Krup (podgłośniowe zapalenie krtani) u dzieci i dorosłych – objawy, przyczyny, leczenie

Spis treści:

1. Krtań – położenie, budowa, funkcje
2. Czym jest podgłośniowe zapalenie krtani (krup)?
3. Krup – wirusowe zapalenie krtani czy bakteryjne?
4. Dlaczego krup u dzieci występuje częściej niż u dorosłych?
5. Krup – objawy
6. Krup – leczenie
7. Podgłośniowe zapalenie krtani – warto wiedzieć

Krtań – położenie, budowa, funkcje  

Ostre podgłośniowe zapalenie krtanie dotyka górnego odcinka układu oddechowego łączącego gardło z tchawicą. Krtań to niewielki, symetryczny fragment górnych dróg oddechowych o kształcie odwróconej piramidy. Jej szkielet jest utworzony z 6 chrząstek, 3 parzystych oraz 3 nieparzystych. Patrząc od góry, krtań jest zakończona kością gnykową i prowadzi do gardła. Z kolei od dołu jest zakończona chrząstką pierścieniowatą, za którą znajduje się tchawica. 

Krtań odpowiada przede wszystkim za wytwarzanie głosu, zmianę jego barwy oraz natężenia. Zapewnia również ochronę dróg oddechowych poprzez odruchowe zamknięcie wejścia do krtani w sytuacji ryzyka dostania się do niej obcych przedmiotów. 

Nieleczone ostre zapalenie krtani może doprowadzić nawet do zapalenia i obrzęku płuc, dlatego podjęcie szybkich i zdecydowanych działań jest bardzo ważne. 

Sprawdź oferty: Inhalatory i nebulizatory dla dzieci

Czym jest podgłośniowe zapalenie krtani (krup)? 

Podgłośniowe zapalenie krtani to choroba układu oddechowego, które dotyka głównie dzieci, rzadziej dorosłych. Szczególnie często występuje u dzieci między 6 miesiącem, a piątym rokiem życia, które zapadają na nią nawet kilka razy w życiu. Pomimo jednej nazwy, lekarze dokonują wyraźnego rozróżnienia na krup wirusowy i bakteryjny, w zależności od etiologii schorzenia. 

Medycy mianem krupu określają szereg dolegliwości, które mogą dotknąć okolice krtani, w tym samo zapalenie tchawicy oraz krtani, ale także krup spazmatyczny, błonicę i inne zbliżone objawy, które określa się jednym pojęciem. 

Przeczytaj również: Zapalenie krtani u dzieci

Krup – wirusowe zapalenie krtani czy bakteryjne? 

Przyczyny zapalenia krtani zwykle mają podłoże wirusowe. Za niemal 75% przypadków odpowiada wirus paragrypy oraz: 

• wirusy grypy A i B; 

• paramyksowirus odry; 

• adenowirusy; 

• syncytialne wirusy oddechowe (RSV); 

• ludzki metapneumowirus (hMPV). 

Wirusowe odmiany krupu wywołują zwykle zapalenie tchawicy lub krtani oraz tzw. krup spazmatyczny. 

Z kolei bakteryjne zapalenie krtani może powodować m.in. błonicę krtani, bakteryjne zapalenie tchawicy oraz LBT, czyli ostre zapalenie krtani. Zwykle są za nie odpowiedzialne bakterie gronkowca złocistego, pneumokoki oraz Haemophilus influenzae typu b. 

Infekcje wirusowe zwykle są mniej groźne dla zdrowia niż bakteryjne, a ich objawy mijają szybciej. Odróżnienie krupu wirusowego od choroby o podłożu bakteryjnym nie jest proste i wymaga praktyki lekarskiej. Lekarze pierwszego kontaktu zwykle stawiają diagnozę w oparciu objawy widoczne u pacjenta. 

Wirusy te atakują zwykle młodsze dzieci (od 6 miesięcy do 3 lat). Pierwsze objawy występują średnio od 24 do 72 godzin od zarażenia, towarzyszy im chrypa oraz kaszel. U chorych zwykle nie występują dodatkowe zaburzenia i powikłania. 

