Morfologia krwi – jak czytać wyniki?

Morfologia krwi to jedno z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Proste w wykonaniu i tanie, a jednocześnie jest w stanie dostarczyć nam wielu cennych informacji na temat stanu naszego zdrowia. Czym dokładnie jest morfologia krwi i jakie parametry obejmuje? Jak odczytywać jej wyniki? W diagnozowaniu jakich schorzeń może być pomocna? Przedstawiamy kompedium wiedzy na temat morfologii krwi. 

Spis treści:

---

1. Morfologia krwi obwodowej – czym dokładnie jest to badanie?
2. Morfologia krwi obwodowej – czym dokładnie jest to badanie?
3. Morfologia krwi – normy
4. Morfologia krwi – normy
5. Co może wpływać na wyniki morfologii krwi?
6. Morfologia krwi – warto wiedzieć

Morfologia krwi obwodowej – czym dokładnie jest to badanie? 

Morfologia krwi to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, mające na celu jakościową i ilościową ocenę elementów morfotycznych krwi. Chodzi oczywiście o krwinki czerwone i białe oraz trombocyty, czyli płytki krwi. Wykonywana jest z próbki krwi żylnej. 

Morfologia krwi obwodowej pozwala uzyskać informacje na temat stanu zdrowia naszego organizmu i wykryć wiele schorzeń już na wczesnym etapie, zanim jeszcze dadzą widoczne objawy. Z tego względu zaleca się ją wykonywać regularnie, w ramach działań profilaktycznych, zwłaszcza mając na uwadze fakt, iż jest to badanie tanie i łatwo dostępne. 

Kiedy jeszcze zaleca się wykonać morfologię? Między innymi, gdy obserwujemy u siebie: 

• zwiększoną senność, 

• obniżenie odporności, 

• trudności z koncentracją, 

• uczucie ogólnego rozbicia, 

• bóle mięśniowo-stawowe, 

• nawracające bóle głowy, 

• bladość skóry. 

Sprawdź oferty: Domowe testy diagnostyczne

Morfologia z rozmazem 

Podstawowa morfologia krwi obwodowej obejmuje jedynie jakościowy podział elementów morfotycznych na erytrocyty, leukocyty oraz trombocyty i specyficzne parametry dla każdej z tych grup. Jeżeli wykaże ona nieprawidłowości w zakresie krwinek białych, zalecane jest wykonanie rozszerzonej wersji tego badania, jakim jest morfologia z rozmazem lub inaczej morfologia ze wzorem odsetkowym. Pozwala ona dodatkowo określić procentową obecność poszczególnych rodzajów krwinek białych, tzn.: 

• limfocytów, 

• monocytów, 

• neutrofilów, 

• bazofilów, 

• eozynofilów. 

Przewaga poszczególnych typów krwinek świadczyć może o określonym rodzaju schorzenia, np. infekcji bakteryjnej czy alergii. Morfologia z rozmazem może być wykonana automatycznie lub obejmować rozmaz ręczny. 

W rzadkich, określonych przypadkach (np. podejrzeniu anemii sierpowatej) rozmaz wykonywany jest w celu oceny układu czerwonokrwinkowego lub płytkowego.

Przeczytaj: Jakie są grupy krwi i o czym mówią? 

Jak czytać wyniki morfologii? 

Jeżeli chodzi o badanie jakim jest morfologia krwi – wyniki przedstawione na wydruku są dość obszerne i często pacjenci mają problem z ich zrozumieniem. Jak czytać morfologię? Poszczególne wiersze na wyniku odnoszą się do konkretnych wskaźników i są zazwyczaj oznaczone skrótami anglojęzycznymi. W kolejnych z kolei będą znajdować się: uzyskany wynik oraz dolne i górne zakresy referencyjne, czyli wyniki prawidłowe. 

Co oznaczają poszczególne skróty? Interpretacja wyników morfologii przedstawiona została poniżej.

Przeczytaj: Wyniki badania MPV – o czym mówią i jakie są normy?

Leukocyty (WBC) 

Oznacza ogólną liczbę krwinek białych w krwioobiegu pacjenta. Wartość WBC wyrażana jest w tys/μL. Leukocyty to istotna składowa układu immunologicznego, dlatego zaburzenia w zakresie ich ilości najczęściej związane są z infekcjami bądź toczącym się w organizmie stanem zapalnym. 

