Czym jest Helicobacter pylori ‒ objawy, drogi zakażenia i leczenie

Spis treści:

1. Czym jest Helicobacter pylori?
2. Objawy zakażenia Helicobacter pylori
3. Jak może dojść do zakażenia Helicobacter pylori?
4. Diagnostyka ‒ badania na Helicobacter pylori
5. Helicobacter pylori ‒ leczenie

Czym jest Helicobacter pylori? 

Helicobacter pylori, w skrócie H.pylori, to Gram-ujemna bakteria o helikalnym kształcie. Występuje ona w dwóch formach ‒ przetrwalnikowej i wegetatywnej, przy czym druga z nich wyposażona jest w kilka rzęsek, które umożliwiają jej poruszanie się. Bakterie Helicobacter pylori wytwarzają dodatkowo ureazę ‒ enzym katalizujący rozkład mocznika do dwutlenku węgla i amoniaku. To właśnie ta cecha umożliwia drobnoustrojom przeżycie w kwaśnym środowisku błony śluzowej żołądka. 

Objawy zakażenia Helicobacter pylori 

Szacuje się, że nawet 80% zakażeń H.pylori przez długie lata rozwija się bezobjawowo. Wystąpienie u chorego objawów Helicobacter pylori najczęściej świadczy o powikłaniu infekcji, czyli chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Do głównych objawów zakażenia Helicobacter pylori powikłanego wrzodami zalicza się ból brzucha, nudności, wymioty czy utrzymujące się objawy dyspeptyczne. Co ciekawe, obserwuje się również związek zakażenia Helicobacter pylori z objawami w jamie ustnej, takimi jak nieprzyjemny oddech, zapalenie języka i przyzębia, czy nawracające afty. 

W niektórych źródłach można przeczytać o objawach skórnych Helicobacter pylori. Badania naukowe potwierdzają, że infekcja tymi drobnoustrojami może sprzyjać występowaniu zmian skórnych i chorób dermatologicznych. Dotychczas udowodniono związek zakażenia H.pylori ze schorzeniami takimi jak przewlekła pokrzywka idiopatyczna czy trądzik różowaty. 

Jak może dojść do zakażenia Helicobacter pylori? 

Wiele osób zastanawia się, czy bakteria Helicobacter pylori jest zaraźliwa. Badania naukowe wskazują, że tak. Co więcej, rozprzestrzenianie się infekcji z osoby na osobę jest dominującym typem zakażenia w krajach rozwiniętych, w tym także w Polsce. Jak można się zarazić Helicobacter pylori od drugiej osoby? Do infekcji może dojść na drodze: 

• oralno-oralnej, na przykład poprzez picie z tej samej butelki, 

• fekalno-oralnej, czyli poprzez spożycie żywności lub wody skażonej fekaliami, 

• gastryczno-oralnej, czyli poprzez nawrót bakterii z żołądka do jamy ustnej, 

• płciowej. 

Diagnostyka ‒ badania na Helicobacter pylori 

Istnieje co najmniej kilka metod badań na Helicobacter pylori. Diagnostyka w kierunku zakażenia tą bakterią może wykorzystywać metody inwazyjne, czyli wymagające wykonania badania endoskopowego, ale także metody nieinwazyjne, do których zalicza się badania krwi, kału czy testy oddechowe. Każda z metod ma swoje zalety i ograniczenia, dlatego wybór odpowiedniego testu na Helicobacter pylori powinien ostatecznie należeć do lekarza specjalisty. 

Gastroskopia a Helicobacter pylori 

Metody inwazyjne uważane są obecnie za jedne z najdokładniejszych badań na Helicobacter pylori. Do ich przeprowadzenia niezbędne jest jednak wykonanie gastroskopii, czyli badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego. Niewielkie wycinki, pobrane podczas gastroskopii, mogą posłużyć do wykonania testu ureazowego, posiewu mikrobiologicznego, badania histopatologicznego lub testu PCR.  

Badanie krwi

Badanie serologiczne krwi w kierunku obecności przeciwciał specyficznych dla antygenów H.pylori zaliczane jest do nieinwazyjnych metod diagnostyki. W ramach testu na Helicobacter pylori wykrywa się zazwyczaj przeciwciała klasy IgG, rzadziej IgA. Szacuje się, że oznaczenie przeciwciał klasy IgG przeciwko Helicobacter pylori cechuje się swoistością i czułością rzędu 80%. Warto podkreślić, że dodatni wynik tego badania nie zawsze świadczy o aktualnym zakażeniu, gdyż przeciwciała utrzymują się we krwi nawet rok po wyleczeniu. Badanie krwi nie powinno być zatem wykorzystywane w ocenie skuteczności eradykacji H.pylori. 

