Jodek potasu – czym jest i jak działa?

Spis treści:

1. Jodek potasu – czym jest, jak działa?
2. Kiedy należy przyjmować jodek potasu?
3. Jak stosować jodek potasu w przypadku promieniowania?
4. Jodek potasu – przeciwwskazania

Jodek potasu – czym jest, jak działa? 

Jodek potasu jest solą nieorganiczną. Został wynaleziony na początku XIX wieku. Zgodnie z obowiązującą nomenklaturą chemiczną jego pełna nazwa brzmi: sól potasowa kwasu jodowodorowego. Wzór jodku potasu to KI. Związek ten ma postać bezwonnej, niepalnej i rozpuszczalnej w wodzie substancji (rozpuszczalność jodku potasu w wodzie wynosi 1429 g/l przy 25°C), występującej w formie drobnych, białych kryształków.  

Spektrum leczniczego działania jodku potasu być może nie jest szczególnie szerokie, jednak nie ogranicza się ono wyłącznie do prewencji następstw skażenia radioaktywnego. Od lat wykorzystuje się go w przemyśle farmaceutycznym, np. do produkcji płynu Lugola, który stanowi roztwór jodu w jodku potasu. Specyfik ten przeznaczony jest do stosowania zewnętrznego na skórę oraz błony śluzowe – jako środek o działaniu antyseptycznym, przeciwgrzybiczym, bakteriobójczym i wirusobójczym.  

Zastosowanie jodku potasu dotyczy także schorzeń tarczycy. Jod bowiem jest składnikiem biorącym udział w syntezie hormonów tarczycowych. Jego prawidłowe stężenie w organizmie ma ogromny wpływ na właściwe funkcjonowanie tego gruczołu. Na rynku farmaceutycznym dostępne są więc także tabletki z jodkiem potasu, które może zalecić lekarz. Związek ten występuje ponadto w składzie kropli do oczu, rekomendowanych w profilaktyce zmętnień soczewki i ciała szklistego oka (krople z jodkiem potasu bez recepty dostępne są zarówno w aptekach stacjonarnych, jak i internetowych). 

Poza tym KI wykazuje działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, wykrztuśne, a także może być wykorzystywany w leczeniu sporotrychozy (schorzenie wywoływane przez grzyby Sporothrix schenckii).  

Sprawdź oferty: Leki i suplementy dla dzieci

Kiedy należy przyjmować jodek potasu? 

Ponieważ jod nie jest magazynowany w ustroju, musi być uzupełniany wraz z dietą. Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia, optymalne dzienne spożycie jodków wynosi: 

• dla osób dorosłych – 150 µg/dobę, 

• dla kobiet w ciąży i podczas laktacji – 250 µg/dobę,  

• w pierwszym roku życia – 50 µg/dobę, 

• w wieku od 1-5 lat – 90 µg/dobę, 

• wieku 6-12 lat – 120 µg/dobę. 

W sytuacji, w której spożycie jodków jest zbyt niskie, powstają niedobory, skutkujące zaburzoną pracą gruczołu tarczowego. W konsekwencji rozwija się niedoczynność tarczycy. Dlatego też w przebiegu tej choroby lekarze endokrynolodzy, oprócz syntetycznych hormonów tarczycy, bardzo często przepisują pacjentom także leki z jodkiem potasu (najczęściej w dawce 100 lub 200 µg/dobę). 

Na rynku aptecznym dostępne są ponadto suplementy zawierające tę substancję. Ich rolą jest uzupełnianie ewentualnych niedoborów jodu. Przyjmując je na własną rękę, należy jednak pamiętać, że nadmiar jodu w organizmie może powodować szereg skutków ubocznych, z których najpoważniejszym jest rozwój nadczynności tarczycy.  

Osobne zagadnienie stanowi przyjmowanie jodku potasu w przypadku wystąpienia skażenia radioaktywnego. 

Jak stosować jodek potasu w przypadku promieniowania? 

Zarówno jodek potasu, jak i radioaktywny jod wchłaniane są przez tarczycę. Kiedy ten pierwszy zostanie przyjęty w krótkim czasie po wystąpieniu katastrofy nuklearnej może „zablokować” proces wchłaniania drugiego.   

Dawki zalecane w celu ograniczenia uszkodzeń tarczycy wskutek promieniowania są znacznie wyższe od stosowanych standardowo dawek leczniczych. Zabezpieczone przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych preparaty jodu, które będą wydawane w przypadku skażenia radioaktywnego, to tabletki zawierające 65 mg jodku potasu, co odpowiada 50 mg jodu. Ich podaż jest jednorazowa i wynosi dla poszczególnych grup: 

• dorośli i dzieci powyżej 12. r.ż. – 100 mg jodu (2 tabletki),  

• dzieci od 3. do 12. r.ż. – 50 mg jodu (1 tabletka),  

• dzieci od 1. miesiąca do 3 lat – 25 mg jodu (1/2 tabletki), 

• noworodki oraz niemowlęta poniżej 1. miesiąca życia – 12,5 mg jodu (1/4 tabletki),  

• kobiety ciężarne i karmiące piersią – 100 mg jodu (2 tabletki).  

Jodek potasu zalecany jest jako środek zaradczy chroniący tarczycę przed radioaktywnym jodem u osób poniżej 40. roku życia. Ma to związek z faktem, że powyżej tego wieku ryzyko występowania nowotworów wywołanych promieniowaniem jest stosunkowo niewielkie.   

Jodek potasu – przeciwwskazania 

Preparatów z jodkiem potasu nie powinny przyjmować osoby uczulone na tę substancję lub jakikolwiek ze składników pomocniczych leku. Jod przeciwwskazany jest także w przypadku pacjentów z nadczynnością tarczycy, autonomicznym gruczolakiem tarczycy oraz ogniskowym lub rozsianym wolu guzkowym o autonomicznym wydzielaniu. 

Poza tym, w ulotce preparatów jodku potasu, przeznaczonych do zażycia w przypadku skażenia radioaktywnego, jako przeciwwskazania ujęto także: zapalenie naczyń z hipokomplementemią oraz opryszczkowate zapalenie skóry Duhringa.

Dowiedz się więcej:  Chrom – właściwości pierwiastka

Bibliografia