Pomiar stężenia cholesterolu LDL stanowi składową oznaczenia profilu lipidowego, zwanego również lipidogramem. Podwyższony poziom LDL wskazuje na zwiększone ryzyko wystąpienia u pacjenta chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym zawału serca, udaru mózgu czy miażdżycy, zatem obniżenie stężenia LDL u pacjentów z grupy ryzyka stanowi poważne wyzwanie. Skuteczne jest tu nie tylko stosowanie farmakoterapii, ale też zmiana stylu życia i diety oraz rezygnacja z nałogów, w tym zwłaszcza z palenia papierosów i nadużywania alkoholu.
Spis treści:
- Cholesterol LDL – czym jest „zły cholesterol”?
- W jaki sposób badany jest poziom LDL?
- Cholesterol LDL – norma u dorosłych
- Za wysoki cholesterol LDL – przyczyny
- Cholesterol LDL – podwyższony wynik. Najczęstsze objawy
- Kiedy należy zbadać krew na cholesterol LDL?
- Jak przygotować się na badanie cholesterolu LDL?
- Jak obniżyć podwyższony poziom cholesterolu LDL?
- Znaczenie aktywności fizycznej i diety przy wysokim cholesterolu
Cholesterol LDL (czyli cholesterol frakcji lipoprotein o małej gęstości, ang. Low-Density Lipoprotein) to jedna z lipoproteinowych frakcji tzw. cholesterolu całkowitego, w którego skład wchodzą także cholesterol HDL i cholesterol VLDL. LDL stanowi aż ok. 70% całkowitego cholesterolu.
Rolą LDL jest transport wolnego cholesterolu, który wykorzystywany jest jako komponent błon komórkowych w procesie tworzenia nowych i naprawy uszkodzonych komórek, wytwarzania witaminy D, niektórych hormonów i kwasów żółciowych.
Nadmiar cholesterolu LDL usuwany jest z organizmu przez HDL, jednak kiedy poziom cholesterolu HDL spada, a stężenie LDL utrzymuje się w związku z nadmierną podażą na tym samym poziomie, dochodzi do powstawania w naczyniach blaszek miażdżycowych i u pacjenta wzrasta ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Tym samym LDL znany jest jako „zły” cholesterol, a HDL, którego poziom powinien być dość wysoki, by poradzić sobie z nadmiarem LDL – jako „dobry” cholesterol.
Badanie poziomu LDL nie stanowi samodzielnego oznaczenia, lecz wraz z cholesterolem całkowitym, cholesterolem HDL i stężeniem trójglicerydów wchodzi w skład pakietu badań wykonywanych w ramach tzw. profilu lipidowego, inaczej zwanego lipidogramem.
Rekomendowany poziom cholesterolu LDL nie zależy ani od wieku, ani od płci osoby badanej, a od tego, czy osoba badana uznawana jest za osobę zdrową, czy za pacjenta obarczonego podwyższonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego lub za osobę chorą.
Norma LDL dla pacjentów bez ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych nie przekracza 135 mg/dL.
Wartości graniczne poziomu LDL mieszczą się w zakresie od 135 do 155 mg/dL, a za wartość alarmową uznaje się wyniki przekraczające 155 mg/dL.
Jeśli osoba badana należy do grupy pacjentów z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym, właściwe dla niej stężenie LDL nie powinno być wyższe niż 115 mg/dL, natomiast jeżeli pacjent już choruje na miażdżycę lub w wywiadzie ma zawał serca czy udar mózgu, wskazane jest, by poziom cholesterolu LDL był u niego jeszcze niższy i nie przekraczał wartości z zakresu 75-100 mg/dL. U pacjentów z bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym poziom LDL nie powinien przekraczać wartości 55 mg/dl.
Za wzrost poziomu LDL w surowicy krwi odpowiadają przede wszystkim brak odpowiedniej aktywności fizycznej, nadużywanie alkoholu i papierosów i nieodpowiednia wysokotłuszczowa i niskobłonnikowa dieta, które prowadzą do powstawania u pacjentów nadwagi i otyłości oraz gromadzenia blaszek miażdżycowych w ich naczyniach krwionośnych.
U niektórych pacjentów rolę w nadmiernym wytwarzaniu LDL grają również czynniki genetyczne oraz współistniejąca cukrzyca lub zespół metaboliczny. Poziom LDL może wzrastać ponad normę także u pacjentów przyjmujących niektóre leki (progestageny, glikokortykosteroidy, inhibitory proteazy stosowane w leczeniu zakażenia wirusem HIV). Co istotne, nie zawsze nadwaga czy otyłość korelują bezpośrednio ze wzrostem poziomu LDL, ponieważ normy LDL mogą być przekroczone nawet u pacjentów szczupłej budowy ciała.