Erytrocyty (RBC) 

Krwinki czerwone (red blood cell) to wyspecjalizowane komórki pozbawione jądra i zawierające hemoglobinę, odpowiedzialną za transport tlenu i dwutlenku węgla w naszym organizmie. RBC oznacza ogólną liczbę erytrocytów, wyrażaną w milionach na mikrolitr (mln/μL).  Podwyższone wartości najczęściej obserwujemy przy odwodnieniu, obniżone zaś przy anemii lub po masywnych krwotokach. 

Hemoglobina (HGB) 

To nic innego jak stężenie hemoglobiny w krwi badanego pacjenta. Wyrażana w g/l lub mg/ml. Stanowi kluczowy parametr przy diagnozowaniu anemii. 

Hematokryt (HCT) 

Hematokryt to pochodna ilości krwinek czerwonych w próbce krwi pacjenta, stanowiąca stosunek objętości erytrocytów do objętości całej krwi. Wyrażany jest w %. Zazwyczaj nieprawidłowy wynik obserwujemy przy zaburzeniu innych parametrów czerwonokrwinkowych. 

Bazofile (BASO) 

To granulocyty (jeden z typów krwinek białych) zasadochłonne, których podwyższone wartości obserwujemy m.in. przy alergii i chorobach nowotworowych układu chłonnego. Wyrażane w % lub sztukach na μL . 

Eozynofile (EOS) 

Granulocyty kwasochłonne, stanowiące niewielki odsetek wszystkich leukocytów. Wzrost ich ilości obserwujemy zwłaszcza u alergików, a także u osób walczących z infekcją pasożytniczą. Podobnie jak inne granulocyty wyrażane w % lub sztukach na μL. 

Neutrofile (NEUT) 

Najliczniejszy rodzaj krwinek białych, sięgający około 70% ich całkowitej ilości. Ich wzrost może świadczyć o zakażeniach bakteryjnych, zaburzeniach pracy szpiku kostnego czy nieprawidłowościach w zakresie gospodarki hormonalnej. Wyrażane w % lub sztukach na μL. 

MCV  

Mean corpuscular volume co oznacza średnią objętość krwinki czerwonej. Jest to jeden z ważniejszych parametrów czerwonokrwinkowych, pomocny przy rozpoznawaniu anemii. Wyrażany w fl (femtolitrach). Obniżona świadczyć może o anemii z niedoboru żelaza, z kolei podwyższona o anemii związanej z niedoborem witaminy B12. 

MCH 

To skrót od angielskiego rozwinięcia mean corpuscular hemoglobin, czyli średniej zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej, wyrażonej w pikogramach (pg). Wartości zaniżone obserwujemy zwykle przy różnego rodzaju niedokrwistościach. 

MCHC 

MCHC czyli mean corpuscular hemoglobin concentration to przeciętne stężenie hemoglobiny w erytrocycie, będące wypadkową wskaźników jakimi są HGB i RBC i ściśle powiązane z MCH. Wyrażane jest w g/dl. 

Trombocyty (PLT) 

Płytki krwi, czyli najmniejsze z elementów morfotycznych krwi. Są kluczowym elementem układu krzepnięcia, są także ważne z punktu widzenia układu immunologicznego, głównie ze względu na syntezę cytokin prozapalnych. Ich ilość wyrażana jest w tysiącach na μL. 

Monocyty (MONO) 

Monocyty to kolejne z komórek układu białokrwinkowego związane z aktywnością układu odpornościowego w naszym organizmie. Ich wzrost może świadczyć o obecności chorób zakaźnych, spadek zaś (monocytopenia) o niedoborach odporności lub chorobach przewlekłych. Wyrażane w % lub sztukach na μL. 

Limfocyty (LYM/LYMPH) 

Limfocyty to krwinki białe biorące czynny udział w odpowiedzi immunologicznej naszego organizmu na czynniki patogenne. Ich gwałtowny wzrost obserwujemy zwłaszcza w przypadku infekcji wirusowych, a także w przebiegu przewlekłej białaczki limfatycznej. Obniżona liczba limfocytów świadczy o zaburzeniu odporności organizmu i często ma charakter przemijający, jako skutek przebytej niedawno choroby. Zdarza się jednak, że świadczy o procesie nowotworowym. Wyrażane w % lub sztukach na μL. 

Morfologia krwi – normy 

W przypadku badania jakim jest morfologia z rozmazem, normy są w dużej mierze zależne od wieku i płci pacjenta. Poniżej przedstawiamy wartości prawidłowe dla kluczowych parametrów w zależności od płci. 

