Czym są węzły chłonne? Położenie, badania, niepokojące objawy

Spis treści:

1. Czym są węzły chłonne?
2. Gdzie znajdują się węzły chłonne?
3. Sposoby badania węzłów chłonnych
4. Co oznaczają powiększone węzły chłonne?

Czym są węzły chłonne? 

Węzły chłonne to małe struktury w kształcie ziaren fasoli leżące na przebiegu naczyń limfatycznych, mające zwykle mniej niż 1 cm średnicy; w ich wnętrzu znajdują się liczne komórki układu immunologicznego, m.in. limfocyty. Sprawia to, że węzły chłonne są naszą pierwszą linią obrony przed szkodliwymi drobnoustrojami – m.in. bakteriami i wirusami, które mogą powodować groźne dla naszego zdrowia i życia choroby. Węzły chłonne „oczyszczają” również płyn limfatyczny – można wręcz powiedzieć, że działają jak filtry, zatrzymując chorobotwórcze patogeny i produkty przemiany materii, zanim te zdążą dotrzeć do innych części ciała. Z tego powodu często powiększenie węzłów chłonnych ma związek z toczącą się w pobliżu infekcją.  

Przeczytaj: Zapalenie węzłów chłonnych

Rodzaje węzłów chłonnych 

Najważniejsze i największe grupy węzłów chłonnych w naszym organizmie to:  

• węzły podżuchwowe, 

• węzły przyuszne, 

• węzły pachowe, 

• węzły pachwinowe, 

• węzły trzewne (znajdujące się w jamie brzusznej).  

Gdzie znajdują się węzły chłonne? 

Węzły chłonne znajdują się w całym ciele, w tym na szyi, pod pachami, w pachwinach, wokół jelit, płuc. Odprowadzają płyn limfatyczny z pobliskich narządów lub obszarów ciała. 

Przeczytaj: O czym mogą świadczyć powiększone węzły chłonne na szyi?

Sposoby badania węzłów chłonnych 

Badania wykorzystywanie w diagnostyce węzłów chłonnych to: 

• badanie palpacyjne,  

• badania laboratoryjne – morfologia krwi z rozmazem, wskaźniki stanu zapalnego, próby wątrobowe (ASPAT, ALAT),  

• badanie ultrasonograficzne,  

• biopsja węzłów chłonnych,  

• RTG klatki piersiowej, 

• tomografia komputerowa, 

• rezonans magnetyczny.  

USG węzłów chłonnych 

Badanie ultrasonograficzne często jest pierwszym badaniem obrazowym w przypadku powiększonych węzłów chłonnych. Wykonuje się je w celu oceny ich liczby, wielkości, umiejscowienia, kształtu, granic, wewnętrznej architektury, a przy użyciu tzw. badania dopplerowskiego – również ich unaczynienia. Co więcej, w trakcie tego badania możliwe jest także przeprowadzenie precyzyjnej biopsji cienkoigłowej podejrzanej zmiany. USG węzłów chłonnych nie wymaga od pacjenta żadnego przygotowania – może być wykonane o każdej porze dnia, a wyniki znane są natychmiast. Wyjątkiem jest badanie USG węzłów jamy brzusznej – wtedy pacjent zazwyczaj jest proszony o stawienie się na badanie na czczo.  

Przeczytaj: Mononukleoza, co to za choroba? Jakie są objawy choroby pocałunków?

Biopsja węzłów chłonnych 

Biopsja węzła chłonnego to często niezbędny element diagnostyki, który polega na pobraniu tkanki węzła chłonnego do zbadania pod mikroskopem w celu wykrycia nieprawidłowości. Wyróżniamy dwa główne typy biopsji – igłową (gdy pobierana jest niewielka próbka komórek z węzła) oraz otwartą (kiedy usuwana jest część lub całość węzła chłonnego). Takie badanie zwykle wykonywane jest na sali operacyjnej w szpitalu lub w ambulatoryjnej placówce chirurgicznej, w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.  

W przypadku biopsji węzła, który można wyczuć, lekarz najpierw znieczula dany obszar – skóra w miejscu biopsji jest oczyszczana, a następnie wstrzykiwany jest środek znieczulający miejscowo. Następnie w celu usunięcia części lub całości powiększonego węzła chłonnego wykonywane jest małe nacięcie. Po pobraniu próbki tkanki, specjalista zamyka ranę za pomocą szwów. Zwykle blizny są niewielkie lub nie pojawiają się wcale. Kiedy zaś węzeł nie znajduje się blisko powierzchni skóry, biopsja może być poprzedzona badaniem ultrasonograficznym lub tomografią komputerową.  

