Ból jajnika – o czym świadczy ten objaw? Przyczyny i sposoby postępowania

Bóle jajników to zwykle niegroźna przypadłość, która towarzyszy owulacji czy zespołowi napięcia przedmiesiączkowego. Wiele pacjentek obawia się, że wyjątkowo silny i przedłużający się ból jajników to oznaka choroby nowotworowej, torbieli lub nawet ciąży pozamacicznej. Uporczywe dolegliwości bólowe oraz inne niepokojące objawy ze strony dróg rodnych powinny każdorazowo zostać skonsultowane z ginekologiem. 

Spis treści:

---

1. KŁUJĄCY BÓL JAJNIKA – CHARAKTERYSTYKA 
2. DLACZEGO JAJNIKI BOLĄ? 
3. RÓŻNICOWANIE BÓLÓW W OKOLICY JAJNIKÓW
4. BÓL JAJNIKA W CIĄŻY – O CZYM MOŻE ŚWIADCZYĆ TEN OBJAW?
5. CO STOSOWAĆ NA BÓL JAJNIKÓW? CZYM ZŁAGODZIĆ BÓL? 

KŁUJĄCY BÓL JAJNIKA – CHARAKTERYSTYKA 

Ból jajnika występuje w obrębie podbrzusza i może mieć różne przyczyny i  charakter – kłujący, skręcający, przeszywający, rozpierający. Dodatkowo, pacjentki uskarżają się na tkliwość podbrzusza, uczucie silnego wzdęcia lub parcia na mocz.

Sprawdź w aptece preparaty wspomagające zdrowie intymne.

Gdzie boli jajnik? 

Jajniki to parzyste narządy, położone w obrębie miednicy mniejszej, o owalnym i spłaszczonym kształcie, przypominające migdały. Ich rozmiar wynosi od 2,5-5 cm na 1,5-3 cm. Jajniki znajdują się poza otrzewną w obrębie tylnej powierzchni więzadła szerokiego macicy, na bocznej ścianie miednicy mniejszej. Opisywane więzadło to szeroki fałd otrzewnej, który łączy brzegi macicy ze ścianą miednicy. Jajniki są przytwierdzone do tylnej części więzadła za pomocą krezki jajnika, czyli błony stabilizującej ich położenie. 

Zatem gdzie boli jajnik? Ból lewego jajnika jest odczuwalny po lewej stronie podbrzusza, z kolei dolegliwości dotyczące prawego jajnika są wyczuwalne prawostronnie. 

Przeczytaj: Jajniki od A do Z, gdzie są, jak działają, najczęstsze choroby jajników

DLACZEGO JAJNIKI BOLĄ? 

Wyróżnia się kilkanaście najczęstszych przyczyn bólu jajników. Spora część z nich wiąże się z fizjologicznymi procesami, np. owulacją. Silne bóle jajników po owulacji zwykle zwiastują PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego, który dotyka nawet do 40% pań w wieku rozrodczym. 

Źródła bólu jajnika można rozdzielić na 2 grupy – fizjologiczne i patologiczne (związane z chorobami układu rozrodczego). 

Fizjologiczne przyczyny bólu jajnika 

• Owulacja – w trakcie każdego cyklu jajnikowego zostaje przygotowanych nawet do 30 komórek jajowych, z których zwykle jedna zostaje uwolniona do jajowodu, w którym może dojść do zapłodnienia. To następuje około 14 dnia cyklu i wiąże się z pęknięciem pęcherzyka Graafa, w którym owa komórka wcześniej dojrzewała. Samo pękanie pęcherzyka może wywoływać kłucie jajnika po prawej stronie (najczęściej) lub lewej, gdyż tuż przed tym dochodzi do silnego rozciągnięcia torebki jajnikowej. Zdarza się niekiedy, że drobne naczynia krwionośne ulegają wówczas przerwaniu, a nawet niewielka porcja krwi podrażnia otrzewną, co skutkuje dolegliwościami bólowymi. Ponadto, uwolniona gameta trafia bezpośrednio do jajowodu, a jego skurcze przemieszczają komórkę w głąb. Występuje wówczas ból owulacyjny.

• PMS, czyli zespół napięcia miesiączkowego – obejmuje ból któregoś jajnika po owulacji, drażliwość, niepokój, wahania nastroju i spadek libido. Takie objawy pojawiają się na około 7 dni przed menstruacją. Niestety, przyczyny PMS nie są w pełni poznane. PMS prawdopodobnie wynika z zaburzonego przekaźnictwa nerwowego, wywołanego przez metabolity progesteronu i obniżonego poziomu serotoniny. Ból jajników przed okresem może wystąpić wraz z bólem pleców w dolnym odcinku.

• Nieodpowiednia pozycja seksualna – niektóre pozycje podczas stosunku mogą powodować nacisk narządów miednicy mniejszej na jajniki, tym samym wywołując ból lub dyskomfort.  

• Napięcie nerwowe związane ze seksem – wiele kobiet odczuwa dyskomfort psychiczny lub nawet silny lęk przed stosunkiem seksualnym, co może wywoływać ból w podbrzuszu.   

Niektóre patologiczne przyczyny bólu jajników 

• Endometrioza – gruczolistość macicy jest chorobą, w wyniku której dochodzi do rozrostu endometrium, czyli błony śluzowej z wnętrza poza jej jamę. Endometrium podlega cyklicznym zmianom hormonalnym, dzięki czemu po miesiączce wzrasta, by przyjąć zapłodnioną komórkę jajową z jajnika. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, rozpoczyna się proces złuszczania, a tkanka zostaje wydalona w postaci krwi menstruacyjnej. Endometrium poza macicą ulega podobnym zmianom hormonalnym, wywołując poważne dolegliwości bólowe. Dla endometriozy charakterystyczny jest mocny ból związany z menstruacją oraz stosunkiem seksualnym (dyspareunia). 