Morfologia u dorosłych: 

• RBC – mężczyźni – 4,5–6,5 M/µl, kobiety – 3,9–5,6 M/µl 

• HGB – mężczyźni – 13,5–17,5 g/dl, kobiety–11,5–15,5 g/dl, 

• HCT – mężczyźni: 40–51%, kobiety: 37–47%, 

• MCV – 80-97 fl, 

• MCH – 26-32 pg, 

• MCHC – 31–36 g/dl, 

• WBC – 4,1–10,9 tys./µl 

• LYM – 0,6–4,1 tys./µl; 20–45%, 

• MONO – 0,1–0,4 tys./µl, 

• NEU – 2,5–6,5 tys./µl, 

• EOS – 0,1–0,3 tys./µl, 

• BASO – <0,1 tys./µl, 

• PLT – 140–440 tys./µl. 

Wyjątkiem od tych wartości jest morfologia w ciąży. Normy wtedy pod wieloma względami mogą zostać przekroczone, jednak w większości przypadków nie stanowi to powodu do niepokoju. Jedną z przyczyn tego zjawiska jest zwiększenie objętości krwi krążącej w organizmie matki. 

A jak wyglądają normy morfologii u dzieci? Zmieniają się one dość dynamicznie, dlatego najlepiej brać pod uwagę zakresy referencyjne widoczne na otrzymanym wyniku – powinny być one dopasowane do wieku i płci pacjenta. Niemniej jednak przedstawiamy poniżej wartości morfologii dla najmłodszych. 

Morfologia u niemowlaka – normy: 

• RBC – 3,8-5,0 M/µl 

• HGB – 11-16 g/dl, 

• HCT – 35–39%, 

• MCV – 70-83 fl, 

• MCH – 23-30 pg, 

• MCHC – 31,5-35 g/dl, 

• WBC – 7-13,3 tys./µl, 

• LYM – 1,6–9 tys./µl, 25-79%, 

• MONO – 0,2-1,8 tys/µl, 3,8-12,8%, 

• NEU – 0,8–6,5 tys /µl, 10,9-75%, 

• EOS – 0,02-0,7 tys/µl, 0-4%, 

• BASO – 0,01-0,08 tys./µl, 0-4%, 

• PLT – 200-550 tys./µl. 

Morfologia krwi (pełna) – co wykrywa? 

Morfologia krwi obwodowej to badanie, które pozwala wykryć wiele schorzeń już na ich wczesnym etapie. Wśród tych najważniejszych są między innymi: 

• anemie różnego pochodzenia – w przypadku schorzenia jakim jest anemia, morfologia wskaże m.in. obniżony poziom hemoglobiny. 

• infekcje bakteryjne i wirusowe, 

• stany zapalne, 

• choroby układu krwiotwórczego i szpiku kostnego – jednym z takich schorzeń jest białaczka, a morfologia wykaże przede wszystkim zaburzenia we wzorze odsetkowym krwinek białych. 

• zaburzenia odporności, 

• schorzenia hematologiczne, 

• zaburzenia układu krzepnięcia. 

Czy gronkowiec wyjdzie w morfologii? 

Gronkowiec złocisty to rodzaj bakterii często powodujących zakażenia u ludzi. Nie zawsze jednak infekcja tym patogenem musi powodować odchylenia w morfologii. Najczęściej przy zakażeniu gronkowcem w morfologii zaobserwujemy podwyższony poziom leukocytów, a w rozmazie krwi zwiększony odsetek neutrofilów. 

Przeczytaj również: RDW w morfologii krwi

Czy morfologia wykryje raka? 

Morfologia krwi obwodowej to jedno z badań, które przy chorobach nowotworowych będzie dawało wartości nieprawidłowe. To jakie odchylenia zaobserwujemy w dużej mierze będzie zależało od stopnia zaawansowania procesu nowotworowego, a także tego jakie organy zostały nim objęte. Morfologia jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, jeżeli chodzi o nowotwory układu krwiotwórczego, w tym białaczki szpikowe ostre i przewlekłe oraz chłoniaki. 

Czy z morfologii wyjdzie ciąża? 

Nie, morfologia krwi obwodowej nie jest badaniem potwierdzającym bądź wykluczającym ciążę. W tym celu konieczne jest oznaczenie stężenia specyficznych hormonów, w tym przede wszystkim gonadotropiny kosmówkowej (HCG).

