Zapalenie gardła – objawy, rodzaje, leczenie

Spis treści:

1. Zapalenie gardła objawy
2. Wirusowe zapalenie gardła
3. Bakteryjne zapalenie gardła
4. Grzybicze zapalenie gardła
5. Przewlekłe i ostre zapalenie gardła
6. Leczenie zapalenia gardła

Zapalenie gardła – Objawy 

Zapalenie gardła może prezentować się pod postacią wielu objawów określanych jako grypopodobne. Zwykle jest wywołane stanem zapalnym spowodowanym kontaktem błony śluzowej gardła z patogenem oraz aktywacją kaskady odpowiedzi immunologicznej.  

Zapalenie gardła można podzielić na 2 główne grupy: 

• zapalenie gardła przebiegające bez zajęcia węzłów chłonnych – rzadko dochodzi rozlania nacieku zapalnego na węzły, a jeśli wystąpi to jedynie niewielkie; 

• zapalenie gardła przebiegające z zajęciem układu limfatycznego – stan zapalny przedostaje się na migdałki, zawierające skupiska tkanki limfatycznej (chroni organizmu przed infekcjami), śluzówka gardła jest mniej zaczerwieniona i obrzęknięta, chorobę często określa się jako angina, co w domyśle oznacza etiologię bakteryjną.  

Ogólne objawy zapalenia gardła obejmują przede wszystkim ból gardła, drapanie, dyskomfort, uciążliwą chrypkę. Często współtowarzyszą katar, kaszel, podwyższona temperatura.  

Przewlekłe zapalenie gardła charakteryzuje silne uczucie guli w gardle i odkrztuszanie gęstej, zawiesistej wydzieliny. 

Przeczytaj: Gardło – budowa, funkcje, najczęstsze choroby gardła

Wirusowe zapalenie gardła 

Statystyki pokazują, że za 50-80% zapaleń gardła odpowiadają wirusy, najczęściej grypy i paragrypy, adenowirusy, koronawirusy oraz rinowirusy. Pierwsze objawy pojawiają się między 1. a 6. dniem od zakażenia.  

Wirusowe zapalenie gardła zwykle przebiega łagodniej niż infekcja bakteryjna, ale od każdej reguły są wyjątki. Najczęściej pacjenci zgłaszają następujące dolegliwości: 

• umiarkowany ból gardła, 

• bóle mięśni i stawów, 

• kaszel, 

• prawidłowa lub podwyższona temperatura ciała, 

• niedrożność nosa i katar, 

• uciążliwa chrypka,  

• przy etiologii adenowirusowej charakterystyczne jest nieropiejące zapalenie spojówek, 

• wirus opryszczki pospolitej może powodować opryszczkowe zapalenie gardła i owrzodzenia na śluzówce jamy ustnej, 

• wirus Epstein-Barr (EBV) powoduje mononukleozę zakaźną, która zwykle przebiega z zapaleniem gardła, splenomegalią i powiększeniem tylnych węzłów chłonnych. 

W badaniu przedmiotowym najczęściej obserwuje się gęstą wydzieliną śluzowo-ropną, często spływającą po tylnej ścianie gardła, zaczerwienione łuki podniebienne i obrzęknięte migdałki podniebienne bez żadnego nalotu. 

Zobacz ofertę: Preparaty na ból gardła

Bakteryjne zapalenie gardła 

Zapalenie gardła u dzieci jest często związane z infekcją bakteryjną przez paciorkowce beta-hemolizujące typu A, które stanowią aż do 30% dziecięcych infekcji. Paciorkowcowe zapalenie gardła (angina paciorkowcowa) występuje także u 5-10% dorosłych. Najczęściej dotyka dzieci i młodzież do 15. roku życia.  

Infekcja rozpoczyna się nagle, nawet w 12 godzin, a objawy obejmują: 

• gorączkę (temperatura ciała powyżej 38°C), 

• duże zmęczenie, 

• silny ból gardła, niekiedy promieniujący do ucha, 

• ból gardła nasilający się przy przełykaniu, 

• narastający obrzęk śluzówki. 

Badanie przedmiotowe zwykle ujawnia intensywnie przekrwione i obrzęknięte migdałki podniebienne, a wokół krypt zbiera się typowy, włóknikowy nalot. Węzły chłonne szyi są znacznie powiększone oraz bolesne.  

Często objawy przedmiotowe i podmiotowe nie są specyficzne. Właściwe różnicowanie pozwala na odpowiednie wprowadzenie antybiotykoterapii, skutecznej wyłącznie w bakteryjnych zapaleniach gardła o dużym prawdopodobieństwie. W tym celu stosuje się skalę Centora, która bierze pod uwagę 4 kryteria klasyfikujące: 

• brak kaszlu, 

• białe naloty, czasami z żółtymi zmianami (nalot włóknikowy), 

• obecność gorączki (powyżej 38°C) 

• powiększone lub bolesne węzły chłonne. 

