ZZSK jest schorzeniem, które znacząco może upośledzać funkcjonowanie człowieka. Rokowania nie są optymistyczne i najczęściej, po pewnym czasie pojawia się niezdolność do pracy, co wiąże się z przejściem na rentę. Wśród osób z tym schorzeniem występują także związane z tym problemy w postaci obniżenia nastroju czy depresji. Kluczem będzie szybkie działanie w postaci diagnostyki i wprowadzenia właściwego leczenia.
- Etiologia ZZSK. Przyczyny zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
- Objawy ZZSK
- ZZSK – diagnostyka. Rozpoznanie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
- ZZSK – leczenie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – fizjoterapia i ćwiczenia
- Domowe sposoby na ZZSK
Co to jest? Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest rodzajem niezwykle rzadko występującego zapalenia stawów. Dotyczy zaledwie kilku procent populacji. Szacuje się, że mężczyźni są bardziej narażeni w stosunku do kobiet. Predyspozycję mają również osoby u których wykryto obecność antygenu HLA-B27. Diagnoza jest stawiana już nawet przed ukończeniem 30 roku życia, a w niektórych przypadkach pierwsze objawy obserwuje się już około 15 roku życia. Choroba generuje bardzo silny ból oraz usztywnienie kręgosłupa. Taki stan może trwać przez całe życie. Jego początek to zwykle dolegliwości w obrębie dolnej części pleców. W miarę jak postępuje, może rozprzestrzeniać się na pozostałe odcinki kręgosłupa oraz połączenia stawowe. Przyczyna schorzenia nie jest do końca znana. Wśród potencjalnych przyczyn wymienia się przewlekłe stany zapalne dróg moczowych i przewodu pokarmowego. Schorzenia ma podłoże reumatoidalne.
Do objawów ZZSK zalicza się przede wszystkim:
- ból oraz sztywność w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, który stopniowo przenosi się na kolejne jego odcinki
- dolegliwości bólowe stawów biodrowych
- narastanie bólu po długotrwałym bezruchu lub rano, po przebudzeniu
- zmęczenie
- obrzęk i ból stawów
- charakterystyczna sylwetka pacjenta – ustawienie zgięciowe w stawach biodrowych, kolanowych z pochyleniem sylwetki do przodu i zgarbieniem
Niezwykle charakterystyczne jest wybudzanie się w nocy na skutek silnego bólu, zmniejszenie zakresów ruchomości, które stopniowo doprowadza do usztywnienia całego kręgosłupa i uniemożliwia wykonywanie nawet prostych czynności. Mowa tutaj o odwracaniu się, czy chodzeniu.
Do postawienia właściwej diagnozy niezbędne jest wykonanie badań. Podstawą jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego stawów biodrowych, obszaru miednicy oraz odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Zazwyczaj widoczne są charakterystyczne zmiany w postaci objawu tzw. kija bambusowego. Polega to na tym, że kręgosłup prezentuje się jak pospinany klamrami, na zasadzie podobnej do zatrzasku, trzony kręgów są zgrubiałe i usztywnione. Uniemożliwia to korzystanie z pełnych zakresów ruchu. Istotnym może być badanie laboratoryjne na obecność antygenu HLA-B27. Jego obecność u danego pacjenta stwarza predyspozycje do zachorowania. Istotny jest także wywiad rodzinny oraz badanie fizykalne. Jednakże ostatecznie, diagnoza jest stawiania w oparciu o kompatybilny obraz wyników rentgena i rezultatów uzyskanych podczas wymienionych badań.
Do najskuteczniejszych metod postępowania zalicza się podawanie leków biologicznych. Efektem jest często spowolnienie tempa rozwoju schorzenia i zmniejszenie objawów bólowych. Doraźnie stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz środki przeciwbólowe. Kluczowe i najbardziej skuteczne, potwierdzone licznymi badaniami jest jednak prowadzenie dopasowanej terapii wspomnianymi medykamentami biologicznymi (leczenie biologiczne). Procedury operacyjne stosuje się dość rzadko. Wśród procedur wykonywanych w ramach takiego postępowania wymienia się najczęściej resekcję części kręgu w celu odbarczenia rdzenia kręgowego, endoprotezoplastykę stawów biodrowych czy repozycję i korekcję ustawienia poszczególnych kręgów – osteotomia kręgosłupa.
