Nadczynność tarczycy – objawy, TSH, dieta i sposoby leczenia

Spis treści:

1. Czym jest nadczynność tarczycy?
2. Nadczynność tarczycy – objawy
3. Nadczynność tarczycy – leczenie
4. Dieta przy nadczynności tarczycy
5. Nieleczona nadczynność tarczycy – jakie mogą być skutki?
6. Nadczynność tarczycy – warto wiedzieć

Czym jest nadczynność tarczycy? 

O nadczynności tarczycy mówi się, kiedy wytwarza ona zbyt dużo hormonów w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Z uwagi na fakt, że wydzielanie T3 i T4 jest sprzężone zwrotnie z przysadką mózgową i wydzielanym przez nią TSH, funkcjonowanie obu gruczołów pozostaje ze sobą w ścisłej zależności. Podwyższone stężenie hormonów tarczycy ogranicza wydzielanie TSH i odwrotnie.

Przeczytaj: Tarczyca – budowa, funkcje, objawy chorej tarczycy

Nadczynność tarczycy a TSH – wyniki diagnostyczne 

Klasyczną postać nadczynności tarczycy można rozpoznać po wyniku badania poziomu TSH. U osoby dorosłej zawartość hormonu we krwi waha się między 0,32 a 0,5 mU/l. U kobiet w ciąży zawartość TSH jest uzależniona od trymestru. W pierwszych trzech miesiącach TSH może sięgnąć 2,5 mU/l, a w drugim i trzecim nawet 3,5 mU/l. 

Warto pamiętać, że normy mogą być nieco inne w zależności od referencji przyjętych przez laboratorium oraz rodzaju użytego do badań sprzętu. Z tego względu przyjmuje się ogólną zasadę, zgodnie z którą poziom TSH poniżej dolnej granicy wskazuje na nadczynność tarczycy. 

Sprawdź oferty: Witaminy i minerały dla uzupełnienie niedoborów

Czym jest subkliniczna nadczynność tarczycy? 

Subkliniczna nadczynność tarczycy występuje głównie u osób starszych i objawia się obniżonym poziomem TSH – pomimo utrzymywania się hormonów tarczycowych w normie. W celu jej zdiagnozowania, konieczne jest dwukrotne stwierdzenie obniżonego TSH w odstępie kilku tygodni oraz brak stwierdzenia innych przesłanek, które mogą świadczyć o wystąpieniu postaci choroby, pozbawionej jednoznacznych objawów, np. poprzez wpływ niektórych leków lub niedoczynność przysadki. 

Nadczynność podkliniczna zwykle z czasem prowadzi do nadczynności pełnoobjawowej. 

Sprawdź również: Co oznaczają guzki na tarczycy?

Nadczynność tarczycy – objawy 

Objawy nadczynności tarczycy obejmują zwykle: 

• uczucie gorąca i wzmożoną potliwość, 

• uczucie rozdrażnienia i drżenie rąk, 

• spadek masy ciała (pomimo prawidłowego bilansu kalorycznego), 

• wypadanie włosów, 

• obniżenie siły mięśniowej. 

Należy jednak podkreślić, że nie zawsze wszystkie objawy wystąpią u każdego pacjenta, mogą też różnić się natężeniem. Warto też pamiętać, że analogiczne symptomy wywołuje nadczynność egzogenna, polegająca na podaniu choremu zbyt wysokich dawek hormonów. 

Przeczytaj: Jakie są objawy problemów z tarczycą?

• Symptomy u kobiet 

Nadczynność tarczycy u kobiet może dodatkowo obejmować zaburzenia miesiączkowania, a w skrajnych przypadkach również niepłodność. 

• Nadczynność tarczycy u mężczyzn 

U mężczyzn, poza typowymi objawami nadczynności, w większym stopniu może być widoczne tzw. wole, czyli obrzęk ulokowany w okolicach jabłka Adama, a także spadek siły mięśniowej oraz obniżenie tolerancji wysiłkowej. 

• Objawy nadczynności tarczycy u dziecka 

Nadczynność tarczycy u dziecka trudno rozpoznać bez badań klinicznych, ponieważ objawy obejmują zwykle zachowania typowe dla maluchów, choć w nieco większym natężeniu. Może być to nadmierna ruchliwość, chwiejność emocjonalna oraz trudności ze skupieniem i utrzymaniem uwagi. Pierwsze zmiany fizjologiczne często dostrzegalne są w obrębie oczu i obejmują m.in. orbitopatię (wytrzeszcz) oraz tzw. rybie oczy, czyli nadmierne rozwarcie szpar powiekowych. 