Pacjent spełniający 4 kryteria oznacza bardzo duże ryzyko wystąpienia paciorkowcowego bądź bakteryjnego zapalenia gardła, wówczas zwykle wdraża się antybiotykoterapię. 2-3 punkty określają umiarkowane prawdopodobieństwo bakteryjnego zakażenia, dlatego najrozsądniej jest wykonać wymaz pobrany z gardła. Dzięki temu chory nie zostanie narażony na bezsensowne podanie antybiotyków na infekcję wirusową pod przykrywką bakteryjnej.  

Grzybicze zapalenie gardła 

Grzybicze zapalenie gardła najczęściej dotyka osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, sterydy i antybiotyki przez dłuższy czas oraz pacjenci z HIV/AIDS.  

Zwykle przyczyną jest kandydoza wywołana przez drożdżaki zwane Candida, które fizjologicznie bytują w ciele człowiek. W przypadku osłabionej odporności i zubożenia zdrowej flory bakteryjnej dochodzi do przerostu drożdżaków, co prowadzi do grzybiczego zapalenia gardła. 

Kandydoza gardła powoduje: 

• białe plamy na śluzówce policzków, języku, podniebieniu i gardle  

• zaczerwienienie gardła, 

• ból gardła, 

• zmianę smaku potraw, 

• ból podczas połykania, 

• pęknięcia i zaczerwienienia w kącikach ust. 

Przewlekłe i ostre zapalenie gardła 

Ostre zapalenie gardła prezentuje większość cech opisanych powyżej jako objawy bakteryjnego, wirusowego i grzybiczego zapalenia gardła. Ostre zapalenie gardła u dorosłych i dzieci w większości wywołują wirusy. Infekcja zwykle trwa około 5-7 dni i często ustępuję samoistnie. Podobnie z paciorkowcowym zapaleniem gardła –  choroba mija w czasie od 2 do 5 dni. 

Leczenie zapalenia gardła 

U dorosłych najczęściej występują zakażenia wirusowe, zatem rzadko pojawia się infekcja bakteryjna i konieczność zastosowania antybiotyku. Zaleca się wyłącznie leczenie zachowawcze: 

• nawadnianie, 

• odpoczynek, 

• leki przeciwbólowe i przeciwzapalne – najczęściej paracetamol lub ibuprofen, 

• leki stosowane miejscowo – najczęściej w formie tabletek do ssania lub aerozolu. Zwykle zawierają mentol, chlorchinaldol, chlorheksydynę, 

• połączenie NLPZ wraz ze środkami miejscowymi szybko łagodzi objawy i przynosi znaczną poprawę,

• w grzybiczych zapaleniach gardła stosuje się leki przeciwgrzybicze, najczęściej ketokonazol, flukonazol bądź nystatyna. Leczenie trwa od 7 do 14 dni. 

Zapalenie gardła u dzieci – leczenie 

Większość wirusowych zapaleń gardła ustępuje samoistnie i konieczne jest jedynie leczenie objawowe w postaci: 

• leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, 

• nawadniania dziecka, niemowlęta należy częściej przykładać do piersi, 

• przepłukiwania nosa oraz nebulizację za pomocą roztworu soli fizjologicznej, 

• odsysanie wydzieliny z nosa u niemowląt lub częstsze wydmuchiwanie nosa u starszego dziecka, 

• w przypadku kaszlu dzieciom powyżej 1. roku życia można podawać miód, nawilżający śluzówkę. 

U dzieci najczęściej spotykanym bakteryjnym zapaleniem gardła jest angina paciorkowcowa o etiologii Streptococcus pyogenes. U dorosłych częstość zachorowań jest dużo mniejsza, ale leczenie jest podobne w obu grupach.  

Przy paciorkowcowym zapaleniu gardła stosuje się jeden spośród podanych antybiotyków – fenoksymetylpenicylina (najczęściej wybierany lek), cefadroksyl, cefaleksyna, azytromycyna. Pełna terapia trwa 10 dni, a pacjent przestaje zarażać już dobę po podaniu preparatu. U dorosłych stosuje się podobny schemat leczenia. 

Przeczytaj: Co na ból gardła dla dzieci?

Leczenie zapalenia gardła w ciąży 

Leczenie kobiet w ciąży z zapaleniem gardła jest uzależnione od etiologii. W przypadku zakażenia wirusowego zaleca się wyłącznie stałe nawadnianie, dużą ilość odpoczynku, nebulizacje z roztworu soli fizjologicznej, inhalacje, stałe nawilżanie powietrza. Przy silnym bólu gardła panie w ciąży mogą zastosować preparaty zawierające: 

• chlorowodorek benzydaminy, 

• chlorek benzalkoniowy, 

• chloroheksydynę, 

• wyciąg z korzenia prawoślazu, 

• wyciąg wodny z porostu islandzkiego, 

• propolis. 

W przypadku gorączki dozwolone jest stosowanie paracetamolu, pamiętając regułę, że im rzadziej, tym lepiej. Ibuprofen może być zażywany od II semestru (jedynie w rzadkich przypadkach), gdyż na początku istotnie zwiększa ryzyko poronienia.  

Bakteryjne zakażenia leczone są najczęściej antybiotykami – penicyliną bądź amoksycyliną. Infekcja powinna każdorazowo zostać potwierdzona szybkim testem na paciorkowca.  

Bibliografia