Co można zrobić z pokrzywy? Właściwości, zastosowanie, ewentualne przeciwwskazania

Spis treści:

1. Pokrzywa – charakterystyka, wygląd, zbieranie
2. Właściwości pokrzywy i jej działanie
3. Pokrzywa – przeciwwskazania
4. Co można zrobić z pokrzywy?
5. Pokrzywa – warto wiedzieć

Pokrzywa – charakterystyka, wygląd, zbieranie 

Pokrzywa zwyczajna należy do gatunków pospolitych w naszym klimacie. Jest bardzo ekspansywna, toteż powszechnie traktuje się ją jako chwast. Nie zmienia to jednak faktu, że stanowi niezwykle cenny surowiec zielarski o wielowiekowej tradycji stosowania w leczeniu różnych dolegliwości.  

Pokrzywa należy do rodziny pokrzywowatych (łac. Urticaceae). W lecznictwie wykorzystuje się przede wszystkim pokrzywę zwyczajną (łac. Urtica dioica). To wieloletnia roślina zielna osiągającą wysokość do ok. 150 cm. Posiada sztywną łodygę, którą pokrywają liście ogonkowe w kształcie wydłużonych serc i o ząbkowanych brzegach. Kwiaty drobne, zielonkawe i zebrane w zwisające wiechy, które wystają z kątów liści. Cała roślina pokryta jest parzącymi włoskami. 

Zbioru liści pokrzywy należy dokonywać wczesną wiosną, przed kwitnieniem. Uznaje się, że najlepszym czasem jest okres maja, względnie czerwca (należy pamiętać, aby przy zbiorze pokrzywy nakładać rękawice ochronne, które zapobiegną poparzeniom!). Wówczas w naziemnych częściach rośliny koncentrują się największe ilości związków aktywnych biologicznie, które mają działanie prozdrowotne.  

Kup w aptece: Zioła jednorodne

Właściwości pokrzywy i jej działanie 

Ziele pokrzywy jest surowcem o bardzo bogatym składzie chemicznym. Zawiera kwasy organiczne (m.in. octowy, mrówkowy, jabłkowy, cytrynowy, glikolowy i szczawiowy), flawonoidy, garbniki, sole mineralne (m.in. magnez, krzem, żelazo, potas, mangan, fosfor), chlorofil oraz wiele witamin, w tym: wit. A, E, C, K oraz wit. z grupy B.  

Dzięki zawartości powyższych związków, właściwości pokrzywy są również całkiem szerokie. Surowiec ten działa: 

• moczopędnie; 

• ściągająco; 

• witaminizująco; 

• krwiotwórczo; 

• przeciwkrwotocznie; 

• przeciwobrzękowo; 

• przeciwzapalnie; 

• hipoglikemicznie; 

• hipotensyjne; 

• pobudzająco na przemianę materii; 

• wzmacniająco na włosy, skórę i paznokcie.  

Choć nie ma zbyt wielu badań klinicznych dotyczących działania wyciągów z pokrzywy, w medycynie ludowej od dawna wykorzystuje się je w terapii schorzeń układu moczowego, a także w reumatyzmie. Pokrzywa to także naturalne remedium wspomagające leczenie anemii z niedoboru żelaza. Stanowi ponadto jeden z popularniejszych składników suplementów diety zalecanych w nadmiernej utracie włosów oraz kruchości paznokci. Pokrzywa w tabletkach rekomendowana jako środek wspierający wzrost czupryny najczęściej łączona jest z innymi ziołami (np. skrzypem) oraz witaminami.  

Przeczytaj: Pokrzywa na włosy

Warto ponadto dodać, że w celach leczniczych wykorzystuje się także bogaty w fitosterole i lignany korzeń pokrzywy, który jednak stosowany jest głównie w łagodzeniu objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego.  

Pokrzywa – przeciwwskazania 

Choć napar z pokrzywy uznawany jest za bezpieczne, naturalne remedium na wiele dolegliwości, nie każdy powinien po niego sięgać. Podobnie jak w przypadku każdego leku lub suplement diety, surowiec ten  posiada określone przeciwwskazania  do stosowania oraz możliwe skutki uboczne.  

Ekstraktów z pokrzywy powinny unikać osoby uczulone na roślinę oraz kobiety w okresie ciąży i laktacji, a także dzieci poniżej 12. roku życia. Należy zachować ostrożność przy jednoczesnym zażywaniu leków obniżających ciśnienie krwi, obniżających poziom cukru i działających przeciwzakrzepowo (pokrzywa może nasilać ich działanie).  

Działania niepożądane, które mogą pojawiać się podczas stosowania pokrzywy to: reakcje alergiczne (np. pokrzywka i świąd) oraz dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Najczęściej jednak mają charakter łagodny i przemijający.  

Co można zrobić z pokrzywy? 

Sposobów na wykorzystywanie pokrzywy w warunkach domowych jest wyjątkowo dużo. Ze świeżo zebranych wczesną wiosną liści warto sporządzić sok. To wręcz znakomity, naturalny środek o działaniu witaminizującym. Sok z pokrzywy polecany jest w szczególności osobom borykającym się z niedoborami żelaza. Stanowi także cenne źródło witaminy C, która wspomaga wchłanianie tego pierwiastka. Innym ciekawym pomysłem na wykorzystanie świeżych liści rośliny jest sałatka z pokrzywy lub zupa z pokrzywy.  

Zdecydowanie najprostszym i najczęściej praktykowanym sposobem zażywania pokrzywy są wyciągi wodne. Można je sporządzać zarówno ze świeżego jak i suszonego surowca. Napar z pokrzywy przygotowuje się poprzez zalanie jej liści wrzątkiem (np. 1 łyżka suszonej, rozdrobnionej pokrzywy na szklankę gorącej wody) i pozostawienie pod przykryciem na ok. 15 min. Innym sposobem jest sporządzenie odwaru, czyli zalanie surowca wodą i gotowanie na małym ogniu przez ok. 10-15 min. Tak przygotowany wyciąg będzie charakteryzował się silniejszym działaniem.  

Zarówno napar jak i odwar mogą być wykorzystywane także zewnętrznie, np. w pielęgnacji włosów. Płukanka z pokrzywy to stary, domowy sposób na wzmocnienie czupryny. Jej stosowanie zaleca się w przypadku problemów z łupieżem oraz nadmiernym przetłuszczaniem się skóry głowy. Na rynku dostępny jest także szampon z pokrzywy, który działa w zbliżony sposób.  

Kup w aptece: Kosmetyki do włosów

Pokrzywa – warto wiedzieć 

Ponieważ pokrzywa to bardzo popularny surowiec zielarski, poniżej odpowiedzi na kilka najczęściej pojawiających się pytań. Co warto wiedzieć na jej temat?  

Czy pokrzywa jest moczopędna? 

Jednym z głównych działań wyciągu z pokrzywy jest zwiększanie diurezy. Surowiec ten jest od pokoleń wykorzystywany tradycyjnie w leczeniu dolegliwości związanych z układem moczowym, jak np. niezbyt nasilone stany zapalne dolnych dróg moczowych czy piasek nerkowy. 

Czy pokrzywa obniża ciśnienie? 

Efektem picia pokrzywy może być łagodne działanie hipotensyjne, co najprawdopodobniej jest bezpośrednim wynikiem zwiększania się diurezy.  

Pokrzywa w ciąży – czy jest bezpieczna? 

Stosowanie pokrzywy w ciąży nie jest zalecane. Brak danych dotyczących bezpieczeństwa zażywania surowca u ciężarnych oraz matek karmiących piersią.  

Bibliografia