Suplementacja kwasu foliowego – najnowsze wytyczne ekspertów

Konieczność suplementacji kwasu foliowego w okresie ciąży i podczas przygotowań do niej nie budzi wątpliwości. Od kilku jednak lat w debacie publicznej coraz częściej pojawiało się pytanie: czy przyjmowanie metylowanej postaci kwasu foliowego nie jest lepszym rozwiązaniem? Głos w tej sprawie zabrało Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP). W efekcie postały nowe wytyczne co do suplementacji folianów.

Spis treści:

---

1. Foliany – czym są?
2. Na czym polega wyższość 5-metylotetrahydrofolianu nad kwasem foliowym?
3. Nowe zalecenia PTGiP
4. Dodatkowe wskazówki dotyczące suplementacji

Foliany – czym są?

Foliany to szeroka grupa związków, do której zalicza się kwas foliowy (witamina B9). Pełnią wiele kluczowych dla organizmu funkcji, biorąc m.in. udział w neuroprzekaźnictwie, metabolizmie homocysteiny, syntezie DNA oraz wytwarzaniu erytrocytów. Kobietom planującym ciążę zaleca się przyjmowanie kwasu foliowego w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej u płodu.

Dla pełnego zrozumienia nowych rekomendacji warto znać – i odróżniać – trzy zbliżone do siebie pojęcia:

• Foliany – to termin ogólny, opisujący różne formy witaminy B9.
• Kwas foliowy (kwas pteroilomonoglutaminowy) – syntetyczna postać witaminy B9, występująca w suplementach diety.
• Kwas foliowy metylowany (5-metylotetrahydrofolian, 5-MTHF) – aktywna postać kwasu foliowego, którą organizm może bezpośrednio włączać w uruchamiane przez siebie procesy fizjologiczne.

Na czym polega wyższość 5-metylotetrahydrofolianu nad kwasem foliowym?

Aby organizm mógł skorzystać z folianów dostarczanych z dietą, jak również syntetycznego kwasu foliowego, musi przekształcić je do 5-metylotetrahydrofolianu. Proces ten zachodzi z udziałem reduktazy metylenotetrahydrofolianu (MTHFR). Niestety, nawet u co trzeciej osoby w populacji występuje mutacja genu MTHFR, która sprawia, że metabolizm kwasu foliowego zostaje zaburzony.

Rozwiązaniem w takich przypadkach jest stosowanie suplementów z metylowanym kwasem foliowym. Jednocześnie podkreśla się brak konieczności rutynowego oznaczania polimorfizmów genu MTHFR.

5-MTHF cechuje się dodatkowo wyższą biodostępnością niż kwas foliowy, jest również bezpieczniejszy – w przypadku syntetycznej witaminy B9 może dojść do rozwoju zespołu niezmetabolizowanego kwasu foliowego (UMFA), związanego z zahamowaniem jego przemian. UMFA u kobiety w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia alergii i astmy u dziecka.

Nowe zalecenia PTGiP

Eksperci PTGiP zalecają przyjmowanie aktywnego kwasu foliowego w postaci suplementów diety. W okresie planowania ciąży wytyczne wskazują na konieczność stosowania 400 µg 5-MTHF + 400 µg kwasu foliowego dziennie. Z kolei podczas ciąży oraz karmienia piersią rekomenduje się przyjmowanie 800 µg 5-MTHF dziennie. Biodostępność kwasu foliowego można zwiększyć, przyjmując go jednocześnie z innymi składnikami diety, m.in. witaminą B6, B12, choliną, cynkiem, żelazem i witaminą C.

Dodatkowe wskazówki dotyczące suplementacji

Zgodnie z wytycznymi ekspertów, suplementację należy rozpocząć co najmniej 12 tygodni przed planowaną ciążą. U kobiet z obciążonym wywiadem (wcześniejsze urodzenie dziecka z wadami cewy nerwowej) zaleca się przyjmowanie 5 mg folianów dziennie. Podobną dawkę – w połączeniu z 1000 mg mio-inozytolu – PTPiG rekomenduje kobietom z BMI > 30, u których poziom folianów jest niższy niż 28 nmol/l.

W najnowszych wytycznych podkreślono również, że odpowiedni poziom aktywnych folianów jest ważny nie tylko dla przyszłych mam, ale również ojców. W związku z tym zaleca się, aby mężczyźni planujący dziecko suplementowali je w dawce 0,4 mg co najmniej 12 tygodni przed zakładaną koncepcją.

Bibliografia