Opryszczka u dzieci i dorosłych – rodzaje opryszczki, objawy, przyczyny i leczenie
Opryszczka zwykła (Herpes simplex) to bardzo częsta dolegliwość, która może wystąpić w każdym wieku, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Jakie są przyczyny tej przypadłości? Jak możemy leczyć opryszczkę? Dowiedzmy się więcej na temat tej infekcji wirusowej.
Potocznie używana nazwa „opryszczka” oznacza infekcję wirusowa, wywoływaną przez wirusa opryszczki zwykłej (HSV – Herpes simplex virus). Do zakażenia wirusem HSV dochodzi przez kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi, zaś w przypadku HSV-2 dominującą drogą zakażenia są kontakty seksualne. Człowiek jest jedynym rezerwuarem tego wirusa. Zakażenie HSV może powodować nawroty (nawracająca opryszczka), ponieważ wirus ten po wniknięciu do organizmu dostaje się do zwojów nerwowych, gdzie pozostaje w postaci utajonej.
Przyczyną opryszczki jest zakażenie wirusem HSV. Opryszczka wargowa – czy ogólnie mówiąc opryszczka na twarzy – jest wywoływana najczęściej przez typ 1 tego wirusa, a więc HSV-1. Z kolei opryszczka narządów płciowych (opryszczka genitalna) w większości przypadków jest wywoływana przez HSV-2, choć zmiany opryszczkowe w innych lokalizacjach w pewnych przypadkach też mogą być wywołane przez ten typ wirusa.
Typowymi wykwitami w przebiegu opryszczki zwykłej są drobne pęcherzyki umieszczone na rumieniowym podłożu (zaczerwienieniu). Pęcherzyki wypełnione są płynem, mogą pękać, co prowadzi do pojawienia się nadżerek i strupów. Zdarza się, że wystąpienie zmian skórnych poprzedzają tak zwane objawy prodromalne, a więc uczucie świądu i pieczenia w miejscu, gdzie pojawią się wykwity. Pierwszorazowe, objawowe zakażenie wirusem opryszczki cechuje się zazwyczaj bardziej nasilonymi objawami niż nawroty choroby.
Czego brakuje jak występuje opryszczka? W przeciwieństwie do zajadów, gdzie niedobór witaminy B jest często wskazywany jako bezpośrednia przyczyna, w przypadku opryszczki nie ma tak jednoznacznych zależności. Układ odpornościowy, od którego zależy zwalczanie wirusa opryszczki, to złożony system o wielu powiązaniach i czynnikach wpływających na jego funkcjonowanie.
Opryszczka zwykła najczęściej lokalizuje się na pograniczu czerwieni wargowej i skóry, choć zmiany mogą wystąpić w każdym miejscu na ciele (na przykład na tułowiu, czy na kończynach). W przypadku infekcji HSV-2, zmiany najczęściej pojawiają się w okolicy narządów płciowych. U kobiet są to wargi sromowe większe i mniejsze, u mężczyzn może to być napletek, skóra prącia, czy okolice wędzidełka. U obu płci zmiany mogą pojawić się także w okolicy okołoodbytowej, a także w okolicy ud lub pośladków.
W przypadku nawrotów opryszczki zwykłej, jak już zostało wspomniane, często na początku dominują objawy prodromalne. Następnie pojawiają się charakterystyczne wykwity, a więc niewielkie pęcherzyki, wypełnione początkowo treścią surowiczą, a następnie zaś żółtą treścią ropną. W kolejnym etapie pęcherzyki pękają, co prowadzi do pojawienia się nadżerek i strupów, które po kilku dniach znikają bez pozostawienia blizny.
Dzieci są często narażone na opryszczkę, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest do końca wykształcony i nie potrafi wystarczająco skutecznie walczyć z wirusem. Dzieci najczęściej zarażają się od rodziców albo rówieśników w szkole, czy przedszkolu. Opryszczka u dzieci może się pojawić nie tylko na wargach, ale również wewnątrz buzi, w nosie, czy w okolicach oczu. Zazwyczaj objawy obejmują wykwit skórny, brak apetytu, niepokój, gorączkę i utrzymują się od 5 do 7 dni. Leczenie wymaga kontaktu z pediatrą. Opryszczka jest niebezpieczna i noworodków i niemowląt oraz u dzieci z zaburzeniami odporności. U małych dzieci pierwotne zakażenie przebiega najczęściej z opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej, któremu towarzyszy gorączka i duży dyskomfort w jamie ustnej, czego konsekwencją są problemy z przyjmowaniem pokarmów i płynów.
