy stosuje się leczenie hormonalne, typowo w postaci hormonalnej terapii zastępczej, które pozwala na podwyższenie stężenie estrogenów w organizmie. Leki hormonalne stosuje się w formie doustnej lub w formie miejscowej (kremy z estrogenami).  

Podsumowując, zapalenie pochwy może mieć różne przyczyny, a co za tym idzie również różnorodne objawy. Leczeniem tego schorzenia zajmuje się lekarz ginekolog. Warto wiedzieć, że do tego lekarza nie potrzebujemy skierowania, dlatego w przypadku objawów sugerujących infekcję dróg rodnych, możemy od razu zgłosić się do specjalisty.

Bibliografia