Ciemieniucha u dzieci – objawy i leczenie

1. Ciemieniucha – co to za choroba?
2. Ciemieniucha – skąd się bierze? Przyczyny
3. Ciemieniucha – profilaktyka
4. Ciemieniucha – domowe sposoby na ciemieniuchę
5. Ciemieniucha – kiedy iść do lekarza?

Ciemieniucha – co to za choroba?

Ciemieniucha jest przewlekłą odmianą łojotokowego zapalenia skóry o łagodnym przebiegu. Występuje w okresie niemowlęcym, najwięcej przypadków rozpoznaje się u maluchów w 3. miesiącu życia. Zdarza się jednak, że ciemieniucha pojawia się również u starszych dzieci.

Jak objawia się ciemieniucha? Pierwszym symptomem zwiastującym wystąpienie ciemieniuchy jest zaczerwienienie skóry głowy, któremu może towarzyszyć białawy nalot. Następnie na skórze pojawiają się żółte lub brunatne, łuszczące się, tłustawe w dotyku plamy, z czasem zlewające się ze sobą w „skorupę”. W bardziej zaawansowanych przypadkach może dojść również do przejściowej utraty włosów na obszarze pokrytym zmianami.

Ciemieniuchę zwykle wiąże się ze skórą głowy. To prawda, że tam zmiany występują najczęściej. Ale ciemieniucha może być obecna również na brwiach czy na czole. Wtedy łuski zwykle są mniejsze, za to zaczerwienienie skóry może być wyraźniejsze. Objawom związanym z ciemieniuchą nie towarzyszą ból ani swędzenie skóry. Warto pamiętać również, że przypadłość nie jest zakaźna.

Ciemieniucha – skąd się bierze? Przyczyny

Do niedawna popularna była opinia, że „sprawcą” ciemieniuchy jest nieprawidłowa higiena skóry głowy. Dziś na szczęście wiemy już, że to nieprawda. Za rozwój tego schorzenia odpowiada nadmierne wydzielanie łoju (sebum). Gruczoły łojowe niemowlęcia są pobudzane przez matczyne hormony, które przeniknęły przez łożysko do organizmu dziecka jeszcze w okresie ciąży.

Istnieje również druga – choć mniej popularna teoria – tłumacząca powstawanie ciemieniuchy. Nadmiar łoju to doskonałe warunki do rozwoju drożdżaków z rodzaju Malassezia. W warunkach fizjologicznych stanowią naturalny element flory bakteryjnej skóry – bytują przy ujściu gruczołów łojowych i odpowiadają za metabolizowanie tłuszczów tworzących łój. Jednak gdy dojdzie do ich nadmiernego namnażania się (w wyniku pobudzonej pracy gruczołów łojowych), równowaga mikrobiomu skóry zostaje zaburzona, co może prowadzić do pojawienia się ciemieniuchy. Obie te hipotezy wydają się prawdopodobne.

Co więcej, warto zwrócić uwagę na czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia ciemieniuchy lub zaostrzają jej przebieg. Ciemieniucha częściej występuje u dzieci z chorobami skóry (np. atopowym zapaleniem skóry). Jej objawy mogą natomiast nasilać wysokie temperatury, sprawiają bowiem, że gruczoły łojowe pracują intensywniej. Pamiętajmy więc o nieprzegrzewaniu maluszków. Kondycję skóry pokrytej ciemieniuchą może pogarszać nieprawidłowa pielęgnacja: należy unikać kosmetyków zawierających w składzie substancje drażniące.

Ciemieniucha – profilaktyka

Niestety, ze względu na to, że ciemieniucha ma podłoże hormonalne, nie można jej skutecznie zapobiegać. Mimo to warto od pierwszych dni dziecka odpowiednio pielęgnować wrażliwą skórę głowy. Nie można ograniczyć ryzyka rozwoju ciemieniuchy, ale można zapobiegać innym schorzeniom dermatologicznym. Co więcej – gdy skóra jest w dobrej kondycji, nawet jeśli pojawi się na niej ciemieniucha, łatwiej będzie się jej pozbyć.

W kontekście profilaktyki zaostrzeń warto przypomnieć o nieprzegrzewaniu. Pot może nasilać objawy ciemieniuchy. Pamiętajmy o utrzymywaniu optymalnej temperatury w pomieszczeniach oraz o nie za ciepłym ubieraniu maluszka, w odzież z naturalnych, przewiewnych materiałów. Ta sama zasada powinna dotyczyć pościeli i innych tworzyw, z którymi styka się główka dziecka.

