Skaza białkowa u dziecka – objawy i leczenie

Spis treści:

1. Skaza białkowa – co to jest?
2. Objawy skazy białkowej
3. Skaza białkowa u niemowlaka
4. Jak wygląda skaza białkowa – objawy skórne
5. Leczenie skazy białkowej

Skaza białkowa – co to jest? 

Skaza białkowa to szeroko rozumiane pojęcie alergii pokarmowej na białka mleka krowiego – najczęstszy alergen, poza glutenem, orzechami, jajami, rybami, kakao i cytrusami – wynikające najczęściej z niedojrzałości układu pokarmowego, który rozpoznaje białka mleka jako zagrożenie, wobec którego uruchamia system obronny w postaci stanu zapalnego.  

Alergia na białka mleka krowiego to niepożądana reakcja na białka mleka, której towarzyszą mechanizmy immunologiczne. Nie jest tym samym, co nietolerancja, która przebiega bez ich udziału.  

Skaza białkowa zazwyczaj samoistnie zanika około 2 roku życia, jednak nie jest to regułą – może trwać krócej lub też pozostawać na całe życie. Najlepszym sposobem na walkę z nią jest eliminacja alergenów z diety dziecka lub w przypadku matek karmiących, z ich diety. 

Co ciekawe, alergia na białka mleka krowiego częściej dotyka chłopców – ryzyko zachorowania w ich przypadku jest niemal dwukrotnie wyższe niż w przypadku dziewczynek. Jednak wśród dorosłych ze skazą białkową przeważają kobiety. Badania wykazują, że skaza białkowa jest dziedziczona, w jej objawianiu się dużą rolę odgrywa genetyka, jednak nie jest to jeszcze do końca poznane. Uważa się jednak, że większe predyspozycje do rozwoju skazy białkowej mają dzieci rodziców, którzy również na nią cierpieli. 

Objawy skazy białkowej 

Jako że skaza białkowa jest głównie wynikiem niedojrzałości układu pokarmowego, pierwsze symptomy alergii będą pochodziły właśnie z jego strony. Będą to: 

• wzdęcia,

• gazy,

• bolesna defekacja (z możliwymi śladami krwi na pieluszce),

• biegunka,

• kolka,

• zaparcia, 

• częste ulewanie, 

• wymioty.

Jednocześnie, wespół z objawami – można powiedzieć – wewnętrznymi, występują objawy skórne w postaci swędzącej, czerwonej wysypki, mogącej tworzyć plamy, szczególnie na buzi dziecka, za uszami, w okolicy powiek, w obrębie szyi i dekoltu. 

Bywa, że skazie białkowej towarzyszą inne choroby, jak atopowe zapalenia skóry czy alergiczny nieżyt nosa. Dodatkowo, dzieci mogą słabo przybierać na wadze i cierpieć na niedokrwistość, być drażliwe i mieć obniżony apetyt oraz świszczący oddech. 

Skaza białkowa rzadko powoduje wstrząs anafilaktyczny, ale jest on możliwy. Wówczas taka reakcja wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, ponieważ jest stanem zagrażającym życiu dziecka.  

Skaza białkowa u niemowlaka  

Zdecydowanie rzadziej na alergię na białka mleko cierpią dzieci karmione piersią (0,5%), a objawy jej towarzyszące są zazwyczaj dużo delikatniejsze. Mimo to skaza białkowa u dziecka karmionego piersią objawia się w taki sam sposób jak u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. Pierwszym krokiem powinna być eliminacja czynników alergizujących, a więc białek mleka z diety mamy karmiącej, co de facto oznacza dietę eliminacyjną dla dziecka. Warto jednak jednocześnie zadbać o inne źródła wapnia, które dostarczy się dziecku wraz z dietą.  

Jeśli chodzi o skazę białkową u niemowlaka karmionego mlekiem modyfikowanym, należy po prostu zmienić mieszankę na taką, która nie zawiera białek mleka krowiego. Mleko modyfikowane dla alergików najczęściej nazywa się hipoalergicznym. Na rynku istnieje wiele rodzajów mieszanek, w tym także przeznaczonych już od pierwszego dnia życia dla dzieci z alergiami.  

Warto wiedzieć, że alergia na białka mleka krowiego nie jest tym samym, co nietolerancja laktozy. Skaza białkowa wynika z niedojrzałości układu pokarmowego i traktowania białek mleka krowiego na równi z wirusami czy bakteriami, które stanowią zagrożenie dla organizmu. Z kolei nietolerancja laktozy powstaje w wyniku niedoboru enzymu – laktazy – odpowiedzialnego za trawienie laktozy. Laktoza nie odgrywa żadnej roli w przypadku skazy białkowej. 

