Katar sienny (alergiczny) – jak go rozpoznać i leczyć?

Spis treści:

1. Katar alergiczny – objawy i charakterystyka
2. Czy katar sienny jest chorobą zakaźną?
3. Jak odróżnić katar alergiczny od przeziębienia?
4. Katar alergiczny u dzieci a dorosłych – czy są różnice?
5. Katar sienny – leczenie

Katar alergiczny – objawy i charakterystyka 

Alergiczny nieżyt nosa jest zapaleniem błony śluzowej nosa, które charakteryzuje się wyciekiem z nosa wydzieliny bądź jej spływaniem po tylnej ścianie gardła. Mogą pojawiać się również inne objawy – takie jak uczucie zatkania nosa, kichanie czy świąd. Zwykle utrzymują się powyżej 1 godziny w ciągu doby przez więcej niż 2 dni. Katar sienny jest najczęściej wywoływany przez pyłki traw, chwastów i drzew. Do najczęściej uczulających roślin w Polsce należą: 

• wiechlina łąkowa, 

• kostrzewa łąkowa, 

• kupkówka pospolita, 

• tymotka łąkowa, 

• żyto,  

• bylica pospolita,  

• babka lancetowata,  

• brzoza,  

• leszczyna,  

• jesion,  

• wierzba,  

• dąb. 

Ze względu na to, że rośliny te nie wytwarzają pyłków przez cały rok, katar sienny ma charakter sezonowy – pojawia się najczęściej w określonych miesiącach roku, które odpowiadają okresowi kwitnienia danej rośliny. Zapaleniu błony śluzowej nosa, które doskwiera alergikom, mogą również towarzyszyć inne objawy. Są to: 

• kichanie – często seryjne,  

• zatkanie nosa i gęsta wydzielina,  

• wodnista wydzielina z nosa,  

• przewlekły kaszel,  

• świąd nosa, uszu, podniebienia i gardła,  

• upośledzenie węchu,  

• łzawienie, zaczerwienienie oczu, świąd i obrzęk powiek,  

Czasami pojawiają się także objawy ogólnoustrojowe – ból głowy, światłowstręt, zaburzenia snu, koncentracji, obniżenie nastroju oraz niewielki wzrost temperatury ciała.  

Kup w aptece: Leki na alergię

Czy katar sienny jest chorobą zakaźną? 

Katarem siennym nie można się od kogoś zarazić – nie jest on chorobą zakaźną. Jego obecność wynika z nieprawidłowej, nadmiernej reakcji układu odpornościowego na antygeny, zwane w tym przypadku alergenami, które u zdrowych osób nie wywołują żadnych objawów. W wyniku kontaktu z alergenami komórki zapalne organizmu wytwarzają skierowane przeciwko nim swoiste przeciwciała IgE – ich podwyższony poziom może być pomocny w diagnostyce alergii. W uproszczeniu – katar sienny wynika z upośledzenia układu immunologicznego pacjenta, a takie defekty nie są zaraźliwe.  

Kup w aptece: Spraye do nosa na katar i zatkany nos

Jak odróżnić katar alergiczny od przeziębienia? 

Na pierwszy rzut oka katar sienny może przypominać przeziębienie. Objawy wydają się podobne – katar, kaszel, kichanie są objawami wspólnymi, pojawiającymi się zarówno w przypadku alergicznego nieżytu nosa, jak i podczas przeziębienia. Jednak te jednostki chorobowe różnią się od siebie.  

Przede wszystkim, katar sienny pojawia się nagle, pod wpływem ekspozycji na alergen, podczas gdy katar w przebiegu przeziębienia rozwija się stopniowo i zwykle mija po kilku dniach (zwykle do 7 dni). Wydzielina z nosa również ma inną barwę – podczas przeziębienia wydzielina z nosa jest zwykle żółtawo-zielona, a ta pojawiająca się w wyniku alergii – bezbarwna.  

Podczas przeziębienia występują również objawy ogólne, których nie spotykamy w katarze siennym; są to: gorączka, ból mięśni, utrata apetytu i zmęczenie. Z kolei katarowi siennemu często towarzyszą objawy oczne, takie jak zaczerwienienie i łzawienie i swędzenie oczu oraz obrzęk powiek – symptomy te zwykle nie występują przy przeziębieniu.  