Infekcje bakteryjne atakują głównie dzieci od 3 do 7 roku życia. Objawy pojawiają się szybciej, nawet po 6 godzinach od zarażenia, ale są mniej widoczne (brak kaszlu i chrypy). W przypadku infekcji bakteryjnej powikłania występują częściej. 

W rozpoznaniu może pomóc również badanie poziomu białych krwinek. Infekcja wirusowa powoduje niewielką leukocytozę, ale bakteryjna już znaczną. 

Dlaczego krup u dzieci występuje częściej niż u dorosłych? 

Krup u dzieci występuje znacznie częściej niż u osób dorosłych. Wynika to z nierozwiniętego jeszcze w pełni układu immunologicznego oraz brak wykształcenia odporności poszczepiennej. Szacuje się, że nawet 13% maluchów przynajmniej raz w życiu przeszło jeden epizod krupu, a u co dwudziestego dziecka choroba występuje nawrotowo. 

Ze względu na dostępność szczepionki zapalenie krtani u dorosłego występuje rzadko, choć takie przypadki nadal się zdarzają. Medycyna przypisuje je przede wszystkim niskiemu statusowi socjoekonomicznemu, brakowi dbałości o zdrowie i higienę albo ominięciu szczepienia w dzieciństwie. 

Krup – objawy 

Pierwsze objawy krupu są typowe dla zapalenia górnych dróg oddechowych, dlatego przez kilka dni (zwykle 2-3) rozpoznanie podgłośniowego zapalenia krtani może być utrudnione. Obejmują katar lub kaszel o umiarkowanym nasileniu. Dopiero po tym czasie u chorych pojawiają się: 

• duszności; 

• chrypa; 

• uporczywy kaszel o wysokich tonach, szybki i urywany (lekarze określają go niekiedy jako „kaszel szczekający”); 

• trudności w zaczerpnięciu wdechu; 

• wyraźnie słyszalny świst w gardle, który wynika z zaburzonego przepływu powietrza. 

• Objawy krupu mogą przybrać krańcowo różne natężenie, od bardzo lekkich, które nie utrudniają funkcjonowania na co dzień po bardzo ciężkie, które mogą wymagać nawet hospitalizacji i zagrażają życiu. Z tego względu podgłośniowe zapalenie krtani budzi niepokój wielu rodziców. 

Krup – leczenie 

Leczenie podgłośniowego zapalenia krtanie w przypadku łagodnego przebiegu może być przeprowadzone domowymi metodami. Dopiero kiedy choroba przybiera ciężką postać, niezbędne może okazać się podanie leków. 

Preparaty medyczne 

Rodzice często mają wątpliwości, jak leczyć zapalenie krtani. Leki bez recepty okazują się zwykle skuteczne, choć przed ich zastosowaniem zaleca się konsultację lekarską oraz zapoznanie z treścią ulotki. Zwykle stosuje się tabletki na zapalenie krtani, syrop na zapalenie krtani lub aerozole wziewne zawierające m.in.: 

• salicylan choliny; 

• flurbiprofen; 

• chlorchinaldol; 

• benzydaminę. 

W przypadku dużego natężenia kaszlu zaleca się stosowanie syropów zawierających składniki o działaniu wykrztuśnym. W przypadku zdiagnozowania choroby o podłożu bakteryjnym terapię uzupełnia się o antybiotyki na bazie cefalosporyny. 

W najcięższych przypadkach, kiedy duszności ulegają nasileniu w warunkach hospitalizacji podaje się pacjentowi hydrokortyzon, deksametazon, epinefrynę lub ich połączenie. 

Żadne z wymienionych preparatów nie powinny być stosowane do leczenia zapalenia krtani w ciąży. Przyszłe mamy mogą jednak sięgnąć po domowe sposoby radzenia sobie z chorobą. 

