Mononukleoza – co to za choroba?

Spis treści:

1. Mononukleoza – przyczyny
2. Mononukleoza – objawy
3. Mononukleoza – diagnostyka
4. Mononukleoza – przebieg
5. Mononukleoza – leczenie
6. Możliwe powikłania mononukleozy
7. Mononukleoza – warto wiedzieć

Mononukleoza – przyczyny 

W większości przypadków za przyczynę mononukleozy uznaje się infekcję wirusem Epsteina Barre’a (EBV), ale za podobny obraz choroby mogą odpowiadać również inne wirusy, takie jak CMV, HHV-6, HHV-7 czy nawet HIV.  

Ludzie są jedynym rezerwuarem EBV. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez kontakt ze śliną osoby chorej lub zakażonej.  Dotyczy to również kontaktu z przedmiotami zanieczyszczonymi śliną tych osób. W rezultacie najłatwiej dochodzi do infekcji po pocałunkach, piciu i jedzeniu z tych samych naczyń, dzieleniu się pokarmem lub u dzieci zabawa tymi sami zabawkami, które często są wkładane przez nich do buzi.  

Przeczytaj również: Jakie są objawy półpaśca? Jak przebiega leczenie?

Mononukleoza – objawy  

Początkowo objawy są grypopodobne, czyli występuje stopniowo narastające zmęczenie, bóle mięśniowe, ból głowy, uczucie ogólnego rozbicia, zaburzenia łaknienia oraz gorączka mogąca sięgać nawet do 40st. C. Następnie może pojawić się silny ból gardła, nalot na migdałkach podniebiennych, problemy z przełykaniem oraz powiększenie węzłów chłonnych w okolicy głowy i szyi. 

Często dochodzi również  do powiększenia wątroby i śledziony oraz pojawienia się charakterystycznego obrzęku powiek. 

Przeczytaj: Szczepionka przeciw ospie wietrznej i półpaścowi

Objawy mononukleozy u dorosłych 

Obraz chorobowy klasycznej mononukleozy u dorosłych jest typowy tak jak opisano powyżej. W niektórych przypadkach mononukleozę można podejrzewać w czasie przedłużającego się zapalenia gardła i migdałków podniebiennych z wysiękiem, które nie poddaje się standardowemu leczeniu. 

Objawy mononukleozy u dzieci 

Mononukleoza zakaźna występuje znacznie częściej u dzieci niż u dorosłych ze względu na mniejszą możliwość utrzymania reżimu sanitarnego w celu zapobieżenia zakażenia. Zazwyczaj występuje zmęczenie, osłabienie, gorączka i zapalenie gardła. 

Przeczytaj: Drapanie w gardle, jakie może mieć przyczyny?

Mononukleoza – diagnostyka 

W celu ustalenia diagnozy należy udać się do lekarza, który przeprowadzi stosowane badanie fizykalne i zbierze szczegółowy wywiad. Pomocniczo wykonuje się morfologię krwi z rozmazem, w której uwagę zwraca podwyższony odsetek limfocytów o atypowej budowie.  

Przeczytaj również: Morfologia, jak czytać jej wyniki?

Test na mononukleozę 

W celu potwierdzenia zakażenia można wykonać badania w kierunku przeciwciał przeciwko EBV. W badaniu sprawdza się ilość przeciwciał IgM, które powstają wcześnie i mogą świadczyć o aktywnym zakażeniu lub o niedawnym przebyciu choroby oraz IgG, które świadczą o przejściu w przeszłości zachorowania. W celu wykrycia DNA wirusa EBV można wykonać badanie PCR, jednakże jest to metoda droga i zarezerwowana dla lecznictwa szpitalnego w trudnych diagnostycznie przypadkach. 

Mononukleoza – przebieg 

Choroba rozpoczyna się objawami zwiastunowymi, takimi jak osabienie, brak łaknienia, zmęczenie, uczucie ogólnego rozbicia. Taki stan może trwać ok. 1-2 tygodni.  Następnie pojawia się wysoka gorączka mogąca trwać od kilku dni do 2 tygodni, po której obserwuje się limfadenopatię (powiększenie węzłów chłonnych) oraz zapalenie gardła i wysięk na migdałkach podniebiennych.  Po chorobie przez kilka miesięcy może utrzymywać się zespół zwiększonego zmęczenia. 

