Powiększone węzły chłonne na szyi – o czym mogą świadczyć?

Spis treści:

1. Czym są węzły chłonne?
2. Jaka jest prawidłowa wielkość węzłów chłonnych na szyi?
3. Węzły chłonne szyjne – niepokojące objawy
4. Powiększone węzły chłonne na szyi – przyczyny
5. Do jakiego lekarza zgłosić się z powiększonymi węzłami chłonnymi szyi?

Czym są węzły chłonne? 

Węzły chłonne stanowią część układu limfatycznego, który współtworzy układ odpornościowy. Są zbudowane z grudek wypełnionych różnymi podtypami limfocytów T i B. Odpowiadają za wytwarzanie przeciwciał w odpowiedzi na antygeny, prezentowane przez komórki zdolne do fagocytozy. Antygeny to cząstki komórek nowotworowych i drobnoustrojów chorobotwórczych: 

• wirusów, 

• bakterii, 

• pierwotniaków. 

W organizmie mieści się około 600 węzłów chłonnych, podzielonych na poszczególne grupy: 

• głowa i szyja – zauszne, przyuszne, przeduszne, potyliczne, podbródkowe, podżuchwowe, szyjne powierzchowne i głębokie, 

• nadobojczykowe, 

• naramienno-piersiowe, 

• łokciowe,  

• pachowe, 

• pachwinowe, 

• podkolanowe. 

Jaka jest prawidłowa wielkość węzłów chłonnych na szyi? 

Patologiczne węzły chłonne o powiększonym rozmiarze fachowo określa się mianem limfadenopatii.  

Powiększone węzły chłonne stwierdza się, gdy osiągają wymiary powyżej: 

• 1 cm dla większości węzłów chłonnych, 

• 0,5 cm – węzły łokciowe powierzchowne, 

• 1,5 cm – węzły pachwinowe, 

• 2 cm – nadobojczykowe węzły chłonne.  

Prawidłowa wielkość węzłów chłonnych mieści się poniżej wymienionych granic. 

Przeczytaj: Zapalenie węzłów chłonnych, jak się je leczy?

Węzły chłonne szyjne – niepokojące objawy  

Powiększone węzły chłonne na szyi, a także pachwinowe oraz pachowe występują nawet u połowy dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Nie jest to powód do niepokoju, gdyż prawidłowe komórki węzłów chłonnych namnażają się nawet do 12. roku życia. Jest to okres, w którym węzły chłonne czasowo rosną, a następnie maleją. Jeśli jednak rozmiar węzłów chłonnych szyi przekracza 2 cm, pachowych – 1 cm, a pachwinowych – 1,5 cm należy rozpocząć diagnostykę, by wykryć przyczynę limfadenopatii.  

Ponadto, każde wyczuwalne powiększenie węzłów chłonnych zausznych, łokciowych i nadobojczyków stanowi alarmujący sygnał, którego nie wolno lekceważyć.  

W przypadku dorosłych, jak i dzieci niepokój powinny wzbudzić następujące objawy, towarzyszące powiększonym węzłom chłonnym: 

• niezamierzona utrata masy ciała, 

• ciągłe zmęczenie, senność, 

• ból węzłów chłonnych podczas dotyku, 

• szybki i stały wzrost powiększonych węzłów,  

• owrzodzenia skóry w rzucie węzła, 

• intensywne pocenie nocne, 

• niewyjaśniona gorączka (brak innych objawów infekcji), 

• silne bóle stawowe, zaczerwienienie lub obrzęk wokół stawu. 

Powiększone węzły chłonne na szyi – przyczyny 

W każdej grupie wiekowej najczęstszą przyczynę powiększenia węzłów chłonnych stanowią infekcje wirusowe i bakteryjne. Co więcej, lokalizacja patologicznych węzłów chłonnych może dużo powiedzieć o samej przyczynie, prowadzącej do ich wzrostu. Na przykład powiększenie węzłów chłonnych pod żuchwą wskazuje na toczące się ostre lub przewlekłe zapalenie zatok, gardła bądź migdałków.  

Powiększone węzły chłonne u niemowlaka 

W okresie noworodkowym węzły chłonne powinny być niewyczuwalne. Z tego powodu każde powiększenie węzłów chłonnych powinno zostać dokładnie zdiagnozowane w celu znalezienia przyczyny. Ponadto, u niektórych maluchów (do 12%) po około 4-6 tygodniach od podania szczepionki przeciwko gruźlicy, może pojawić się wyczuwalny węzeł chłonny pod pachą.   

U niemowląt, podobnie jak u dzieci i dorosłych, główną przyczynę limfadenopatii stanowi odczynowe powiększenie węzłów chłonnych. Najczęściej stwierdza się powiększone węzły chłonne na szyi, szczególnie podczas infekcji nosa, ucha i gardła.  