Przeczytaj: Laktaza – co to za enzym? Laktaza a kolka niemowlęca

Jak zdiagnozować skazę białkową u dziecka? 

Niepokojące objawy mogą pojawić się już w pierwszych dniach życia dziecka. Przede wszystkim, jeśli rodzic podejrzewa, że jego maluch cierpi na alergię na białka mleka krowiego, ponieważ występują u niego wszystkie lub większość objawów, powinien udać się do pediatry. Ten, na podstawie wywiadu i widocznych oznak, pokieruje na dalszą diagnostykę, zazwyczaj do alergologa. 

Specjalista przebada dziecko pod kątem zaburzeń związanych z alergią pokarmową. Wówczas może wyróżnić alergię: 

• IgE zależną – objawiającą się od kilku minut do dwóch godzin od kontaktu z alergenem w postaci skórnej, oddechowej lub pokarmowej,

• IgE niezależną – objawy pojawiają się później  i obejmują skórę i/lub przewód pokarmowy. Zazwyczaj ten typ alergii diagnozuje się w dzieciństwie,

• alergię mieszaną – z objawami ze strony układu pokarmowego i oddechowego, czasem także skórnego, które rozwijają się w ciągu kilku dni.

Lekarz oceni również postać alergii, czy jest łagodna, umiarkowana, czy ciężka. 

Większość dzieci wyrasta z alergii pokarmowych w wieku około dwóch lat.  

Jak wygląda skaza białkowa – objawy skórne 

Objawy skórne należą do najczęstszych podczas skazy białkowej i najbardziej charakterystycznych. Jak wygląda skaza białkowa u dzieci? 

Skóra dziecka z alergią na białka mleka krowiego jest przesuszona i zaczerwieniona, szczególnie w miejscach, gdzie jest cieńsza – na powiekach, za uszami, pod kolanami, a także na łokciach, ale zmiany mogą obejmować również całą twarz, skórę pod włosami, a także tułów. Dziecko odczuwa swędzenie i napięcie skóry, a która miejscami może się łuszczyć. Powstają ogniska wysypkowe z grudkami, pęcherzykami, krostkami i wypryskami. 

Zmiany pokrzywkowe mogą towarzyszyć również rozwojowi atopowego zapalenia skóry, co jest częste w przypadku alergii na białka mleka krowiego. 

Przeczytaj także: Suche plamy na skórze u dziecka – czego są objawem?

Leczenie skazy białkowej 

Leczenie skazy białkowej u niemowląt opiera się przede wszystkim na diecie eliminacyjnej, przy czym warto wiedzieć, że nie musi ona mieć charakteru stałego. Po ustąpieniu objawów można stopniowo powrócić do ekspozycji na pokarmy mleczne – zazwyczaj robi się to, co 6 do 12 miesięcy, jednak z zachowaniem ostrożności i sprawdzając reakcje dziecka. Najlepiej wykorzystywać do tego produkty pieczone (np. babeczki czy ciastka), które mają mniejszy potencjał alergizujący. Jeśli zostaną dobrze przyjęte, można stopniowo wprowadzać kolejne produkty, na koniec pozostawiając te „najsilniej mleczne” – sery i mleko krowie. W ten sposób zbuduje się tolerancję na białka mleka krowiego u dziecka.  

Nie ma sposobu na to, by ustrzec dziecko przed skazą białkową, ale z pewnością nie powinno się stosować żadnej profilaktyki. Ciężarna kobieta nie powinna rezygnować z białka mleka krowiego, podobnie jak karmiąca, jeśli nie zauważy żadnych nieprawidłowości. Nie warto również zapobiegawczo wprowadzać specjalistycznego mleka. Jednocześnie, w przypadku konieczności zmian w diecie dziecka czy matki, należy pamiętać o stosowaniu zamienników, które uzupełnią składniki odżywcze, wyeliminowane wraz z produktami mlecznymi. 

W przypadku nasilonych objawów skórnych należy skupić się na odpowiedniej pielęgnacji dziecka, stosując preparaty przeznaczone do skóry atopowej i wrażliwej, które złagodzą stany zapalne, wzmocnią barierę ochronną i nawilżą skórę oraz uchronią ją przed podrażnieniami. Pomocne mogą być emolienty, służące natłuszczeniu i zabezpieczeniu skóry. Można je stosować zarówno do kąpieli, jak i do nanoszenia na skórę, co dodatkowo złagodzi świąd.  

Bibliografia