Domowe sposoby na krup 

Leczenie zapalenia krtanie domowymi sposobami jest zalecane w przypadku łagodnego przebiegu choroby. Metody opierają się na regularnym stosowaniu składników występujących na co dzień w naturze. Lekarze zalecają m.in.: 

• siemię lniane na zapalenie krtani – efektywnie nawilża gardło, łagodzi ból oraz uczucie „drapania” w gardle; 

• miód na zapalenie krtani – dzięki wysokiej zawartości olejków eterycznych oraz zawartości unikalnych substancji wytwarzanych przez pszczoły (lizozym, apidycyna, oksydaza glukozowa) efektywnie niszczy i ogranicza rozwój bakterii, wirusów, działa antyseptycznie, zmniejsza również obrzęk gardła; 

• imbir na zapalenie krtani – napar z imbiru ma działanie wykrztuśnie, przeciwwirusowe oraz przeciwbakteryjne, zawiera związki chemiczne niszczące szkodliwe patogeny (m.in. gingerol, kamfen, geraniol).

W przypadku stosowania naturalnych terapii nie ma konieczności wdrażania kuracji regeneracyjnej za pomocą probiotyku, ponieważ flora bakteryjna nie jest narażona na silne uszkodzenia. 

Można stosować też inhalacje na zapalenie krtani. Polegają one na wlaniu do parującej wody olejków eterycznych, np. z sosny, drzewa herbacianego, eukaliptusa lub bergamotki i wdychaniu oparów. Jeśli te aromaty są zbyt intensywne, olejki etetyczne można zastąpić dodatkiem świeżych ziół, jak szałwia lub rumianek. 

Doraźnym sposobem na zmniejszenie dolegliwości jest układanie wilgotnych ręczników na rozgrzanych kaloryferach. Unosząca się z nich para sprawi, że powietrze w pomieszczeniach będzie lepiej nawilżone. 

Podgłośniowe zapalenie krtani – warto wiedzieć 

Podgłośniowe zapalenie krtani to choroba, która często budzi obawy u rodziców. Rzeczywiście jej objawy, zwłaszcza u małych dzieci potrafią być intensywne. Z danych statystycznych wynika jednak, że objawy krupu przechodzą samoistnie w ciągu 48 godzin u aż 6 na 10 pacjentów. Mniej niż 1 na 20 chorych wymaga hospitalizacji. Potrzeba intubacji jest jeszcze rzadsza, zaledwie 2 na 100 pacjentów. Co jeszcze warto wiedzieć o podgłośniowym zapaleniu krtani? 

Czy krup u niemowlaka jest niebezpieczny? 

O ile krup u osób dorosłych zwykle można leczyć w warunkach domowych, u dzieci zalecena jest większa ostrożność. Warto pamiętać, że infekcję przechodzą one znacznie gorzej. Jeżeli rodzice dostrzegają u malucha objawy takie, jak duszności, sina skóra lub świszczący oddech, najlepiej czym prędzej skontaktować się z lekarzem. 

W skrajnych przypadkach, jeżeli u chorego wystąpi utrzymujący się obrzęk krtani konieczne może być zaintubowanie małego pacjenta. Inaczej może dojść nawet do jego uduszenia się. 

Ile trwa zapalenie krtani u dziecka, a ile u dorosłego? 

Leczenie zapalenia krtani u dziecka może trwać nawet 2 tygodnie. Wiele zależy od stanu, w jakim znajduje się pacjent oraz tego, czy wymagał on stosowania antybiotyków albo glikokortykosteroidów. 

W przypadku osób dorosłych czas leczenia jest znacznie krótszy i rzadko kiedy przekracza kilka dni. Bardzo ważne jest, aby w trakcie kuracji ciepło się ubierać, nie wychładzać organizmu (a zwłaszcza okolic głowy, szyi i klatki piersiowej) oraz unikać intensywnego wysiłku fizycznego. 

Utrzymujący się kaszel po zapaleniu krtani – czy to normalne? 

Zapalenie krtani często powoduje przejściową nadwrażliwość dróg oddechowych, które mogą reagować m.in. kaszlem lub „drapaniem” w odpowiedzi na niską temperaturę albo unoszonące się w powietrzu zanieczyszczenia lub drobiny, jak kurz. W takich przypadkach kaszel potrafi utrzymywać się nawet do 2 miesięcy po wyleczeniu zasadniczej infekcji. Jeżeli objawy zaczynają się pogarszać, warto zasięgnąć porady lekarskiej. 

Bibliografia