Fizjoterapię można podzielić na dwa obszary. W tym przypadku inne działania będą wykorzystywane w zaostrzeniach stanu zapalnego, a inne w fazach remisji objawów. W tym pierwszym stosuje się zazwyczaj czynniki fizykalne z eliminacją tych, które emitują ciepło. Jeśli natomiast chodzi o ćwiczenia, to wówczas ogranicza się przegrzewanie organizmu i stosuje np. ćwiczenia izometryczne, masaż, czy mobilizacje. W fazie remisji można wdrożyć bardziej intensywną rehabilitację. Pomocne w zwiększaniu zakresów ruchomości oraz wspomaganiu aktywności mięśni będzie rekreacja. Bardzo dobrym pomysłem jest tutaj Nordic Walking, który odciąży kręgosłup.
Ćwiczenia w środowisku odciążającym, takim jak basen z wodą są równie dobrym pomysłem. Przy braku przeciwwskazań stosuje się także kuracje w kriokomorze, czy kąpiele siarkowe. Te ostatnie można także wykonać samodzielnie w domu. Wystarczy zaopatrzyć się w wodę siarkową i odpowiednio dobrać proporcje, wlewając do wanny. Warto pamiętać, że można to zrobić tylko w wannie, a pomieszczenie w którym odbywa się taka kąpiel musi być dobrze wentylowane. Ulgę mogą przynieść także bicze wodne, czy przebywanie w jacuzzi, gdzie woda pod pewnym ciśnieniem będzie wpływała na rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni. Uzupełnieniem będzie dieta oparta o zasady żywienia zaczerpnięte z piramidy produktów przeciwzapalnych. Nie wskazane jest picie alkoholu i palenie tytoniu, które sprzyja ubożeniu tkanki kostnej i upośledza procesy gojenia.
Przede wszystkim nie można zapominać, że bardzo ważny jest ruch i ćwiczenia, W szczególności w fazie remisji objawów. Przykładowy zestaw może zawierać:
1.PW: Stanie w rozkroku na szerokości bioder. Ręce na biodrach. RUCH: polega na wykonywaniu powolnych skłonów do boku, w jedną i w drugą stronę. Następnie ręce prostujemy przed sobą i opuszczamy w dół, wykonując skłony do przodu. Potem ręce opieramy na talerzach biodrowych i robimy delikatne przeprosty kręgosłupa.
2.PW: Leżenie przodem na podłodze, pod biodrami zwinięty wałek z ręcznika. RUCH: polega na unoszeniu na zmianę raz jednej, raz drugiej kończyny w kierunku wyprostu w stawie biodrowym. Staw kolanowy powinien być wyprostowany.
3.PW: Stanie w rozkroku na szerokości bioder, kończyny górne odwiedzione do 90 stopni. RUCH: polega na wykonywaniu krążeń ramion w przód, w tył i następnie w przeciwnych kierunkach.
4.PW: siad klęczny, tułów pochylony do przodu, ręce wyprostowane i ułożone płasko na podłożu. RUCH: polega na rozciąganiu kręgosłupa wykonując ukłon japoński, przesuwając ręce po podłożu. Należy pamiętać, aby nie odrywać pięt od pośladków.
Wśród sposobów mogących znacznie ułatwić życie osoby z ZZSK jest także modyfikacja domowej architektury. Warto wyposażyć się w maty antypoślizgowe do łazienki, oraz uchwyty, które pozwolą na asekurację podczas obracania i w momencie ryzyka upadków. Należy pamiętać, aby się nie przegrzewać, a temperatura w pomieszczeniach powinna być nieco niższa. Podczas jazdy na rowerze, kierownik powinien być zamontowany wysoko, tak aby unikać zgięcia pleców. Podczas siedzenia, jazdy w samochodzie trzeba pamiętać o odpowiednio wyprofilowanym fotelu. Aby uniknąć dodatkowego obciążenia na stawy biodrowe, siedzisko powinno być ustawione poziomo, a nie jak to zdarza się najczęściej pochylone w tył.
