serotonina
Zdrowie i uroda Katarzyna Wieczorek-Szukała
Sprawdź pełną ofertę Aptelia.pl
Przeczytane 22827 razy

Serotonina – funkcje, przyczyny, skutki niedoboru i nadmiaru

Serotonina stanowi jeden z najważniejszych neuroprzekaźników w naszym organizmie. Zaliczana do grupy tzw. „hormonów szczęścia” ma wpływ na wiele procesów biologicznych. Zarówno nadmiar, jak i niedobór serotoniny mogą objawiać się w sposób niebezpieczny dla zdrowia pacjenta. Co warto o niej wiedzieć? 

Spis treści:


  1. Czym jest serotonina?
  2. Funkcje serotoniny – za co odpowiada?
  3. Serotonina i dopamina – czym się różnią?
  4. Kiedy warto i jak sprawdzić poziom serotoniny?
  5. Niedobór serotoniny – objawy
  6. Nadmiar serotoniny – objawy
  7. Naturalne źródła serotoniny
  8. Leki podwyższające poziom serotoniny

Czym jest serotonina? 

Serotonina to amina biogenna, hormon tkankowy oraz neuroprzekaźnik. Produkowana jest w błonie śluzowej jelit, jądrach szwu mózgu oraz szyszynce i trombocytach. Najwyższy poziom serotoniny występuje u noworodków, a następnie maleje, by ponownie wzrosnąć w czasie dojrzewania. Badania potwierdzają, że u mężczyzn stężenie tego hormonu jest nawet do 30% wyższe niż u kobiet. 

Przeczytaj: Czym jest depresja? Objawy, leczenie, metody wsparcia

Funkcje serotoniny – za co odpowiada? 

Serotonina jest odpowiedzialna przede wszystkim za nastrój, sen i popęd seksualny. Pośrednio wpływa na krzepliwość krwi, pracę jelit, gęstość kości, temperaturę ciała oraz ciśnienie tętnicze. 

Powiązane produkty

Serotonina i dopamina – czym się różnią? 

Dopamina, podobnie jak serotonina, jest określana „hormonem szczęścia”. O ile jednak serotonina jest jednocześnie hormonem i neuroprzekaźnikiem, dopamina pełni wyłącznie tę drugą funkcję. 

Oba związki wpływają modulująco na nastrój. Uważa się, że serotonina jest odpowiedzialna za samopoczucie i wpływa na odczuwanie szczęścia. Dopamina z kolei działa motywująco i odpowiada za uczucie przyjemności. Dodatkowo, serotonina hamuje głód po spożyciu węglowodanów i pobudza organizm po spożyciu białek. Niedobór dopaminy może powodować wzmożone łaknienie. 

Warto przeczytać: Bezsenność, kiedy można o niej mówić? Kiedy należy ją leczyć?

Kiedy warto i jak sprawdzić poziom serotoniny? 

Poziom serotoniny bada się zwykle w sytuacjach, kiedy u pacjenta istnieje podejrzenie występowania tzw. rakowiaka. To jeden z rodzajów guzów endokrynnie czynnych (NET), co oznacza, że wydziela m.in. serotoninę. W 70% przypadków lokuje się one w przewodzie pokarmowym. 

Poziom serotoniny można badać na podstawie próbek pobranych z krwi (testem ELISA na obecność przeciwciał w badanej próbce) lub moczu. Obecnie oba badania przeprowadza większość laboratoriów diagnostycznych. Kosztują one od około 60 do 80 zł. Na wyniki czeka się maksymalnie kilka dni. 

Niedobór serotoniny – objawy 

Niedobory serotoniny są związane ze spadkiem nastroju, obniżeniem samopoczucia i poczucia własnej wartości, a także zaburzeniami pamięci, koncentracji i snu. Co ciekawe, niedawno obalono stanowisko, zgodnie z którym objawy charakterystyczne dla depresji mogły wiązać się z obniżonym poziomem serotoniny. Dzisiaj wiadomo już, że depresja nie jest wskazaniem do badań poziomu tego hormonu. 

Co zmniejsza poziom serotoniny? 

Zaburzenia wytwarzania serotoniny są najczęściej związane z niedoborami składników odżywczych, niezbędnych do syntetyzowania tego aminokwasu, czyli witaminy B6, D3 oraz tryptofanu. Obniżony poziom hormonu może być też pośrednio uwarunkowany genetycznie. 

Jak podnieść poziom serotoniny? 

Istnieje wiele sposobów na to, aby naturalnie podnieść poziom serotoniny w organizmie. Jednym z nich jest ekspozycja na światło słoneczne. To dlatego w okresie jesienno-zimowym pacjenci często skarżą się na pogorszenie nastroju. Warto skorzystać z okazji i wychodzić na spacery oraz wybierać aktywność na świeżym powietrzu. Z kolei niedobór światła słonecznego pociąga za sobą wzrost poziomu kortyzolu, uważanego za hormon stresu. 

