Stosowanie DEET w formie sprayu na owady budzi sporo kontrowersji. Z jednej strony, tego typu preparaty charakteryzują się dużą skutecznością, z drugiej natomiast powszechnie nie uchodzą za bezpieczne dla zdrowia. Czy należy się ich obawiać i czy można je stosować bez konsekwencji u dzieci? Odpowiadamy.
Spis treści:
- Czym jest DEET i jak działa na owady?
- Czy DEET jest bezpieczny dla dzieci?
- Jakie mogą być skutki uboczne stosowania preparatów z DEET?
- Jak stosować preparaty z DEET u dzieci?
- Alternatywne metody ochrony przed ukąszeniami owadów u dzieci
Czym jest DEET i jak działa na owady?
DEET (czyli N,N-diethyl-m-toluamid) to składnik aktywny, jaki znajdziemy w wielu środkach odstraszających owady. Początki jego stosowania sięgają połowy lat 50. XX wieku. Co ciekawe, DEET został „opracowany” już 1946 roku z myślą o amerykańskich żołnierzach, którzy przebywali na terenach zaatakowanych przez owady. Od tamtego czasu DEET zyskał ogromną popularność i obecnie jest szeroko stosowany na całym świecie. Wysoka stabilność chemiczna oraz możliwość łatwego włączania tego składnika do receptur środków na owady, w dużej mierze determinują jego szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym.
Spray na owady, bazujący na DEET, jest szczególnie efektywny w przypadku komarów i kleszczy, które okazują się być najbardziej wrażliwe na tę substancję. Choć dokładny mechanizm jej działania nie jest w pełni znany, wiadomo, że wpływa ona na receptory zapachowe owadów, efektywnie zakłócając u nich zdolność do wykrywania źródeł pokarmu. Innymi słowy, DEET sprawia, że insekty nie są w stanie wyczuwać określonych zapachów (m.in. kwasu mlekowego i dwutlenku węgla), które nakierowują je na ofiarę, którą może być człowiek.
Sprawdź ofertę: Skuteczne środki na komary i kleszcze dla dzieci
Czy DEET jest bezpieczny dla dzieci?
DEET dla dzieci dopuszczony jest do stosowania, pod warunkiem przestrzegania określonych wytycznych. Pod uwagę należy brać ograniczenia wiekowe oraz wskazania dotyczące sposobu i częstości aplikacji. Zgodnie z informacjami, jakie podaje Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska, do tej pory nie wykazano, aby właściwe stosowanie DEET na komary i kleszcze niosło za sobą określone konsekwencje zdrowotne – zarówno w przypadku dorosłych, jak i dzieci.
Środki na bazie tej substancji dopuszczone są do użytku już od 2. roku życia. Od wskazanego wieku do 12. roku życia, stężenie DEET w sprayu na owady dla dzieci nie może przekraczać 10%. U najmłodszych, czyli niemowląt i dzieci do 2. roku życia, aplikowanie środków na komary z DEET nie jest zalecane.
Przeczytaj także: Co skutecznie odstrasza komary?
Jakie mogą być skutki uboczne stosowania preparatów z DEET?
Szkodliwość DEET najczęściej omawiana jest w kontekście niewłaściwego stosowania środków na komary i kleszcze. Opisano przypadki występowania określonych skutków ubocznych, jakie pojawiły się na skutek zbyt częstej aplikacji repelentów DEET. Najczęściej obserwowane działania niepożądane dotyczyły skórnych reakcji alergicznych, podrażnienia śluzówek, łzawienia oczu oraz dolegliwości ze strony układu nerwowego (nadmierne pobudzenie, drgawki, zaburzenia koordynacji). Jednym z działań niepożądanych DEET może być także nagły spadek ciśnienia krwi.
Przeczytaj także: Pokrzywka alergiczna
Jak stosować preparaty z DEET u dzieci?
Jak w takim razie bezpiecznie stosować preparaty DEET u dzieci? Przede wszystkim, wskazane jest przestrzeganie zaleceń producenta. Z tego względu u najmłodszych należy stosować tylko i wyłącznie repelenty przeznaczone dla określonej grupy wiekowej. Środki te najczęściej mają postać aerozoli. Ich aplikacja na skórę lub odzież powinna odbywać się z odległości nie mniejszej niż 15-20 cm, z wyłączeniem okolic twarzy (oczy, usta, nos) i nie częściej niż podano w ulotce (w przypadku dzieci jest to zwykle maksymalnie do 3 razy na dobę).
Bezpośrednio po naniesieniu DEET wskazane jest dokładne umycie dłoni. Należy także pamiętać, aby nie wdychać oparów unoszących się w powietrzu podczas aplikacji (dotyczy to zarówno dziecka, jak i osoby dorosłej, aplikującej dany środek).
Alternatywne metody ochrony przed ukąszeniami owadów u dzieci
Alternatywę dla środków na komary i kleszcze z DEET stanowią m.in. środki z ikarydyną – związkiem syntetycznym opracowanym w latach 80. ubiegłego wieku przez niemiecką firmę farmaceutyczną. Jakie są najistotniejsze różnice pomiędzy DEET a ikarydyną? Druga z substancji wydaje się być środkiem bezpieczniejszym, a jednocześnie nadal bardzo skutecznym. Można go stosować w odpowiednich stężeniach zarówno u dorosłych, jak i dzieci od 2. roku życia.
Przeczytaj także: Uczulenie na komary – objawy i leczenie
Poza tym, do dyspozycji mamy także dużo naturalnych środków stosowanych tradycyjnie jako repelenty. Mowa przede wszystkim o olejkach eterycznych (np. olejek lawendowy, eukaliptusowy, cytronelowy). Sięgając jednak po te środki, należy zdawać sobie sprawę, że czas ich potencjalnego działania odstraszającego owady (zwłaszcza latem!) jest o wiele krótszy. Po drugie, czyste olejki eteryczne to substancje silnie skoncentrowane, których nie należy aplikować bezpośrednio na skórę, bez uprzedniego rozcieńczenia w oleju nośnym. W innym razie może skutkować to nie tylko reakcjami alergicznymi i podrażnieniami skóry, ale nawet uszkodzeniem miąższu nerek czy wątroby (warto wiedzieć, że olejki eteryczne aplikowane miejscowo wnikają do krwiobiegu!).
Podobnie jak DEET, olejków nie należy aplikować w okolice oczu, ust i nosa. Wielu z nich bezwzględnie nie można stosować w czasie ciąży, z uwagi na obecność związków potencjalnie toksycznych dla płodu. Większość z nich nie jest także wskazana w przypadku niemowląt i małych dzieci.
Bibliografia
Kociołek-Balawejder E. i in. (2009), Środki odstraszające owady w ochronie ludzi, Wrocław.
Legeay S., Clere N., Apaire-Marchais V., Faure S., Lapied B. (2018), Unusual modes of action of the repellent DEET in insects highlight some human side effects, Eur J Pharmacol, nr 825, s. 92-98.
