Badanie TSH – jaki wynik jest prawidłowy?

Spis treści:

1. Czym jest TSH (tyreotropina)? 
2. Kiedy wykonuje się badanie TSH?
3. Jak można zbadać poziom TSH?  
4. Czy podczas okresu można zrobić badanie TSH? 
5. Co może zaburzyć wynik TSH? 
6. TSH – normy 
7. Podwyższone TSH 
8. Niskie TSH 
9. TSH w ciąży 

Czym jest TSH (tyreotropina)? 

TSH, czyli tyreotropina lub inaczej hormon tyreotropowy, to hormon produkowany przez przysadkę mózgową. Stymuluje on wydzielanie hormonów tarczycowych na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Oznaczenie jego stężenia wykonywane jest najczęściej w celu weryfikacji prawidłowego funkcjonowania tarczycy.  

Hormon tyreotropowy (TSH), syntetyzowany przez przysadkę mózgową, odpowiedzialny jest pośrednio za prawidłowe stężenie we krwi hormonów tarczycy: T3 – trójjodotyroniny oraz T4, czyli tyroksyny. Mechanizm ten działa na zasadzie sprzężenia zwrotnego, co oznacza, że wzrost stężenia T3 i T4 w krwiobiegu będzie powodował spadek stężenia TSH i na odwrót. 

Sprawdź oferty: Witaminy i minerały uzupełniające niedobory

Kiedy wykonuje się badanie TSH?

Kiedy wskazane jest wykonanie badania TSH? Najczęściej oznaczenie stężenia tyreotropiny wykonuje się w celu: 

• Diagnostyki chorób tarczycy,.

• Monitorowania terapii.

• Diagnostyki niepłodności u kobiet.

• Określenia przyczyny występowania niektórych niespecyficznych objawów, takich jak: zaburzenia rytmu serca, utrata masy ciała, problemy z wypróżnianiem (zarówno zaparcia, jak i biegunki), zmiany skórne, uczucie przewlekłego zmęczenia, rozdrażnienie, obrzęki. 

Warto pamiętać, że badanie TSH 3 generacji najczęściej powinno być wykonywane razem z oznaczeniem poziomu fT3 i fT4, co pozwala na wstępną, kompleksową ocenę funkcjonowania tarczycy. 

Jak można zbadać poziom TSH?  

Oznaczenie stężenia TSH wykonywane jest zazwyczaj w laboratorium z próbki krwi żylnej. Obecnie rutynowo wykonywane jest ultraczułe badanie TSH 3 generacji. Coraz częściej jednak można spotkać się z testami umożliwiającymi samodzielne oznaczenie poziomu TSH w domu (np. Test hormon TSH).  

W przypadku tego typu testów materiałem, na podstawie którego dokonywana jest ocena stężenia hormonów, jest próbka krwi włośniczkowej pobranej z palca. Warto jednak pamiętać, że tego typu testy charakteryzują się mniejszą czułością niż oznaczenia wykonywane w laboratorium i mogą być wykorzystywane jedynie do wstępnej diagnostyki  chorób tarczycy. 

Oznaczenie poziomu tyreotropiny nie wymaga specjalnego przygotowania. Choć zaleca się, by badanie TSH wykonywać na czczo, to jednak nie jest bezwzględnym wymogiem. Zalecenie wynika bardziej z faktu, iż ze względu na dobowe wahania stężenia TSH w krwioobiegu (nawet do 50%), materiał do badania powinien być pobierany w godzinach porannych. By ułatwić pobranie krwi żylnej, przed badaniem warto pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu. 

Przeczytaj więcej na temat: Jak przygotować się do badania TSH, czy trzeba być na czczo?

Czy podczas okresu można zrobić badanie TSH? 

Choć wiele czynników ma wpływ na wynik oznaczenia stężenia tyreotropiny w naszym organizmie, fazy cyklu miesiączkowego nie są do nich zaliczane. Oznacza to, że badanie TSH z powodzeniem można wykonywać nawet podczas menstruacji, z zachowaniem pełnej wiarygodności otrzymanego wyniku.   

Dowiedz się więcej: Tarczyca – budowa, funkcje, objawy chorej tarczycy

Co może zaburzyć wynik TSH? 

Prawidłowe wyniki TSH zależą od wielu czynników. Przede wszystkim, poziom stężenia hormonu tyreotropowego podlega znacznym wahaniom dobowym, dlatego dla zachowania powtarzalności wyników zaleca się ich wykonywanie zawsze w godzinach porannych. Oprócz tego na wynik TSH wpływ mają: 

• stres, 

• wysiłek fizyczny, 

• przyjmowanie niektórych leków i suplementów (m.in. dopamina, biotyna, propranolol, glikokortykosteroidy), 

• ciąża, 

• podaż jodu, 

• zaburzenia odżywiania, 

• resekcja tarczycy, 

• obecność przeciwciał heterofilnych. 

TSH – normy 

Jeżeli chodzi o parametr, jakim jest TSH, jego normy zależą nie tylko od płci pacjenta, ale również wieku, a w przypadku kobiet także dodatkowych czynników (ciąża, menopauza). Warto również zaznaczyć, że w zależności od stosowanej przez laboratorium metody oznaczeń, zakresy wartości prawidłowych również mogą nieznacznie się od siebie różnić.