Bardzo ważne jest, aby osoby z objawami opryszczki nie całowały dzieci i nie korzystały z tych samych naczyń czy sztućców.
Leczeniem z wyboru są tabletki na opryszczkę, zawierające w swoim składzie substancję przeciwwirusową – acyklowir. Dawkowanie w opryszczce to 200 mg w tabletkach, stosowane pięć razy dziennie przez ok. 5-10 dni. Inne substancje o działaniu przeciwwirusowym, które również mogą być wykorzystane to famcyklowir i walacyklowir.
Przy nawrotach opryszczki lekarz może zdecydować się na leczenie profilaktyczne, polegające na przyjmowaniu acyklowiru nawet przez 6-12 miesięcy – w dawce 400 mg, dwa razy dziennie. W przypadku nadkażeń bakteryjnych zastosowanie znajduje maść na opryszczkę z antybiotykiem.
Znane są różne domowe sposoby na opryszczkę. Metody takie jak olejek z drzewa herbacianego na opryszczkę, czy miód na opryszczkę nie są skutecznym rozwiązaniem, w porównaniu do leków opisywanych powyżej.
Aspiryna na opryszczkę również nie działa przyczynowo, choć może w pewien sposób eliminować objawy zapalenia. Pasta do zębów na opryszczkę może z kolei nadmiernie wysuszyć zmiany i wydłużyć proces gojenia. Lepszym rozwiązaniem będzie plaster na opryszczkę, który zawiera np. kwas hialuronowy i zapobiega wysuszaniu zmiany, a co szczególnie ważne: ogranicza manipulacje pacjenta w obrębie zmian, co chroni przed nadkażeniami.
Pierwsze zetknięcie dziecka z wirusem opryszczki przebiega zwykle z wiekszą intensywnością, objawiając się ostrym zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej i dziąseł. Wewnątrz buzi i w okolicy ust malucha pojawiają się liczne, drobne pęcherzyki, które mogą zlewać się ze sobą, tworząc bolesne owrzodzenia.
Zmiany o charakterze opryszczki utrzymują się zazwyczaj do 10-14 dni, jednak przy zakażeniu pierwotnym (pierwszorazowym) mogą trwać dłużej. W tym przypadku czas ich trwania to nawet kilka tygodni.
Aby zapobiegać zakażeniu wirusem opryszczki, warto unikać kontaktu bezpośredniego z osobami chorymi (unikać całowania, stosowania tej samej szminki, czy sztućców). Unikanie kontaktów seksualnych z osobą, u której występuje opryszczka miejsc intymnych również pozwala na zmniejszenie ryzyka zakażenia.
Oto najczęściej zadawane pytania na temat opryszczki, jej przebiegu i powikłań:
Zajady a opryszczka na ustach – czy można je pomylić?
Zajady, a więc zapalenie kątów ust, ma inne przyczyny niż opryszczka zwykła. Inaczej też wygląda, gdyż są to typowo zmiany rumieniowo-złuszczające i popękania, zlokalizowane w kącikach ust. Jeżeli mamy wątpliwości, co do rozpoznania, warto odwiedzić lekarza.
Czy pozostanie blizna po opryszczce?
Opryszczka o typowym przebiegu nie pozostawia blizn. Jednak przy manipulowaniu mechanicznym w obrębie zmian i przy zakażeniach bakteryjnych istnieje ryzyko pozostawienia blizn.
Opryszczka a szczepienie – czy jest przeciwwskazaniem?
Same miejscowe objawy nie są przeciwwskazaniem do szczepienia, jednak, jeżeli wystąpią objawy ogólne (jak gorączka, czy dreszcze), to lepiej będzie przesunąć szczepienie. Ostateczną decyzję podejmuje jednak lekarz kwalifikujący do szczepienia po zbadaniu pacjenta.
