Insulinooporność – czym jest, jak się ją diagnozuje i leczy?

Spis treści:

1. Czym jest insulinooporność?
2. Insulinooporność – przyczyny
3. Jak objawia się insulinooporność?
4. Insulinooporność u dzieci – czy może wystąpić?
5. Jak wykryć insulinooporność – badania
6. Insulinooporność a cukrzyca – czym się różnią?
7. Jak leczyć insulinooporność?
8. Dieta w insulinooporności – co jeść, a czego unikać?

Czym jest insulinooporność? 

Lekarze określają insulinooporność jako stan, w którym do utrzymania właściwego stężenia glukozy we krwi wymagane jest większe od fizjologicznego produkowanie insuliny. Komórki insulinozależne zaczynają słabiej reagować na produkowany hormon, a w rezultacie dochodzi do zwiększonej produkcji insuliny. Regularne wyrzuty insuliny prowadzą do pogłębienia problemu. Jeżeli ten stan utrzymuje się przez dłuższy czas, powoduje hiperinsulinemię. 

Nieleczona insulinooorność zwiększa ryzyko wielu chorób, w tym nadciśnienia, choroby niedokrwiennej serca, cukrzycy typu 2, zespołu policystycznych jajników (PCOS), czy niealkoholowego stłuszczenia wątroby. 

Wczesne rozpoznanie IR zwykle pozwala skutecznie zwalczyć problem i przywrócić fizjologiczny wychwyt hormonu. 

Na czym polega insulinooporność?

Sprawdź oferty: Suplementy regulujące poziom cukru 

Insulinooporność – przyczyny 

Insulinooporność może być wywoływana przez czynniki genetyczne, w tym wadliwą budowę cząsteczki insuliny, nieprawidłowości na poziomie receptora insulinowego albo w procesie transportu glukozy do komórki.

Istnieje też wiele innych przyczyn insulinooporności, zarówno zależnych, jak i całkowicie niezależnych od działania pacjenta. Do tych pierwszych można zaliczyć: 

• niską aktywność fizyczną; 

• siedzący tryb życia; 

• występowanie nadwagi lub otyłości; 

• nieprawidłowo zbilansowaną dietę (nadmiar kilokalorii, wysokie spożycie cukrów prostych i żywności przetworzonej); 

• przyjmowanie niektórych leków z grupy antydepresantów lub sterydów anabolicznych. 

Jak objawia się insulinooporność? 

Wiele objawów insulinooporności jest niespecyficznych, dlatego jej rozpoznanie w początkowej fazie rozwoju zaburzenia może być utrudnione. Do typowych symptomów zalicza się: 

• senność po posiłku; 

• przewlekłe uczucie zmęczenia i obniżony nastrój; 

• częste odczuwanie głodu o dużym natężeniu (tzw. wilczy głód); 

• zaburzenia w pracy tarczycy (nadczynność lub niedoczynność gruczołu); 

• drżenie rąk; 

• trudności z koncentracją i spowolnione procesy myślowe; 

• niekontrolowany przyrost masy ciała. 

Warto wskazać, że nie wszystkie objawy muszą występować łącznie i z jednakowym natężeniem. 

Insulinooporność u dzieci – czy może wystąpić? 

Insulinooporność u dzieci może być wynikiem wielu czynników, w tym otyłości trzewnej, pochodzenia etnicznego (zaburzenia występują częściej u młodych pacjentów pochodzenia kaukaskiego), a także okresu dojrzewania. Ryzyko IR wzrasta też z powodu wcześniactwa oraz występowania cukrzycy ciążowej u kobiet. Do innych przyczyn zalicza się niedobór snu czy bierne palenie. 

Wreszcie, insulinooporność mogą powodować terapie kortykosteroidami, hormonem wzrostu oraz szereg mutacji genetycznych i chorób autoimmunologicznych (np. choroba Hashimoto).  

Jak wykryć insulinooporność – badania 

Badanie insulinooporności można przeprowadzić na kilka sposobów. Najpopularniejsza metoda to test obciążenia glukozą, tzw. OGTT, który polega na spożyciu roztworu glukozy, a następnie badaniu krwi żylnej zgodnie z ustalonym protokołem. Pozwala on stwierdzić nieprawidłową tolerancję glukozy w organizmie pacjenta. Inne metody obejmują m.in.: 

• badanie poziomu glukozy i insuliny na czczo; 

• test tolerancji insuliny; 

• klamrę euglikemiczną; 

• badanie wskaźnika HOMA IR. 

O doborze testów w przypadku pacjenta powinien zadecydować lekarz pierwszego kontaktu, ewentualnie diabetolog. 

Insulinooporność a cukrzyca – czym się różnią? 

Należy podkreślić, że insulinooporność a cukrzyca to zupełnie różne problemy. Jednak pierwsza może prowadzić do drugiej. W wyniku utrzymującego się w organizmie stanu hiperinsulinemii dochodzi do stopniowego wyczerpania się zdolności wydzielniczych komórek trzustki. W rezultacie we krwi stopniowo rośnie stężenie glukozy, stopniowo prowadząc do hiperglikemii. 

Pierwszym etapem jest stan przedcukrzycowy. Stwierdza się go, jeśli stężenie glukozy we krwi na czczo wynosi między 100 a 125 mg/100 ml albo w teście OGTT dwie godziny po wypiciu roztworu waha się między 140 a 199 mg/100 ml. 

Głównym celem pacjenta powinno stać się wtedy niedopuszczenie do wykształcenia się cukrzycy typu 2 oraz związanych z nią powikłań – sercowo-naczyniowych i innych. 

Przeczytaj: Najczęstsze choroby serca

Jak leczyć insulinooporność? 

W leczeniu insulinooporności bardzo ważne jest wdrożenie innych metod niż farmakologia. Warto zacząć od zmiany codziennych nawyków. Niezmiernie istotna jest aktywność fizyczna.

Minimum zalecane dla osoby dorosłej przez WHO to 150-300 minut aktywności aerobowej albo 75-150 minut aktywności anaerobowej tygodniowo. 

Warto jak najszybciej zrezygnować z używek, jak alkohol i papierosy. W miarę możliwości należy odstawić leki diabetogenne, oczywiście po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. 

Ważny jest odpowiednio długi i nieprzerywany sen. Optymalna długość wypoczynku to 7-8 godzin. W przypadku zaburzeń snu zaleca się naturalne sposoby wyregulowania nawyków. Lekarze zwracają też uwagę na ograniczenie stresorów. Dopiero w ostateczności zaleca się leczenie metforminą, która obniża poziom cukru we krwi. 

Przeczytaj również: Dlaczego dieta nie działa? 

Dieta w insulinooporności – co jeść, a czego unikać? 

Zasadnicze znaczenie ma leczenie insulinooporności dietą. Należy zacząć od ograniczenia spożycia produktów o wysokim indeksie glikemicznym. Doskonale sprawdzą się takie produkty, jak płatki zbożowe, pieczywo pełnoziarniste, rośliny strączkowe, makaron razowy, czy ryż brązowy. 

Zaleca się eliminację z jadłospisu potraw smażonych, słodyczy i uzupełnienie menu w tłuszcze nienasycone pochodzące z roślin i tłustych ryb morskich. Posiłki powinny być spożywane często i regularnie z zachowaniem niskiej gęstości energetycznej i przewagą warzyw w każdym z nich. 

Insulinooporność z biegiem czasu może przerodzić się w znacznie poważniejszy problem, jak zespół metaboliczny lub cukrzyca. Dlatego warto regularnie się badać, aby móc szybko przedsięwziąć odpowiednie działania. 

Bibliografia