Przeczytaj także: Nadczynność tarczycy

Prawidłowe TSH u niemowlaka: 

• 6 dni – 3 miesiące:  0,72 – 11,00 mIU/l, 

• 3 – 12 miesięcy: 0,73 – 8,20 mIU/l. 

Norma TSH u dziecka: 

• 1 – 6 lat: 0,7 – 6,0 mIU/l, 

• 6 – 11 lat: 0,6 – 7,0 mIU/l, 

• 11 – 20 lat: 0,5 – 4,3 mIU/l. 

Prawidłowe TSH u mężczyzn i kobiet: 

• 0,5 – 4,1 mIU/l. 

Norma TSH w ciąży: 

• I trymestr: 0,01 – 2,32 mIU/l, 

• II trymestr: 0,1 – 2,35 mIU/l, 

• III trymestr: 0,1 – 2,65 mIU/l. 

Normy TSH po menopauzie: 

• 0,4 – 5,2 mIU/l. 

Podwyższone TSH 

Wysokie TSH obserwujemy w sytuacji, kiedy tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów. Przyczyn takiego stanu rzeczy może być jednak wiele, dlatego by w pełni móc zinterpretować uzyskane wyniki badań, konieczne jest oznaczenie również poziomu fT3 i fT4 w organizmie. 

Przeczytaj: Jodek potasu – czym jest i jak działa?

O czym może świadczyć wysokie TSH? 

Zbyt wysoki poziom TSH obserwujemy między innymi w przebiegu: 

• niedoczynności tarczycy, 

• zapaleniu tarczycy (chorobie Hashimoto), 

• nadczynności przysadki mózgowej, 

• gruczolaka przysadki mózgowej, 

• pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy. 

Podwyższony poziom TSH może być także efektem przyjmowania niektórych leków, w tym m.in. jodu. 

Na co wskazuje wysokie TSH po usunięciu tarczycy? 

Wysokie TSH po usunięciu tarczycy najczęściej świadczy o niedostatecznej substytucji hormonami tarczycy. 

Jak obniżyć wysokie TSH? 

Nie ma jednego uniwersalnego sposobu, pozwalającego obniżyć wysokie TSH. Wszystko zależy od przyczyny takiego stanu rzeczy. Najczęściej problemem jest niedostateczna synteza hormonów tarczycy, spowodowana np. niedoborem jodu. Wtedy konieczna jest jego suplementacja. Rozwiązaniem może być także stosowanie syntetycznych hormonów tarczycy.

Jak naturalnie obniżyć TSH? Najlepiej za pomocą odpowiedniej diety. Powinna być ona bogata w pełnowartościowe białko, cynk, jod, żelazo oraz kwasy tłuszczowe omega-3. Ograniczyć należy z kolei m.in. soję i produkty z rodziny kapustnych, z tego względu, że utrudniają wchłanianie jodu i żelaza. 

Niskie TSH 

Czym grozi niskie TSH? Objawy, które zazwyczaj zgłaszają pacjenci to huśtawki nastrojów, potliwość, duszności, drżenie rąk czy chudnięcie – i to pomimo spożywanie sporych ilości pokarmów. 

Przyczyny obniżonego TSH 

Niskie TSH może świadczyć o chorobach i stanach wywołujących nadczynność tarczycy, choć czasem jest efektem przyjmowania niektórych leków czy zaawansowanego wieku. Bardzo niskie TSH możemy także zaobserwować u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży. Najczęściej niskie TSH obserwowane jest przebiegu: 

• nadczynności tarczycy, 

• wola guzkowego toksycznego, 

• choroby Gravesa-Basedowa, 

• guza przysadki mózgowej, 

• niedoczynności przysadki, 

• nowotworach tarczycy. 

O czym mówi niskie TSH po usunięciu tarczycy? 

Zbyt niskie TSH po usunięciu tarczycy również świadczy o nieprawidłowej substytucji hormonami tarczycy i jest sygnałem do modyfikacji przez lekarza zaleconych dawek leków. 

TSH w ciąży 

TSH to jedno z podstawowych badań, wykonywanych u kobiet ciężarnych, pozwalające ocenić jakość pracy tarczycy i wykryć ewentualne zaburzenia. Jest to ważne, ze względu na fakt, iż wiele objawów wskazujących na zaburzenia pracy tarczycy w trakcie ciąży może zostać zbagatelizowanych. Tymczasem prawidłowy poziom TSH jest kluczowy chociażby dla prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, czy układu kostnego płodu. 

Hormon tyreotropowy (TSH) to także jeden z parametrów wchodzących w skład diagnostyki problemów z płodnością. Dlaczego? Chociażby ze względu na fakt, iż niedoczynność tarczycy może objawiać się cyklami bezowulacyjnymi, co uniemożliwia zajście w ciążę. Ponadto, zaburzona gospodarka hormonów tarczycowych może zwiększać ryzyko poronienia, a także negatywnie wpływać na rozwój dziecka w okresie płodowym. 

Na początku ciąży zazwyczaj obserwujemy spadek stężenia TSH, które jednak po pierwszym trymestrze powinno wrócić do normy i osiągnąć prawidłowe wartości.

Bibliografia