Czy można iść do dentysty z opryszczką?
W przypadku obecności aktywnych zmian na czerwieni wargowej, lepiej przełożyć wizytę. Podczas zabiegu może dojść do podrażnienia mechanicznego zmian i ich rozprzestrzenia się. Takie manipulacje mogą pogorszyć proces gojenia. Co więcej, pojawiając się z infekcją wirusową w gabinecie stomatologa, narażamy personel na możliwość zakażenia.
Czy opryszczka jest zaraźliwa?
Opryszczka jest zaraźliwa, a do zakażenia dochodzi przez kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi i wydzielinami. Do zakażenia może dojść też na drodze kontaktów seksualnych. Prezerwatywa zmniejsza ryzyko zakażenia, ale nie eliminuje go całkowicie.
Data publikacji: 25.01.2024
Data aktualizacji: 04.06.2024
Bibliografia
Jabłońska S. (2005), Dermatologia, Wyd. PZWL, Warszawa.
Rudnicka L. i in. (2022), Współczesna dermatologia, t. 1, Wyd. PZWL, Warszawa.
W momencie odwiedzenia przez Użytkownika Portalu, gromadzone są pliki cookies (tzw. „ciasteczka”) czyli małe pliki tekstowe, zawierające niewielkie ilości informacji, które pobierane są podczas odwiedzania Portalu i przechowywane na Urządzeniu Użytkownika.
Pliki cookies są powszechnie stosowane w celu usprawnienia działania witryn internetowych, umożliwiają nam zapewnienie kluczowych funkcji serwisu, zwiększenie jego bezpieczeństwa, ciągłe doskonalenie, personalizację zgodnie z Twoimi preferencjami oraz wyświetlanie treści i reklam dopasowanych do Twoich zainteresowań.
Zgoda na pliki cookies jest dobrowolna i można ją wycofać w dowolnym momencie z poziomu strony "Ustawienia Cookie".
Administratorem danych osobowych Klientów, gromadzonych za pośrednictwem strony www.aptelia.pl, jest Medeor Sp. z o. o. z siedzibą w Łodzi, a w niektórych przypadkach nasi Partnerzy. Informacja o celach przetwarzania danych osobowych przez naszych partnerów znajduje się w ich politykach ochrony prywatności.
Więcej informacji o korzystaniu przez nas z plików cookies oraz o przetwarzaniu Twoich danych osobowych, w tym o przysługujących Ci uprawnieniach, znajdziesz w Polityce prywatności.
Na podstawie niżej wymienionych celów przetwarzania Twoich danych, możesz skonfigurować ustawienia
prywatności i określić w jaki
sposób chcesz, aby Twoje dane były używane w oparciu o poniższe cele.
Poniżej opisujemy cele i funkcje przetwarzania Twoich danych.
Niezbędne 2
Niezbędne pliki cookies, których wykorzystanie jest niezbędne do umożliwienia realizacji podstawowych funkcji, takich jak sprawne poruszanie się po witrynie internetowej, czy dostęp do zabezpieczonych obszarów witryny internetowej. Bez tych plików cookies Portal może nie działać prawidłowo.
Analityczne pliki cookies umożliwiają sprawdzenie liczby wizyt oraz źródeł ruchu występujących na naszym Portalu. Pomagają ustalić Administratorowi, jak Użytkownik porusza się po Portalu. Dzięki tym danym Administrator może analizować statystyki oraz raporty dotyczące funkcjonowania Portalu oraz poprawiać jej wydajność.
Te pliki cookies pozwalają na odpowiednie dostosowanie treści reklamowych do zainteresowań Użytkownika, nie tylko na naszym Portalu, ale także poza nią. Reklamowe pliki cookies mogą być instalowane za pośrednictwem Portalu, również przez podmioty współpracujące z Administratorem. Na podstawie informacji z tych plików cookies oraz aktywności w innych witrynach internetowych, budowany jest profil zainteresowań Użytkownika. Celem jest wyświetlanie reklam, które są istotne i angażujące dla poszczególnych Użytkowników.