Nadczynność tarczycy – leczenie 

Leczenie tarczycy to długotrwały i skomplikowany proces, który zwykle wymaga regularnych konsultacji endokrynologicznych i powtarzania badań klinicznych. Jak leczy się nadczynność tarczycy? 

Leki na nadczynność tarczycy 

Leki na nadczynność tarczycy obejmują przede wszystkim tyreostatyki, czyli preparaty hamujące wytwarzanie hormonów tarczycowych. Mogą one zawierać m.in. tiamazol lub propylotiouracyl. Przy lekkich formach nadczynności alternatywą dla tyreostatyków są beta-blokery, które ograniczają wpływ adrenaliny na tkanki zawierające odpowiednie receptory. Niekiedy łączy się również w terapii obydwa typy leków.

Jeszcze inna metoda polega na wykorzystaniu jodu radioaktywnego. Dodatkowo, jeżeli nadczynność jest zapowiedzią pojawienia się w tkankach gruczołu zmian nowotworowych, jedynym rozwiązaniem może okazać się usunięcie części tarczycy. 

Dieta przy nadczynności tarczycy 

Zalecenia żywieniowe przy nadczynności tarczycy powinny uwzględniać odpowiednio wysoką podaż kilokalorii – bilans zerowy u osób z prawidłowym BMI oraz podwyższoną ilość kilokalorii u osób z niedowagą. 

W diecie powinny znaleźć się kwasy tłuszczowe nienasycone z grupy omega-3, które działają przeciwzapalnie. Można je znaleźć m.in. w awokado, pestkach, orzechach, nasionach oraz tłustych rybach. 

Ważne są również goitrogeny. Zmniejszają one przyswajalność jodu z pożywienia i osłabiają jego wchłanianie przez tarczycę, redukując tym samym produkcję hormonów, których jod jest jednym z głównych składników. Goitrogeny znajdują się m.in. w jarmużu, brukselce, kalafiorze i brokule. 

Suplementy przy nadczynności tarczycy 

W leczeniu hipertyreozy pomocna może okazać się suplementacja magnezem, selenem oraz witaminą D. Warto jednak pamiętać, że – tak samo jak w przypadku diety – ich oddziaływanie na zdrowie pacjenta jest bardzo delikatne i stanowi jedynie uzupełnienie konsultacji lekarskich, ale ich nie zastępuje. 

Nieleczona nadczynność tarczycy – jakie mogą być skutki? 

Nieleczona nadczynność tarczycy prowadzi do szeregu poważnych chorób, w tym zwiększonego ryzyka zawału serca, udaru mózgu oraz zaburzenia pracy układu sercowo-naczyniowego (m.in. migotanie przedsionków, zaburzenia rytmu serca). 

Zaniedbanie leczenia jest szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży, ponieważ może powodować problemy w pracy tarczycy u płodu. 

Nadczynność tarczycy – warto wiedzieć 

Dane z 2017 roku, opublikowane przez towarzystwo Termedia wskazują, że niemal co czwarty Polak cierpi z powodu zaburzenia pracy tarczycy. Pomimo powszechności problemu, pacjentom często trudno znaleźć wiarygodne informacje. Co jeszcze należy wiedzieć o nadczynności tarczycy? 

Nadczynność i niedoczynność tarczycy – czym się różnią? 

Objawy niedoczynności tarczycy zwykle stanowią odwrotność symptomów towarzyszącym nadczynności pracy gruczołu i obejmują m.in.: 

• spowolnienie ruchów i mowy, 

• zaparcia, 

• rzadkoskurcz serca, 

• zwiększenie masy ciała, niezwiązane z ilości przyjmowanych pokarmów. 

Czy możliwe jest przejście z nadczynności w niedoczynność tarczycy? 

Stany zapalne tarczycy mogą prowadzić w pierwszej kolejności do nadczynności, ostatecznie zaś do niedoczynności gruczołu. W pierwszym etapie, podrażnione komórki gruczołu tarczycy produkują zwiększone ilości hormonów. Skutkiem przewlekłego stanu zapalnego, spowodowanego np. chorobą Hashimoto, jest jednak niedoczynność tarczycy i wszystkie wynikające z tego objawy. 

Jak zahamować wypadanie włosów przy nadczynności tarczycy? 

Priorytet powinno mieć wyregulowanie pracy tarczycy. W drugiej kolejności należy zadbać o uzupełnienie składników odżywczych – głównie poprzez stosowanie diety bogatej w witaminy z grupy B, selen oraz cynk. 

Nadczynność tarczycy prowadzi do istotnego obniżenia komfortu życia. Warto jak najszybciej podjąć działania zmierzające do postawienia właściwej diagnozy i rozwiązania problemu, zwłaszcza że kuracje endokrynologiczne potrafią trwać nawet kilka lat. 

Bibliografia