Jak rozpoznać stopy końsko-szpotawe? Objawy, typy i sposoby leczenia

Spis treści:

1. Stopy końsko-szpotawe ‒ czym się charakteryzują?
2. Typy stóp końsko-szpotawych
3. Przyczyny wystąpienia stóp końsko-szpotawych
4. Sekwencja Pierre’a Robina a stopy końsko-szpotawe ‒ współwystępowanie wady z innymi chorobami
5. Jak leczyć stopy końsko-szpotawe u dzieci?
6. Stopa szpotawa a bieganie ‒ czy jest to możliwe?

Stopy końsko-szpotawe ‒ czym się charakteryzują? 

Stopa końsko-szpotawa to wada złożona, co oznacza, że obejmuje ona kilka składowych. Na obraz choroby składa się przede wszystkim: 

• ustawienie końskie stopy, czyli patologiczne uniesienie kości piętowej i utrata jej kontaktu z podłożem; 

• ustawienie szpotawe stopy, czyli obniżenie brzegu bocznego stopy; 

• nadmierne wydrążenie łuku podłużnego stopy; 

• przywiedzenie przedstopia; 

• zanik mięśni trójgłowych łydki. 

Czy wiesz, że…. 

Stopa końsko-szpotawa nie zawsze jest wadą występującą obustronnie. Zniekształcenie dotyczy obu stóp w 50% przypadków.

Sprawdź ofertę: Wkładki ortopedyczne

Typy stóp końsko-szpotawych 

Istnieje wiele podziałów deformacji stopy. Najczęściej jednak typ stopy końsko-szpotawej określa się na podstawie czterostopniowej klasyfikacji według Alana Dimeglio. Wyróżnia ona: 

• typ I ‒ to najlżejszy stopień zniekształcenia stopy, którą można całkowicie skorygować do prawidłowego położenia; 

• typ II ‒ możliwa jest częściowa korekcja końskiego ułożenia stopy i całkowite skorygowanie przywiedzenia przedstopia; 

• typ III ‒ najczęstszy typ stopy końsko-szpotawej, możliwe jest nieznaczne skorygowanie skręcenia w dolnym stawie skokowym; 

• typ IV ‒ występuje przykurcz całej stopy, a możliwości korekcji są niewielkie.

Przyczyny wystąpienia stóp końsko-szpotawych 

Nie udało się obecnie odkryć jednoznacznej przyczyny występowania u dzieci stóp końsko-szpotawych. Wiadomo jednak, że jest to wada determinowana przez wiele genów, ale także czynników środowiskowych. Badania naukowe wskazują, że ryzyko wystąpienia stopy końsko-szpotawej wzrasta w przypadku: 

• wystąpienia tej wady u innych członków rodziny, 

• palenia tytoniu przez matkę lub ojca dziecka, 

• ekspozycji w życiu płodowym dziecka na działanie amfetaminy lub MDMA, 

• przyjmowania przez przyszłą matkę leków przeciwdepresyjnych z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny (SSRI), 

• BMI matki powyżej 30, 

• wystąpienia u matki dziecka cukrzycy ciężarnych.

Sekwencja Pierre’a Robina a stopy końsko-szpotawe ‒ współwystępowanie wady z innymi chorobami 

Zdarza się niekiedy, że wady wrodzone układu ruchu współwystępują u dziecka z innymi chorobami. Nie inaczej jest w tym przypadku. Badacze zaobserwowali związek występowania stóp końsko-szpotawych z sekwencją Pierra’a Robina, karłowatością diastroficzną i wieloma innymi schorzeniami. Do najbardziej powszechnych schorzeń, sprzyjających wystąpieniu złożonej deformacji stopy zalicza się: 

• rozszczep kręgosłupa, 

• zespół Downa, 

• zespół Beckwitha-Wiedemanna, 

• zespół Larsena, 

• dziecięce porażenie mózgowe, 

• artrogrypoza.

Przeczytaj: Niepełnosprawność

Jak leczyć stopy końsko-szpotawe u dzieci? 

Złotym standardem leczenia wrodzonej stopy końsko-szpotawej jest metoda Ponsetiego. Polega ona na założeniu na nogę dziecka 5-7 opatrunków gipsowych i zabiegu przezskórnej tenotomii ścięgna Achillesa, a także kilkuletnim noszeniu szyny derotacyjnej, która ma utrwalić efekty leczenia. Skuteczność leczenia stopy końsko-szpotawej metodą Ponsetiego wynosi około 95%. 

Zestaw ćwiczeń na stopę końsko-szpotawą 

Skuteczne leczenie stopy końsko-szpotawej wymaga ścisłej współpracy rodziców, ortopedy oraz fizjoterapeuty. Specjaliści stanowią ogromne wsparcie merytoryczne dla rodziców chorego dziecka, podpowiadając im, jak masować stopę końsko-szpotawą, jakie buty będą bezpieczne dla stóp małego pacjenta oraz jakie ćwiczenia pomogą dziecku w powrocie do zdrowia.

Warto podkreślić, że odpowiednie ćwiczenia redresyjne, które pozwalają na rozciągnięcie nieprawidłowo przykurczonych tkanek, mają bardzo duże znaczenie w leczeniu tej wady. Zestaw ćwiczeń na stopę końsko-szpotawą powinien być dobrany do rodzaju i stopnia zaawansowania wady przez doświadczonego specjalistę. To właśnie lekarz lub fizjoterapeuta uczy rodziców odpowiedniej techniki wykonywania ćwiczeń, by mogli oni kontynuować je samodzielnie w domu pomiędzy kolejnymi wizytami.

Sprawdź ofertę: Sprzęt do rehabilitacji 

Stopa szpotawa a bieganie ‒ czy jest to możliwe? 

Rodzice chorych dzieci często obawiają się, że pociechy nie będą w stanie wykonywać podstawowych ruchów, takich jak chodzenie, skakanie czy bieganie. Stopa szpotawa rzeczywiście może utrudniać – a nierzadko też uniemożliwiać – wykonywanie tych czynności, o ile nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie. Szybkie wprowadzenie terapii i kontynuowanie jej według zaleceń specjalistów pozwala przywrócić prawidłowy kształt stopy, dzięki czemu dziecko ma szansę na całkowicie prawidłowy rozwój. 

Bibliografia