Biopsje węzłów chłonnych w jamie brzusznej można wykonać za pomocą laparoskopu – jest to niewielka rurka ze światłem i kamerą, którą wprowadza się przez małe nacięcie. Węzeł chłonny jest lokalizowany, a następnie usuwa się jego część lub całość. Zwykle odbywa się to w znieczuleniu ogólnym, a po pobraniu materiału, próbka wysyłana jest do laboratorium.   

Co oznaczają powiększone węzły chłonne? 

• Powiększenie węzłów chłonnych pod pachą – oznaczać może bakteryjne zakażenie skóry, zapalenie piersi, nowotwór piersi, chorobę kociego pazura, reakcję poszczepienną (np. u niemowląt po przyjęciu szczepionki na gruźlicę). 

• Powiększenie węzłów chłonnych na szyi – może wskazywać na choroby infekcyjne, zapalenie jamy ustnej, zmiany próchnicze, zapalenie ślinianek, chorobę Kawasakiego, nowotwory, zlokalizowane w obrębie głowy, szyi lub nowotwory układu krwiotwórczego. 

• Powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych – może pojawić się w wyniku zakażenia skóry, chorób przenoszonych drogą płciową, toksoplazmozy, mononukleozy lub chorób nowotworowych.  

Jak rozpoznać powiększone węzły chłonne? 

Normalne węzły chłonne są bardzo małe i mogą być trudne do znalezienia, ale w przypadku infekcji, zapalenia lub toczącego się procesu nowotworowego mogą ulec powiększeniu. Do jak najszybszej wizyty u specjalisty powinien nas skłonić silny ból, zaczerwienie skóry i obrzęk węzłów (co może wskazywać na zakażenie bakteryjne) lub powiększone, niebolesne, unieruchomione, połączone w pakiety i trudne do przesunięcia pod skórą węzły chłonne. Często powyższym objawom może towarzyszyć także ogólne osłabienie, niezamierzona utrata masy ciała czy nocne poty – w takiej sytuacji należy pilnie zgłosić się do lekarza.  

Powiększone węzły chłonne – przyczyny 

Obrzęk węzłów chłonnych zwykle występuje w wyniku infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Przyczyny powiększonych węzłów chłonnych to m.in.:  

• choroby o podłożu wirusowym (np. ospa wietrzna, odra, różyczka, mononukleoza, HIV/AIDS) i bakteryjnym (angina, gruźlica, szkarlatyna, próchnica zębów),  

• choroby pasożytnicze (np. wszawica), 

• choroby o podłożu grzybiczym (np. blastomykoza, histoplazmoza),  

• choroby o podłożu immunologicznym (np. choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy), 

• choroby odzwierzęce (np. choroba kociego pazura, tularemia, toksoplazmoza, riketsjoza), 

• choroby spichrzeniowe,  

• choroby nowotworowe.  

Jak długo zmniejszają się węzły chłonne? 

Jeśli przyczyną obrzękniętych, widocznych węzłów chłonnych jest infekcja, wówczas powiększenie może utrzymywać się kilka tygodni, a nawet miesięcy. Co więcej, np. po przebytym zakażeniu dróg oddechowych węzły mogą nie wrócić do swojej pierwotnej wielkości.  

Przeczytaj również: Zapalenie gardła

Czy węzły chłonne można wygrzewać? 

Jednym z domowych sposobów na powiększone węzły chłonne jest ich wygrzewanie – jeśli zmiana ich rozmiaru wynika z infekcji, domowe okłady nie zaszkodzą, w szczególności u najmłodszych chorych – w ten sposób możemy zmniejszyć intensywność dolegliwości bólowych i zredukować obrzęk.  

Wycięcie węzłów chłonnych – czy życie bez węzłów chłonnych jest możliwe? 

Wycięcie węzłów chłonnych, czyli limfadenektomia to bardzo często przeprowadzana procedura u pacjentów onkologicznych, np. chorych z rakiem piersi, stercza, żołądka czy czerniaka. Daje ono szansę na zahamowanie rozprzestrzeniania się złośliwych komórek nowotworowych, a tym samym procesu nowotworowego. Jak w przypadku każdej operacji, możliwe są powikłania – ropnie, krwiaki, martwice brzegu rany czy częściej – zakażenie rany pooperacyjnej. Inne możliwe schorzenia, z którymi zmagają się pacjenci po limfadenektomii to obrzęki kończyn oraz osłabienie siły mięśni.  

Bibliografia