Sprawdź ofertę: Suplementy diety i odżywki
Nadmiar cholesterolu LDL w organizmie skutkuje nagromadzeniem cząsteczek cholesterolu w wątrobie i świetle naczyń krwionośnych. Obecność blaszek miażdżycowych wiąże się ze zwiększeniem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym z przyspieszonym rozwojem miażdżycy naczyń i wzrostem szans na wystąpienie zawału serca czy udaru mózgu.
W ramach profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych oznaczenie profilu lipidowego, w tym poziomu cholesterolu LDL, powinien wykonywać każdy, nawet zdrowy pacjent, nie rzadziej niż raz na 5 lat. Pacjenci, którzy borykają się z różnymi chorobami przewlekłymi, w tym m. in. cukrzycą, chorobami nerek, wątroby, tarczycy, nadwagą lub otyłością oraz inne osoby z grupy pacjentów z podwyższonym ryzykiem sercowo-naczyniowym, np. pacjenci powyżej 40. (mężczyźni) lub 50. (kobiety) roku życia, osoby z predyspozycjami genetycznymi do rodzinnych hipercholesterolemii, osoby długotrwale przebywające na nieprawidłowej diecie, palące lub nadużywające alkoholu, a także osoby żyjące pod wpływem długotrwałego stresu, powinny wykonywać badanie LDL nawet raz do roku lub częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
Badanie wykonuje się z próbki krwi żylnej pobranej ze zgięcia łokciowego pacjenta. Standardowo pacjenci zgłaszają się na pobranie krwi w godzinach porannych i na czczo, jednak zgodnie z najnowszymi wytycznymi towarzystw naukowych oznaczenie profilu lipidowego można wykonać także we krwi pacjenta pobranej po zjedzeniu posiłku. W przypadku, gdy pacjent stosuje leki wpływające na zmianę stężenia cholesterolu we krwi, np. statyny, w porozumieniu z lekarzem zlecającym badania należy ustalić, czy i jeśli tak, to w jaki sposób, przed pobraniem krwi na badanie LDL leki należy tymczasowo odstawić.
Utrzymanie poziomu LDL w granicach normy stanowi wyzwanie zdrowotne dla pacjentów z grupy ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Jednym z prostszych, a bardzo efektywnych sposobów na obniżenie stężenia „złego” cholesterolu jest wprowadzenie właściwej zdrowej i zbilansowanej diety, polegającej na ograniczeniu tłustych produktów typu fast-food, wyrobów cukierniczych i przekąsek oraz tłustego mięsa i nabiału i zastąpienie ich produktami roślinnymi z dużą zawartością błonnika i fitosteroli oraz jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Bardzo wysokie stężenie cholesterolu LDL może wymagać wdrożenia farmakoterapii. Decyzja o wprowadzeniu leków, sposobie ich dawkowania oraz czasie przyjmowania zawsze należy do lekarza prowadzącego, który analizuje nie tylko wyniki badań ale i stan kliniczny i wywiad rodzinny pacjenta. Należy pamiętać, że niedozwolone jest samodzielne regulowanie ilości przyjmowanych leków, rezygnacja z ich przyjmowania albo zastępowanie suplementami niewiadomego pochodzenia bez konsultacji z lekarzem prowadzącym.
Jednym z czynników wpływających na podwyższenie poziomu „złego” cholesterolu LDL jest długotrwały stres i życie pod presją, wobec czego w walce o obniżenie poziomu cholesterolu obok diety i farmakoterapii ważna jest także redukcja czynników stresujących i prowadzenie higienicznego trybu życia.
Oprócz wprowadzenia właściwej diety, farmakoterapii i redukcji używek i choć części życiowego stresu również choćby umiarkowana aktywność fizyczna i ograniczenie wagi ciała korzystnie wpływają na obniżenie poziomu cholesterolu LDL u pacjentów z grupy ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Podsumowanie
Oznaczenie poziomu cholesterolu LDL stanowi proste przesiewowe badanie, pozwalające ocenić występujące u pacjenta ryzyko sercowo-naczyniowe i ewentualnie wdrożyć na odpowiednim etapie właściwą farmakoterapię i inne środki zapobiegawcze, które pozwolą uchronić pacjenta przed konsekwencjami miażdżycy i wynikających z jej obecności chorób układu krążenia.
