Czym jest astygmatyzm? Przyczyny, objawy i sposoby leczenia astygmatyzmu

Spis treści:

1. Astygmatyzm ‒ co to za wada?
2. Jak widzi osoba z astygmatyzmem?
3. Co należy wiedzieć o przyczynach astygmatyzmu?
4. Diagnostyka i leczenie astygmatyzmu

Astygmatyzm ‒ co to za wada? 

Astygmatyzm to wada wzroku, w której przebiegu światło ogniskuje się na siatkówce (w przeciwieństwie do krótkowzroczności czy dalekowzroczności), jednak nie w jednym, określonym punkcie. Promienie światła, przebiegające przez oko, zbiegają się w kilku punktach siatkówki, co znacznie zaburza zdolności widzenia. Wada ta wynika najczęściej ze zmiany kształtu rogówki (rzadziej soczewki), która nie jest idealnie sferyczna, przez co gorzej załamuje światło.

Sprawdź nasze oferty: Soczewki kontaktowe i akcesoria

Rodzaje astygmatyzmu 

W praktyce klinicznej stosuje się najczęściej podział astygmatyzmu ze względu na schemat załamywania światła: 

• astygmatyzm regularny ‒ występuje, gdy załamywanie światła jest silniejsze w płaszczyźnie pionowej niż w poziomej, 

• astygmatyzm odwrotny ‒ występuje, gdy załamywanie światła jest silniejsze w płaszczyźnie poziomej niż w pionowej, 

• astygmatyzm nieregularny ‒ występuje, gdy rogówka ma nieregularny kształt, przez co załamywanie światła jest różne w poszczególnych miejscach jednej płaszczyzny oka. 

Inny podział uwzględnia związek astygmatyzmu z krótkowzrocznością i dalekowzrocznością. Wyróżnia się wówczas następujące rodzaje astygmatyzmu: 

• astygmatyzm niezłożony ‒ występuje, gdy tylko w jednej płaszczyźnie oko jest nadwzroczne (astygmatyzm nadwzroczny) lub krótkowzroczne (astygmatyzm krótkowzroczny), 

• astygmatyzm złożony, 

• astygmatyzm mieszany ‒ w jednej płaszczyźnie oko jest nadwzroczne, a w drugiej krótkowzroczne. 

Przeczytaj: Oko – budowa, funkcje, najczęstsze choroby oczu

Jak widzi osoba z astygmatyzmem? 

Podstawowym objawem astygmatyzmu jest nieostre, zamglone widzenie, zarówno z bliska, jak i z oddali. Zaburzone jest również widzenie w nocy ‒ astygmatyzm powoduje, że dochodzi do nieprawidłowego załamania promieni świetlnych, przez co światła lamp czy reflektorów samochodowych są zamglone i rozmyte. Co więcej, osoby zmagające się z tą wadą wzroku mogą dodatkowo odczuwać bóle głowy, uczucie ciężkości powiek, senność, a nawet mdłości. 

Przeczytaj: Zespół suchego oka

Co należy wiedzieć o przyczynach astygmatyzmu? 

Astygmatyzm najczęściej jest wadą wrodzoną, występującą od najmłodszych lat. Czy astygmatyzm jest dziedziczny? Niestety, wszystkie badania wskazują, że tak. Astygmatyzm u dzieci bardzo często występuje jako wada odziedziczona po jednym z rodziców.  

Nieco rzadziej występuje astygmatyzm nabyty, który jest konsekwencją wtórnego uszkodzenia oka na drodze urazów lub chorób. Do przyczyn astygmatyzmu najczęściej zalicza się: stożek rogówki, blizny na rogówce, stany zapalne rogówki, uraz penetrujący czy guza uciskającego gałkę oczną.

Przeczytaj: Jęczmień na oku

Diagnostyka i leczenie astygmatyzmu 

Rozpoznanie astygmatyzmu u dzieci lub dorosłych nie jest trudne. Osoby, które podejrzewają u siebie wadę wzroku, mogą wykonać jeden z domowych testów na astygmatyzm. Warto jednak podkreślić, że wiarygodną diagnozę może postawić jedynie okulista lub optometrysta. Specjalista nie tylko wykona dokładny test na astygmatyzm, ale również jest w stanie określić stopień jego zaawansowania i dobierze odpowiedni sposób leczenia. 

Okulary i soczewki kontaktowe 

Pierwsze próby leczenia astygmatyzmu podejmowane są z wykorzystaniem okularów lub soczewek kontaktowych. 

Okulary dla astygmatyka powinny być zaopatrzone w szkła cylindryczne. Specjalne wyprofilowanie szkła sprawia, że załamuje ono promienie słoneczne w głównych prostopadłych do siebie południkach soczewki. W korekcji astygmatyzmu można także wykorzystywać okulary progresywne. 

Stosowane w astygmatyzmie soczewki kontaktowe różnią się nieco od zwykłych soczewek sferycznych, stosowanych w korekcji daleko- lub krótkowzroczności. Soczewki dla astygmatyków wyróżniają się przede wszystkim specyficzną budową ‒ mają one kształt torusa, a nie wycinka kuli. Stąd też pochodzi ich nazwa ‒ soczewki toryczne. Używane w leczeniu astygmatyzmu soczewki ściśle przylegają do oka, co uniemożliwia ich przemieszczanie się. 

Laserowa korekcja astygmatyzmu 

Laserowa korekcja astygmatyzmu polega na odpowiednim wymodelowaniu rogówki za pomocą wiązki lasera. Ten typ operacji astygmatyzmu zwykle wykonuje się przy pomocy metod LASIK, Femto-LASIK, SMILE lub LASEK/PRK. Pozwalają one nie tylko na korekcję astygmatyzmu, ale także towarzyszącej mu krótkowzroczności czy dalekowzroczności. Jednym z najważniejszych ograniczeń operacji laserowej wzroku jest wiek. Metoda ta nie jest wykorzystywana w leczeniu astygmatyzmu u niemowląt, dzieci i nastolatków, gdyż gałka oczna podlega intensywnym zmianom kształtu i wielkości do ukończenia 21. roku życia. 

Przeczytaj: Zapalenie spojówek

Wszczepienie soczewki torycznej 

Zabieg wszczepienia wewnątrzgałkowej soczewki torycznej stosowany jest u osób, które zmagają się z dwoma schorzeniami ‒ astygmatyzmem i zaćmą. Jest to operacja, która wymaga wykonania niewielkiego, kilkumilimetrowego nacięcia w gałce ocznej. Okulista przeprowadza najpierw fakoemulsyfikację, czyli zabieg usunięcia zmętniałej soczewki oka. W jej miejsce wszczepiana jest sztuczna soczewka, która umożliwia choremu prawidłowe widzenie. 

Ćwiczenia na astygmatyzm 

Niektóre z domowych sposobów na astygmatyzm zakładają wdrożenie odpowiednich ćwiczeń, które pozwoliłyby na korekcję tej wady. Niestety, badania naukowe wykazały, że ćwiczenia na poprawę wzroku nie przynoszą korzyści w przypadku astygmatyzmu. Warto zatem pamiętać, że ćwiczenia na astygmatyzm nie powinny być podstawą leczenia tej wady wzroku. 

Bibliografia