Oprócz tego, przyczynę stanowią uogólnione zakażenia: 

• wirusowe – np. wirus różyczki, infekcja adenowirusowa (przeziębienie), 

• bakteryjne – do powiększenia węzłów chłonnych u niemowląt najczęściej prowadzą zakażenia gronkowcowe, 

• grzybicze, pierwotniakowe, robaczyce. 

Czy ząbkowanie powoduje powiększenie węzłów chłonnych na szyi? U niektórych dzieci może dojść do powiększenia węzłów na szyi i za uszami w trakcie wyrzynania się zębów mlecznych. Mimo to należy skonsultować dolegliwość z pediatrą, by wykluczyć pozostałe przyczyny.  

Powiększone węzły chłonne na szyi u dziecka 

Powiększenie węzłów chłonnych na szyi wynika głównie z wirusowych chorób dróg oddechowych, mononukleozy, a także zakażeń wywołanych wirusem opryszczki pospolitej. Zwykle jest to łagodne lub umiarkowane powiększenie węzłów – wówczas ich rozmiar nie przekracza 2 cm.  

Co więcej, przyczynę mogą stanowić także infekcje bakteryjne, grzybicze i pierwotniakowe. Jednym z zakażeń bakteryjnych charakterystycznych dla wieku dziecięcego jest choroba kociego pazura. Wywoływana jest przez bakterię Bartonella henselae, której nosicielem są zwykle młode koty. Do zakażenia dochodzi na skutek ugryzienia lub zadrapania przez zwierzę – nosiciela. Od czasu zranienia do pojawienia się pierwszych symptomów mija nawet do 6 tygodni. Najczęściej obserwuje się powiększenie węzłów szyjnych, pachowych i pachwinowych (węzły chłonne są wyczuwalne głównie w miejscu urazu).  

Powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, a także potylicznych i podżuchwowych często towarzyszy infekcjom ucha, nosa i gardła oraz nieleczonej próchnicy zębów.  

Szczególnie niepokojące jest powiększenie węzłów chłonnych w dolnej części szyi, którym dodatkowo towarzyszą wyczuwalne węzły w okolicy pachowej i nadobojczykowej. Może to sugerować toczącą się chorobę nowotworową, np. chorobę Hodgkina, białaczkę. Wówczas węzły chłonne osiągają rozmiary większe niż 2,5 cm i charakteryzuje je: 

• szybki wzrost, 

• brak odpowiedzi na zastosowaną antybiotykoterapię, 

• twardość i niebolesność w dotyku, 

• nieprzesuwalność względem podłoża i skóry, 

• tendencja do wzajemnego zrastania się.  

Powiększone węzły chłonne szyjne u dorosłego 

Przyczyny powstawania patologicznych węzłów chłonnych u dorosłych są takie same jak u dzieci. Powiększenie węzłów chłonnych to najczęściej efekt toczącej się infekcji, ale nie tylko. Do głównych przyczyn limfadenopatii – w zależności od lokalizacji – zaliczono: 

• szyja – infekcje wirusowe (np. HIV), bakteryjne (np. podczas ropnia zęba),  

• region nadobojczykowy – choroby nowotworowe jamy brzusznej lub klatki piersiowej (np. rak piersi), a także zakażenia grzybicze, 

• region pachowy – skórne infekcje gronkowcowe oraz paciorkowcowe, niektóre nowotwory (białaczki, chłoniaki i rak piersi), 

• region pachwinowy – samoograniczające się choroby wirusowe (np. mononukleoza), infekcje przenoszone drogą płciową, nowotwory (np. rak sromu bądź penisa, przerzuty czerniaka), 

• uogólnione – choroby zakaźne (np. gruźlica), nowotwory (np. chłoniaki, przerzuty), schorzenia autoimmunologiczne (np. reumatoidalne zapalenie stawów), reakcje na niektóre leki (np. allopurinol stosowany w dnie moczanowej), choroby spichrzeniowe. 

Do jakiego lekarza zgłosić się z powiększonymi węzłami chłonnymi szyi? 

W przypadku powiększonych węzłów chłonnych najlepiej udać się do lekarza rodzinnego, internisty lub pediatry (w przypadku pacjentów do 18. roku życia). Właściwie poprowadzone postępowanie diagnostyczne pomoże wyjaśnić, co stanowi przyczynę powiększenia węzłów chłonnych. Lekarz przeprowadzi wywiad, by poznać czas trwania dolegliwości i objawy towarzyszące oraz ustalić, czy chory był narażony na działanie czynników sprzyjających limfadenopatii (np. przyjmowanie niektórych leków, kontakt ze zwierzętami). Dodatkowo zbada palpacyjnie węzły chłonne i w niektórych przypadkach zaleci wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych oraz obrazowych. W przypadku podejrzenia choroby nowotworowej. pacjent zostanie skierowany do wykonania inwazyjnego badania, jakim jest biopsja węzłów chłonnych.  

Bibliografia