Alergia na mleko u dziecka – co warto o niej wiedzieć?

Spis treści:

1. Czym jest alergia na białko mleka krowiego?
2. Objawy alergii na białko mleka krowiego
3. Diagnozowanie alergii na mleko u niemowląt i starszych dzieci
4. Czym karmić dziecko z alergią na białko mleka krowiego
5. Czy dziecko wyrośnie z alergii na białko mleka krowiego?

Czym jest alergia na białko mleka krowiego? 

Alergia na krowie mleko to niepożądana odpowiedź immunologiczna na zawarte w mleku białka, która objawia się szeregiem symptomów występujących po spożyciu mleka i jego przetworów. Przyjmuje się, że 100 mililitrów mleka zawiera około 3,3 gramów białka. Białka mleka krowiego stanowią jednak zróżnicowaną mieszaninę związków. 

Zdecydowaną większość, bo około 80% białka mleka krowiego stanowi kazeina. Pozostałe 20% to tzw. białka serwatkowe, wśród których najczęściej wymienia się β-laktoglobulinę, α-laktoalbuminę czy albuminę surowicy bydlęcej. Alergia może rozwinąć się w stosunku do każdego z wymienionych białek, przy czym rodzaj alergizującego białka może wpływać na obraz kliniczny choroby. Za najmocniej alergizujące białko mleka krowiego uważa się β-laktoglobulinę, która uczula do 80% osób dotkniętych alergią na mleko. 

Czytaj również: Skaza białkowa u dziecka, czym jest, jakie daje objawy 

Rodzaje alergii na mleko 

Alergię na mleko można podzielić na trzy rodzaje, na podstawie wytworzonej odpowiedzi immunologicznej. Wyróżnia się zatem: 

• alergię IgE-zależną na białko mleka krowiego – komórki układu odpornościowego wytwarzają przeciwciała klasy IgE, które pośrednio rozpoczynają natychmiastową reakcję alergiczną. Objawy alergii pojawiają się od kilku minut do dwóch godzin po spożyciu żywności zawierającej alergen. 

• alergię IgE-niezależną na białko mleka krowiego – kontakt z alergenem wywołuje reakcje immunologiczne typu opóźnionego, które są niezależne od wydzielania przeciwciał klasy IgE. Objawy alergii pojawiają się po kilku godzinach, a nawet kilku dniach od spożycia żywności zawierającej alergen. 

• alergię typu mieszanego – białka mleka krowiego powodują zarówno wytwarzanie przeciwciał klasy IgE, jak i rozpoczęcie reakcji immunologicznych typu opóźnionego. Objawy alergii tego typu mogą występować tuż po spożyciu żywności zawierającej alergen, ale również kilka dni później. 

Nadwrażliwość niealergiczna na mleko krowie 

Czy złe samopoczucie dziecka po spożyciu mleka zawsze oznacza alergię na białko mleka? Absolutnie nie! Alergia pokarmowa nierzadko bywa mylona z niealergiczną nadwrażliwością na mleko. Powodem niepokojących dolegliwości u dziecka może być wtórna nietolerancja laktozy, będąca konsekwencją zakażenia przewodu pokarmowego, celiakii czy mukowiscydozy. Objawy nietolerancji niektórych produktów mlecznych mogą również wystąpić w przebiegu rzadko występujących chorób, takich jak galaktozemia czy nietolerancja histaminy. 

Objawy alergii na białko mleka krowiego 

Objawy alergii na mleko są niespecyficzne i mogą dotyczyć niemal każdego układu organizmu, jednak zwykle występują w obrębie skóry, układu pokarmowego lub układu oddechowego. 

W przypadku alergii IgE-zależnej w krótkim czasie po spożyciu mleka można najczęściej zaobserwować: 

• pokrzywkę lub ostry świąd skóry,

• obrzęk naczynioruchowy,

• zaostrzenie atopowego zapalenia skóry, 

• wymioty lub biegunkę,

• ból brzucha,

• świszczący oddech lub suchy kaszel, 

• ostry nieżyt nosa. 

W przebiegu alergii IgE-niezależnej na mleko może rozwinąć się FPIP, czyli zapalenie prostnicy i odbytnicy wywołane przez pokarm. Głównym objawem tej choroby są przewlekłe biegunki z domieszką krwi lub śluzu, a także zaczerwienienie skóry w okolicy odbytu. Cięższy przebieg alergii może też wiązać się z wystąpieniem zapalenia jelita cienkiego. Objawia się ono nie tylko z biegunką, ale również utratą masy ciała, zaburzeniami wzrastania, niedokrwistością, a nawet utratą albumin krwi. Stan zapalny związany z alergią na mleko może obejmować cały przewód pokarmowy, włączając w to przełyk i żołądek. 

Diagnozowanie alergii na mleko u niemowląt i starszych dzieci 

Integralną częścią diagnostyki alergii pokarmowej u dzieci jest wywiad lekarski. Szczególnie ważne są informacje na temat diety dziecka, występowania chorób atypowych u najbliższych krewnych, a także charakterystyka niepokojących objawów. 