Katar alergiczny u dzieci a dorosłych – czy są różnice? 

Jak już wspomniano wcześniej, katar sienny wynika z dysfunkcji układu immunologicznego pacjenta. U dzieci układ ten nie jest jeszcze rozwinięty, więc objawy związane z alergią mogą być bardziej dotkliwe. Z tego właśnie powodu dzieci są bardziej podatne na różnego rodzaju alergeny. Istnieje również szansa na to, że gdy dziecko dorośnie, objawy alergii ustąpią – wynika to z faktu, że gdy ich układ odpornościowy rozwinie się w pełni i nie będzie już rozpoznawał alergenów jako substancji niebezpiecznych. U dorosłych zwykle objawy alergii są łagodniejsze niż u dzieci, jednak nie jest to regułą. Dorośli mogą mieć równie dotkliwe objawy, jak dzieci.  

Przeczytaj: Alergia skórna i jej objawy

Katar sienny – leczenie 

Chorym na katar sienny często zaleca się unikanie ekspozycji na antygeny wywołujące alergię – niestety jest to bardzo trudne, zwłaszcza gdy alergeny te znajdują się w powietrzu. Z tej przyczyny zaleca się chorym powstrzymywanie się od otwierania okien podczas dnia czy np. podczas jazdy autem. Pomocne jest stosowanie filtrów przeciwpyłowych w klimatyzacji aut. Chorym, którzy noszą soczewki kontaktowe, rekomenduje się zrezygnowanie z nich w trakcie okresu pylenia, na rzecz okularów.  

W wielu przypadkach konieczne jest jednak zastosowanie leczenia farmakologicznego. Polega ono najczęściej na stosowaniu aerozoli do nosa bądź kropli do oczu, chociaż czasami podawane są również tabletki.  

Warto wiedzieć: Jak się pozbyć pokrzywki alergicznej?

Leki i inne środki apteczne 

Do leków, które są stosowane w katarze siennym należą: 

• Glikokortykosteroidy donosowe, potocznie zwane sterydami – są najskuteczniejszymi lekami objawowymi w alergicznym nieżycie nosa. Początek ich działania następuje w ok. 2-8 godzin po podaniu leku, jednak maksymalny efekt uzyskuje się po około 2 tygodniach.

• Leki przeciwhistaminowe – łagodzą objawy kichania, łzawienia z oczu czy świądu nosa i oczu – najskuteczniejsze jest ich stosowanie jako profilaktyka przed narażeniem na alergen. Występują w postaci tabletek doustnych oraz kropli do nosa lub oczu. 

• Kromony – stosowane do oczu i nosa.

• Montelukast – lek przeciwleukotrienowy – stosowany, jeśli katarowi siennemu towarzyszy astma alergiczna.

• Ksylometazolina, oksymetazolina – to donosowe leki obkurczające naczynia krwionośne błony śluzowej nosa. Należy pamiętać, że można je stosować tylko przez kilka dni, ponieważ ich nadużywanie może nasilić zatkanie nosa, mają również potencjał uzależniający.

• Immunoterapia, potocznie zwana odczulaniem – jest to najskuteczniejsza, przyczynowa forma leczenia alergicznego nieżytu nosa. Można ją stosować, jeśli zidentyfikowano konkretny alergen, jaki wywołuje objawy uczulenia. Polega na podawaniu małych, jednak stopniowo zwiększonych dawek alergenu przez kilka lat (proces odczulania trwa wówczas najczęściej od 3 do 5 lat). 

Domowe sposoby na katar alergiczny 

Jednym z domowych sposobów na łagodzenie objawów kataru siennego jest płukanie nosa roztworem soli fizjologicznej lub jałowej soli morskiej – dzięki temu wypłukiwane są alergeny, a nos zostaje oczyszczony.  

Skutecznym, domowym sposobem na katar sienny są również inhalacje. Wykorzystuje się do nich wodę z dodatkiem olejków eterycznych – miętowego, rumiankowego, lawendowego, z kwiatu lipy bądź czarnego bzu. Takie zabiegi nawilżają błonę śluzową nosa i górnych dróg oddechowych, rozrzedzając przy tym gęstą wydzielinę spływającą po gardle. Niektóre olejki mają dodatkowe działania – odkażające bądź przeciwzapalne.  

Bibliografia