• Torbiele jajnika – torbiel to workowata struktura wypełniona płynną treścią. Najczęściej rozpoznaje się torbiele proste lub torbiele ciałka żółtego. Czy torbiel na jajniku boli? Większość małych torbieli nie daje żadnych objawów, natomiast duże zmiany mogą powodować dyskomfort, uczucie rozpierania, zaburzenia miesiączkowania, ból (niekiedy promieniujący aż do pleców). Groźną sytuację stanowią torbiele czekoladowe, występujące w przebiegu endometriozy. Wewnątrz takiej torbieli znajduje się błona śluzowa macicy, która również ulega złuszczaniu. W wyniku tego, dochodzi do nagromadzenia się dużej ilości krwi i możliwego pęknięcia. Wylanie krwi do jamy otrzewnej stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Innym przykładem jest zespół policystycznych jajników (PCOS), podczas którego również kobiety mogą odczuwać ból. 

• Ostre zapalenie przydatków – przydatki to jajniki i jajowody oraz więzadła macicy. Objawami ich zapalenia jest silny ból lewego lub prawego jajnika bądź bóle zlokalizowane po zewnętrznych stronach miednicy mniejszej. Ból nasila się w trakcie seksu, może też pojawić się krwawienie lub wydzielina z dróg rodnych o nieprzyjemnym zapachu. Dolegliwościom tym towarzyszy gorączka.  

RÓŻNICOWANIE BÓLÓW W OKOLICY JAJNIKÓW

Jak boli wyrostek, a jak jajnik? Ból prawego jajnika powinien być różnicowany z zapaleniem wyrostka robaczkowego, położonego w prawym dole biodrowym. Zapalenie wyrostka charakteryzuje przede wszystkim ból, który początkowo jest rozlany po całej jamie brzusznej. Dopiero po czasie migruje w kierunku prawego dołu biodrowego. Pozostałe objawy obejmują: 

• brak apetytu, 

• nudności, 

• niekiedy wymioty, 

• zatrzymanie gazów jelitowych, 

• podwyższoną temperaturę ciała.   

Przeczytaj: Czym grozi torbiel na jajniku? Najczęstsze objawy

Ból jajnikÓW czy jelita? 

Zdarza się, że pacjentki uskarżają się na ból umiejscowiony w okolicy jajnika, który w rzeczywistości jest wynikiem stanu zapalnego jelit. Wówczas problemy bólowe współwystępują z przewlekłą biegunką lub zaparciami, obecnością krwi w kale, owrzodzeniami w okolicy odbytu, osłabieniem, a także niezamierzoną utratą masy ciała. 

BÓL PRAWEGO LUB LEWEGO JAJNIKA – CZY TO MA ZNACZENIE?

Informacja o tym, po której stronie występuje ból, pozwala na łatwiejszą diagnostykę różnicową. Pacjentki często odczuwają silny skręt jajnika prawego, który po podstawowej diagnostyce okazuje się zapaleniem wyrostka robaczkowego, jelita cienkiego lub grubego. Podobnie jest z bólem w okolicy lewego podbrzusza. Bolesność jajnika po lewej stronie powinna być różnicowana z zespołem jelita drażliwego, zapaleniem uchyłków esicy czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. 

BÓL JAJNIKA W CIĄŻY – O CZYM MOŻE ŚWIADCZYĆ TEN OBJAW?

Bóle jajników w ciąży nie powinny występować podczas prawidłowego rozwoju płodu. Wyjątek stanowi I trymestr, kiedy takie dolegliwości uznaje się za fizjologiczne. Natomiast kobiety, które podejrzewają, że są w ciąży (na podstawie dodatniego wyniku aptecznego testu ciążowego lub badania beta HCG z krwi) i odczuwają silne bóle podbrzusza lub w obrębie jajnika – powinny niezwłocznie zgłosić się do ginekologa. Istnieje wówczas poważne podejrzenie ciąży ektopowej, czyli zlokalizowanej poza jamą macicy, najczęściej w jajowodzie, ale także niekiedy w jajniku, jamie otrzewnej czy szyjce macicy. 

Ciąży pozamacicznej towarzyszy odczuwanie dyskomfortu po jednej stronie podbrzusza. Z kolei wystąpienie nagłego, niezwykle intensywnego bólu może oznaczać pęknięcie jajowodu, co wywołuje krwotok wewnętrzny. 

CO STOSOWAĆ NA BÓL JAJNIKÓW? CZYM ZŁAGODZIĆ BÓL? 

Większość przyczyn nie stanowi zagrożenia dla zdrowia kobiety, dlatego wystarczą domowe sposoby na ból jajnika – leki przeciwbólowe dostępne bez recepty (np. paracetamol) i środek rozkurczowy (np. drotaweryna). Jednakże w sytuacji, w której ból jest wyjątkowo silny, trwa kilka dni i nie ustępuje mimo stosowania leków, warto udać się do ginekologa. Co więcej, wizyta u lekarza jest zalecana w przypadku bólu jajnika, któremu towarzyszą inne objawy, takie jak: 

• plamienie poza miesiączką, 

• obfite upławy z dróg rodnych, 

• upławy z pochwy o nieprzyjemnym zapachu, 

• świąd okolic intymnych, 

• ból w trakcie lub po seksie, 

• obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe.  

Bibliografia