Co może wpływać na wyniki morfologii krwi? 

Jak już zostało wspomniane, prawidłowa morfologia zależna jest od wielu czynników, w tym naszego wieku, płci, a nawet prowadzonego trybu życia. Na wartości poszczególnych parametrów wpływać będą również różnego rodzaju stany fizjologiczne mogą mieć wpływ na uzyskiwane wyniki. Dlatego wyniki morfologii powinny być zawsze interpretowane w oparciu o zgłaszane objawy czy wywiad lekarski z pacjentem. A jak wygląda morfologia w trakcie miesiączki? Krwawienie menstruacyjne nie jest przeciwwskazaniem do wykonania morfologii krwi, natomiast należy mieć na uwadze, że w tym czasie nieznacznemu zaburzeniu mogą ulegać parametry czerwonokrwinkowe, w tym zwłaszcza poziom hemoglobiny. Menstruacja nie ma natomiast wpływu na wzór odsetkowy krwinek białych. 

Jakie natomiast są wyniki morfologii przy alergii? W tym przypadku będziemy obserwować zwiększenie liczby krwinek białych, a w rozmazie widoczna może być zwiększona liczba eozynofili. 

Mofrologia krwi – warto wiedzieć  

Oto odpowiedzi na kilka najczęściej zadawanych pytań dotyczących morfologii krwi. 

Jak się przygotować do morfologii? 

Morfologia to badanie, które z założenia nie wymaga specjalnego przygotowania. Wystarczy przestrzegać ogólnych zaleceń przed wykonywaniem badań laboratoryjnych wymagających pobrania próbki krwi. 

Czy morfologia musi być na czczo? 

Morfologia krwi obwodowej z założenia nie musi być wykonywana na czczo. Niemniej jednak w większości przypadków pacjenci mają do wykonania większy pakiet badań, wśród których znajdują się te, które wymagają pozostawania na czczo. 

Czy przed morfologią można pić wodę? 

Tak, a w przypadku osób, które mają problem z widocznością żył wypicie na krótko przed pobraniem nawet niewielkiej ilości wody jest jak najbardziej wskazane. 

Czy morfologia z palca jest wiarygodna? 

Tak. W przypadku morfologii krwi wykonywanej z krwi włośniczkowej (z palca), przy prawidłowym pobraniu, mogą występować pewne odchylenia w zakresie wartości hematokrytu, pozostałe parametry nie odbiegają zwykle od wartości uzyskiwanych z próbki krwi żylnej. 

Ile kosztuje badanie morfologii? 

Morfologia krwi obwodowej to jedno z najtańszych badań laboratoryjnych, którego koszt waha się od kilku do maksymalnie kilkunastu złotych (morfologia z rozmazem). 

Ile jest ważne skierowanie na morfologię? 

Z zasady skierowanie na badanie jest ważne bezterminowo natomiast w większości przypadków zaleca się, by wykonane ono zostało maksymalnie 30 dni od jego wystawienia. 

Ile krwi pobiera sie do morfologii? 

Obecnie w laboratoriach stosuje się aparaty, które do wykonania morfologii wymagają dosłownie kilku kropel krwi. Standardowo do badania pobierana jest 1 próbówka krwi żylnej lub 1 mikropróbowka w przypadku morfologii krwi wykonywanej z krwi włośniczkowej. 

Ile czeka się na wyniki morfologii? 

Morfologia krwi obwodowej to badanie proste w wykonaniu, dlatego też wyniki zazwyczaj są dostępne jeszcze tego samego lub kolejnego dnia. Nieco dłuższy czas oczekiwania może mieć natomiast morfologia z rozmazem ręcznym, wymagająca dokładnej oceny przez diagnostę laboratoryjnego. 

Ile po infekcji odczekać przed wykonaniem morfologii? 

By mieć pewność co do wiarygodności wyników i uniknąć zafałszowanych odchyleń w niektórych parametrach (zwłaszcza w rozmazie krwi), zaleca się by z wykonaniem badania odczekać około 14 dni od zakończenia choroby. 

Jak często robić morfologię? 

Morfologia krwi to jedno z podstawowych badań o charakterze przesiewowym, pozwalające zweryfikować ogólną kondycję naszego organizmu. Z tego względu, w ramach profilaktyki prozdrowotnej, zaleca się jej wykonywanie minimum raz w roku.

Bibliografia