W codziennej praktyce lekarskiej do diagnostyki alergii na białko mleka najczęściej wykorzystuje się próbę eliminacji połączoną z doustną próbą prowokacji. Próba eliminacji polega na wyłączeniu z diety dziecka lub karmiącej piersią matki mleka i jego przetworów na okres do 4 tygodni. Ustąpienie dolegliwości chorobowych świadczy o dużym prawdopodobieństwie nieprawidłowej reakcji immunologicznej na białko mleka krowiego. 

Do ostatecznego potwierdzenia alergii konieczne jest przeprowadzenie doustnej próby prowokacji, która polega na kontrolowanym podaniu dziecku pokarmu zawierającego białka mleka. W przypadku niemowląt może być to podanie zwykłego mleka modyfikowanego bądź mleka matki, która uprzednio włączyła do diety krowie mleko. Starsze dzieci mogą spożyć dowolny pokarm zawierający mleko, zaczynając od małych porcji, przy wykorzystaniu tzw. drabiny mlecznej. Kluczowa jest obserwacja samopoczucia dziecka i pojawiających się u niego objawów. 

Doustną próbę prowokacji najczęściej wykonuje się metodą otwartą, co oznacza, że podaż pokarmu mlecznego nie jest zatajona przed rodzicem ani lekarzem. Jeżeli objawy alergii na mleko są łagodne, próbę można przeprowadzić w gabinecie lekarskim, a nawet samodzielnie w domu, po konsultacji z lekarzem prowadzącym. W przypadku, gdy istnieje duże ryzyko reakcji anafilaktycznej, doustną próbę prowokacji należy wykonać w szpitalu.

Sprawdź ofertę: Tabletki do ssania na ból gardła

Czym karmić dziecko z alergią na białko mleka krowiego 

Podstawą terapii alergii na białko mleka krowiego jest leczenie żywieniowe. U dziecka dotkniętego tym schorzeniem zaleca się całkowite wyeliminowanie mleka oraz jego przetworów – jogurtów, masła czy serów. Dieta eliminacyjna powinna być skomponowana tak, aby dostarczać dziecku wszystkie niezbędne do rozwoju składniki odżywcze. Warto szczególnie pamiętać o suplementacji wapnia oraz witaminy D. 

Alergia na białko mleka krowiego u niemowląt nie wyklucza możliwości karmienia dziecka piersią. Karmiąca matka powinna jednak wdrożyć dietę bezmleczną. Badania naukowe wykazują, że białka mleka spożywanego przez kobietę mogą przechodzić do pokarmu i wywoływać u dziecka objawy alergii. 

Co w przypadku, gdy karmienie niemowlaka piersią jest niemożliwe? Standardowe mleko modyfikowane zawiera w swym składzie białka mleka, przez co nie jest odpowiednie dla małych alergików. Rozwiązaniem są preparaty mlekozastępcze dla alergików o znacznym stopniu hydrolizy białka, czyli pocięcia go na mniejsze fragmenty. W sprzedaży dostępne są także preparaty sojowe. Nie są one jednak polecane, gdyż znaczny odsetek dzieci z alergią na białko mleka rozwija również alergię na soję.

Przeczytaj więcej: Mleko modyfikowane dla alergika

Czy małemu alergikowi można podawać mleko kozie lub owcze? 

Rodzice dzieci z alergią na mleko często próbują zastąpić mleko krowie mlekiem kozim bądź owczym. Rozwiązanie to wywodzi się z czasów, gdy w sprzedaży nie było specjalistycznych preparatów mlekozastępczych. Jak zapatruje się na to współczesna medycyna? Specjaliści zdecydowanie odradzają włączanie do diety alergików mleka koziego i owczego. 

Mleko zwierząt kopytnych, czyli krów, ale także kóz czy owiec, jest dość zbliżone. Badania potwierdzają, że zawarte w nich białka mają podobną budowę, przez co często dają reakcje krzyżowe u osób uczulonych na białko mleka krowiego. W przypadku ciężkiej alergii mleko kozie czy owcze może być przyczyną reakcji anafilaktycznej. 

Czy dziecko wyrośnie z alergii na białko mleka krowiego? 

Mamy dobrą wiadomość dla wszystkich rodziców małych alergików – większość dzieci z uczuleniem na białko mleka krowiego wykształca tolerancję na alergen. Szacuje się, że alergia zanika u około 50% dzieci do ukończenia 1. roku życia i u aż 75% dzieci do ukończenia 3. roku życia. Alergia na mleko utrzymuje się u niespełna 10% dzieci po ukończeniu 6. roku życia. Gdy u dziecka nie obserwuje się dolegliwości związanych z uczuleniem na mleko, nie ma dalszych podstaw do kontynuacji diety bezmlecznej. 

Bibliografia