Mononukleoza – leczenie 

Nie ma celowanego leku w leczeniu mononukleozy. Stosuje się postępowanie objawowe polegające na łagodzeniu objawów, przede wszystkim leki przeciwgorączkowe, przeciwbólowe oraz intensywne nawadnianie. W cięższych przypadkach może być konieczne podawanie glikokortykosteroidów.  
Do tej pory nie wynaleziono szczepionki przeciwko wirusowi EBV. 

Ile trwa leczenie mononukleozy? 

Leczenie choroby zwykłe trwa kilka tygodni i jest uzależnione od nasilenia choroby.  

Jak długo trwa gorączka? 

Zwykle gorączka ustępuje po 1-2 tygodniach choroby. W wyjątkowych przypadkach może trwać nawet do  5 tygodni. 

Czy stosuje się antybiotyk na mononukleozę? 

Mononukleoza jest chorobą wirusową i nie stosuje się w jej przebiegu antybiotyków. W przypadkach powikłanej mononukleozy, w których podejrzewa się nadkażenie bakteryjne lekarz może zdecydować o włączeniu antybiotyku do terapii. 

Mononukleoza – leczenie w domu czy w szpitalu? 

U pacjentów z łagodnym przebiegiem mononukleozy leczenie domowe jest wystarczające. W przypadkach cięższych i powikłanych może być konieczna hospitalizacja.  

Nawrót mononukleozy – czy można zachorować drugi raz? 

Przy zachorowaniu na mononukleozę dochodzi do wytworzenia swoistych przeciwciał, które zapewniają odporność na kolejne kontakty z wirusem. Z drugiej jednak strony ludzki organizm nie jest w stanie wyeliminować wirusa EBV, co sprawia, że stajemy się jego nosicielami. W przypadku upośledzenia odporności może dojść do reaktywacji infekcji wirusowej. 

Możliwe powikłania mononukleozy 

Do najczęstszych powikłań mononukleozy zakaźnej zaliczyć można wtórne zakażenia bakteryjne, przede wszystkim gardła oraz płuc, które mogą wymagać podania antybiotyków. W wyjątkowych przypadkach może dojść do zwężenia dróg oddechowych przez powiększające się węzły chłonne oraz migdałki podniebienne co prowadzi do zaburzeń oddychania. U niektórych pacjentów może dojść do pęknięcia powiększonej śledziony, np. na skutek dźwigania ciężkich przedmiotów, uderzenia – taki stan wymaga natychmiastowego zaopatrzenia chirurgicznego. 

Mononukleoza – warto wiedzieć 

Ponieważ do tej pory nie opracowano skutecznej szczepionki zapewniającej ochronę przed mononukleozą istotne jest wypracowanie zachowań higienicznych już od najmłodszych lat. Ważna jest edukacja na temat mycia naczyń oraz unikania picia ze wspólnych butelek czy dzielenie się kęsami pokarmów. W razie wystąpienia zachorowania u członka rodziny, należy taką osobę w miarę możliwości izolować. W ten sposób można zminimalizować możliwość zakażenia. 

Czy może wystąpić mononukleoza bezobjawowa? 

Zakażenie może przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo przez co część ludzi nawet nie wie, że przechodziła już tę chorobę.  

Dlaczego mononukleozę nazywa się chorobą pocałunków? 

Jeden ze szczytów zachorowań występuje u tak zwanych młodych dorosłych, czyli osób około 20 roku życia, ponieważ ta grupa najczęściej zaraża się poprzez kontakt ze śliną osoby zakażonej w czasie pocałunku, stąd potoczna nazwa mononukleozy „choroba pocałunków”. 

Mononukleoza a angina – jak je rozróżnić? 

Mononukleoza często bywa mylona z anginą paciorkowcową ze względu na podobny wygląd migdałków podniebiennych z białym nalotem oraz powiększenie węzłów chłonnych. W mononukleozie jednak wcześniej przez tydzień lub dwa występują ogólne objawy zakażenia takie jak bóle mięśni, zmęczenie. Istotne jest, aby o diagnozie decydował wykwalifikowany lekarz na podstawie całego obrazu. W trudnych diagnostycznie przypadkach pomocne może być wykonanie podstawowych badań krwi takich jak morfologia czy CRP oraz wykonanie wymazu z kierunku paciorkowców. Dla mononukleozy charakterystyczne jest powiększenie wątroby i śledziony oraz pojawienie się wysypki po zastosowaniu niektórych antybiotyków.  

Bibliografia