Badanie kału 

Alternatywą dla badania krwi jest test na Helicobacter pylori z kału, który wykrywa antygeny bakterii. Badanie to charakteryzuje się dużą swoistością i czułością, dlatego często jest wykorzystywane zarówno w diagnostyce, jak i ocenie leczenia Helicobacter pylori. Co istotne, przed wykonaniem tego badania warto pamiętać, jak przygotować kał do badania na Helicobacter pylori. W specjalnym pojemniku należy umieścić niewielką (wielkości orzecha laskowego) próbkę kału, a następnie szczelnie zamknąć pokrywkę. Tak przygotowana próbka powinna być jak najszybciej oddana do laboratorium. W razie potrzeby próbka kału może być przechowywana w temperaturze 2-8℃. Test na Helicobacter pylori z kału nie powinien być wykonywany w trakcie przyjmowania przez pacjenta antybiotyków, inhibitorów pompy protonowej lub preparatów bizmutu, ponieważ otrzymany wynik może nie być miarodajny. 

Test oddechowy na Helicobacter pylori 

Test oddechowy uznawany jest obecnie za złoty standard nieinwazyjnej diagnostyki infekcji H.pylori. W badaniu tym wykorzystuje się roztwór mocznika znakowanego nieradioaktywnym izotopem węgla, który pacjent spożywa, a następnie wdmuchuje powietrze do probówek. Jeśli w wydychanym powietrzu rejestruje się obecność dwutlenku węgla zawierającego izotop, oznacza to, że w żołądku obecne są bakterie wytwarzające ureazę, najprawdopodobniej H.pylori. Swoistość i czułość testu oddechowego na Helicobacter pylori wynosi ponad 95%. 

Domowy test na Helicobacter pylori 

Obecnie w sprzedaży dostępne są dwa rodzaje domowych testów na H.pylori ‒ testy wykrywające przeciwciała we krwi oraz testy wykrywające antygen w kale. Choć wykonanie samodzielnego badania na Helicobacter pylori jest proste, a jego cena jest przystępna, należy pamiętać, że wynik domowego testu należy skonsultować ze specjalistą.

Sprawdź ofertę: Testy diagnostyczne

Helicobacter pylori ‒ leczenie 

Dlaczego leczenie infekcji Helicobacter pylori jest tak ważne? Jak się okazuje, wieloletnie zakażenie sprzyja nie tylko chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Infekcja zwiększa też ryzyko zachorowania na chłoniaka MALT żołądka, raka żołądka, chorobę Ménétriera, czy niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Przeczytaj: Suplementacja żelaza

Leki i inne środki apteczne na zakażenie Helicobacter pylori 

Obecnie złotym standardem w leczeniu Helicobacter pylori jest tzw. terapia poczwórna z bizmutem. Trwa ona od 10 do 14 dni, a jej skuteczność jest wyższa niż 90%. W skład terapii poczwórnej wchodzi: 

• inhibitor pompy protonowej,

• bizmut,

• metronidazol, 

• tetracyklina. 

Przyjmowanie tak wielu preparatów kilka razy dziennie może być dla pacjentów nieco kłopotliwe. Właśnie dlatego nowe leki na Helicobacter pylori są preparatami złożonymi, zawierającymi wszystkie związki aktywne zawarte w jednej tabletce. 

Najnowsze wytyczne wskazują na konieczność przyjmowania probiotyku w trakcie eradykacji H.pylori. Jaki probiotyk przy Helicobacter pylori jest najbardziej polecany? Badania naukowe potwierdzają skuteczność szczepów Lactobacillus i Saccharomyces boulardii. 

Przeczytaj: Probiotyki na odporność – jak działają?

Naturalne leczenie Helicobacter pylori 

Czy możliwe jest leczenie Helicobacter pylori bez antybiotyków? Choć naturalne metody cieszą się dużą popularnością, nie są one zalecane w leczeniu infekcji. Pozbywanie się Helicobacter pylorii dietą lub ziołami ma niską skuteczność. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by domowe sposoby na Helicobacter pylori, obejmujące choćby siemię lniane czy propolis, uzupełniały leczenie antybiotykami. 

Bibliografia