Inną metodą jest aktywność fizyczna. Pociąga ona za sobą wydzielanie endorfin, ale także dopaminy i serotoniny. Mają one na celu zmniejszenie uczucia bólu, związanego z pracującymi mięśniami i utrzymanie motywacji do wysiłku. Trening nie musi być bardzo intensywny, już 20-30 minut ruchu wywołuje zwykle przypływ dobrego nastroju. 

Nadmiar serotoniny – objawy 

Nadmiar serotoniny wynika zwykle z nieprawidłowo przyjmowanych leków przeciwdepresyjnych, np. z grup SSRI lub IMAO albo przyjęcia substancji stymulującej obwodowy układ nerwowy, np. amfetaminy. 

Objawy zespołu serotoninowego obejmują m.in. dreszcze, potliwość, biegunkę, skurcze mięśni, wzrost ciśnienia tętniczego i rozkojarzenie. 

Naturalne źródła serotoniny 

Do naturalnych źródeł serotoniny zalicza się przede wszystkim węglowodany złożone, ryby, nasiona, a także rośliny zielone. Warto pamiętać, że spożywanie dużej ilości węglowodanów może wprawdzie poprawić humor, ale utrudnia utrzymanie prawidłowej masy ciała. 

Przyjmuje się, że z dziennej puli węglowodanów zaledwie 10-15% mogą stanowić cukry proste. Pozostałą część należy dostarczyć z węglowodanów złożonych. 

Pokarmy bogate w tryptofan, czyli prekursor serotoniny 

Aby zadbać o poziom serotoniny za pomocą diety, należy spożywać produkty będące źródłem tryptofanu. To aminokwas będący prekursorem tego hormonu. Tryptofan znajduje się m.in. w: 

  • awokado

  • bananach, 

  • ryżu brązowym, 

  • jajach kurzych, 

  • tuńczyku, 

  • białym mięsie (kurczak, indyk). 

Wbrew pozorom osławiona mleczna czekolada nie poprawia nastroju aż tak mocno, ponieważ zawiera zaledwie 112 mg tryptofanu na 100 g produktu. Znacznie więcej znajduje się go w mięsie, żółtym serze i orzechach. 

Leki podwyższające poziom serotoniny 

W celu podwyższenia poziomu serotoniny najczęściej stosuje się leki należące do jednej z dwóch grup: IMAO, czyli inhibitory monoaminooksydazy oraz SRRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Niekiedy stosuje się również TLPD, czyli leki hamujące wychwyt zwrotny noradrenaliny i serotoniny oraz SNRI, podnoszące stężenie tych substancji. 

Szybka zmiana leków przeciwdepresyjnych jest możliwa w przypadku preparatów tej samej klasy. Należy jednak zachować ostrożność przy zamianie klas np. z IMAO na SRRI i na odwrót. 

Jaki lekarz może je przepisać? 

Leki podwyższające poziom serotoniny przepisuje psychiatra. Skorzystanie z usług psychiatry nie wymaga skierowania od lekarza ogólnego. Psychiatrzy przyjmują w specjalistycznych przychodniach, określanych jako poradnie zdrowia psychicznego. 

Na jakich zasadach działają leki? 

Każda grupa leków, wpływających na poziom serotoniny, działa na nieco innych zasadach. Dla przykładu IMAO oraz SNRI powodują wzrost poziomu neuroprzekaźników. Z kolei SNRI oraz SRRI hamują ich wychwyt zwrotny, co pośrednio również prowadzi do zwiększenia stężenia substancji. 

Kiedy spodziewać się efektów? 

Pierwszych efektów stosowania leków podwyższających niski poziom serotoniny można się spodziewać nie wcześniej niż po 2 tygodniach. Pełne działanie terapeutyczne występuje po okresie od 6 do nawet 8 tygodni. 

Zaburzenia poziomu serotoniny mogą wskazywać na istotne problemy zdrowotne. W razie wątpliwości, co do dalszego postępowania, należy skorzystać z profesjonalnej porady lekarskiej, np. endokrynologa, który zaleci pogłębioną diagnostykę.

Bibliografia

Balakrishna P., George S., Hatoum H., Mukherjee S. (2021), Serotonin Pathway in Cancer, Int J Mol Sci. nr 22(3),  s. 1268.  

Kałużna-Czaplińska J., Gątarek P., Chirumbolo S., Chartrand M.S., Bjørklund G. (2019), How important is tryptophan in human health?, Crit Rev Food Sci Nutr, nr 59(1), s. 72-88.  

Shelton R.C. (2019), Serotonin and Norepinephrine Reuptake Inhibitors, Handb Exp Pharmacol,  nr 250, s. 145-180. 


Wybór redakcji

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w polityce prywatności.

Zamknij