Ciemieniucha – domowe sposoby na ciemieniuchę

Ciemieniucha jest niegroźnym, ale mało estetycznym schorzeniem. Z reguły nie wymaga specjalistycznego leczenia – odpowiednia pielęgnacja pozwala na stałe pożegnać problem. Konieczne są jednak cierpliwość i systematyczność – żółta, tłustawa łuska nie zniknie natychmiast. Zanim sięgniemy po specjalistyczne kremy na ciemieniuchę dostępne w aptekach, możemy spróbować domowych sposobów. Najpopularniejszy opiera się na kosmetyku, który znajduje się w każdej niemowlęcej wyprawce – oliwce. Pomaga ona zmiękczyć „skorupę” i ułatwia wyczesanie łuski. Jak stosować oliwkę dla niemowląt na ciemieniuchę?

•    Skórę głowy należy równomiernie pokryć oliwką i odczekać. Ile? Zdania są podzielone. Przy mało nasilonych zmianach wystarczy kilkanaście minut, jednak czasem najlepsze efekty przyniesie pozostawienie oliwki na skórze głowy przez całą noc. Zaleca się wtedy założenie na główkę cienkiej, przewiewnej czapeczki – zapobiegnie to wcieraniu oliwki w pościel. To ważne, bo tłuste plamy po oliwce bywają trudne do usunięcia.
•    Łojotokowe zmiany – zmiękczone oliwką – wyczesuje się następnie szczotką o miękkim włosiu. Pod żadnym pozorem nie należy skóry głowy trzeć ani zdrapywać łuski paznokciami, łusek nie próbujemy również usuwać „na sucho”. Sprzyja to powstawaniu uszkodzeń skóry, które z kolei mogą prowadzić do zakażeń, przede wszystkim jednak sprawia dziecku ból. Należy również pamiętać o dokładnym umyciu szczoteczki po każdym wyczesywaniu.
•    Ostatnim etapem pielęgnacji jest umycie główki dziecka łagodnym szamponem.

Taką kurację zaleca się powtarzać codziennie. Zwykle po ok. dwóch tygodniach problem ustępuje. Ciemieniucha ma jednak to do siebie, że lubi nawracać.

Sprawdź: oliwki dla dzieci na aptelia.pl

Zamiast typowej oliwki na ciemieniuchę możemy zastosować inne oleje, które często mamy w domu: olej ze słodkich migdałów czy olej jojoba, a nawet oleje spożywcze: oliwę z oliwek czy olej lniany.

Walcząc z ciemieniuchą, możemy zdecydować się na wybór specjalistycznych preparatów dostępnych w drogeriach i aptekach. Mogą mieć postać żeli, kremów i olejków. Dostępne są również szampony przeznaczone dla skóry z ciemieniuchą.

Głównym składnikiem preparatów do smarowania są zwykle oleje: zmiękczają łuskę, a także nawilżają i odżywiają naskórek. Wyroby kosmetyczne zawierają również dodatkowe składniki aktywne i pielęgnujące, m.in.:
•    skwalan (utrzymuje elastyczność skóry),
•    witaminę E (wspomaga kondycję skóry),
•    betainę (chroni skórę przed przesuszeniem),
•    bisabolol (łagodzi podrażnienia i stany zapalne),
•    mocznik, kwas salicylowy (wykazują działanie złuszczające).

Większość produktów do smarowania stosuje się podobnie jak oliwkę: nakłada na skórę, pozostawia na niej przez określony czas, po którym łuskę należy wyczesać, a głowę umyć – najlepiej również szamponem zawierającym składniki korzystne w walce z ciemieniuchą.

Ciemieniucha – kiedy iść do lekarza?

Rozpoznanie ciemieniuchy zwykle nie nastręcza trudności. Tłuste w dotyku, żółte łuski pokrywające skórę głowy niemowlęcia trudno pomylić z inną dolegliwością. Ciemieniucha jest bardzo częstą przypadłością wieku niemowlęcego i z jej powodu nie należy wpadać w panikę ani też natychmiast iść z problemem do lekarza. Warto jednak, niezwłocznie po zauważeniu pierwszych objawów, wdrożyć odpowiednią pielęgnację.

Nowe zmiany zwykle przestają się pojawiać po kilku tygodniach. Jeśli jednak utrzymują się dłużej bądź rozrastają się, zajmując brwi, czoło, a w skrajnych przypadkach nawet klatkę piersiową, warto skonsultować się z lekarzem dermatologiem. Przedłużająca się ciemieniucha może być związana z alergią. Konsultacji ze specjalistą wymagają również sytuacje, kiedy ciemieniusze towarzyszy silne zaczerwienie i obrzęk, świąd, a także sączenie się zmian.

W stanach zaawansowanych lekarz może zadecydować o wdrożeniu leczenia ograniczającego namnażanie się drożdżaków Malassezia (kremy i szampony z klotrymazolem) i leczenia przeciwzapalnego (maści z hydrokortyzonem). Jeśli stan nie poprawia się lub nawraca, należy wykluczyć choroby, których ciemieniucha może być manifestacją.

Bibliografia