Czym charakteryzuje się alergia wziewna? Objawy, przyczyny, leczenie

Spis treści:

1. Czym jest alergia wziewna? Charakterystyka
2. Co wywołuje alergie wziewne? Przyczyny alergii
3. Alergia wziewna – objawy
4. Alergia wziewna u dzieci a dorosłych – czy się różnią?
5. Diagnostyka – jakie wykonuje się testy na alergie wziewne?
6. Sposoby leczenia alergii wziewnej

Czym jest alergia wziewna? Charakterystyka 

Alergia jest objawem nieuzasadnionej, nadmiernej reakcji układu odpornościowego na antygen, który u zdrowej osoby nie wywołuje żadnej reakcji. Taki antygen jest nazywany alergenem. Alergeny mogą być różne i zwykle występują w powietrzu – są to np. pyłki roślin, drzew, pleśnie a także sierść zwierząt czy kurz domowy. Reakcje alergiczne są problemem powszechnym i dotyczą około 40 proc. społeczeństwa.  

Do najczęstszych antygenów wywołujących alergie wziewne w Polsce należą: 

• pyłki traw – np. wiechlina łąkowa, kupkówka pospolita i żyto,  

• pyłki drzew – takich jak brzoza, leszczyna, jesion czy dąb,  

• pleśnie – najczęściej z gatunków Cladosporium, Alternaria, Penicillium lub Aspergillus, 

• kurz domowy – a mówiąc ściślej, wydaliny roztocza kurzu domowego (Dermatophagoides pteronyssinus), 

• sierść psów i kotów.  

Kup w aptece: Leki na alergię

Co wywołuje alergie wziewne? Przyczyny alergii 

Jak już wspomniano wcześniej, alergia jest objawem nadmiernej, nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na alergeny, które u zdrowych osób nie powodują objawów uczulenia. W odpowiedzi organizmu na alergeny biorą udział różne komórki układu odpornościowego oraz wytwarzane przez nie substancje. Do tych komórek zaliczamy między innymi granulocyty kwasochłonne, komórki tuczne i limfocyty. W reakcji alergicznej biorą udział również przeciwciała klasy E (IgE).  

Na początku reakcji alergicznej antygen jest rozpoznawany przez komórki dendryczne – komórki te prezentują antygen limfocytom T, które dają sygnał limfocytom B do wytwarzania przeciwciał IgE. Te z kolei, łącząc się z komórkami tucznymi, stymulują organizm chorego do wytwarzania substancji i komórek zapalnych – eozynofilii (białe krwinki). Z tego powodu ich podwyższony poziom obserwujemy u osób, które są alergikami.  

Kup w aptece: Spraye do nosa na katar i zatkany nos

Alergia wziewna – objawy  

Objawy alergii wziewnej są różne – mogą być mniej lub bardziej zaawansowane w zależności od danej osoby oraz od tego, jak rozległa jest reakcja alergiczna. Należą do nich: 

• alergiczny nieżyt nosa – katar połączony z uczuciem zatkania nosa, świądem oraz napadami kichania,  

• alergiczne zapalenie spojówek – pojawia się zaczerwienienie, łzawienie i pieczenie oczu, a także opuchnięte powieki, 

• kaszel – jego napady pojawiają się najczęściej nad ranem i w nocy,   

• astma alergiczna – jeden z poważniejszych objawów alergii, 

• skurcz oskrzeli,  

• pokrzywka. 

Należy również pamiętać o tym, że powtarzający się kontakt organizmu chorego z uczulającymi go antygenami powoduje rozwój przewlekłego stanu zapalnego, co może doprowadzić do uszkodzenia zajętych tkanek. To zjawisko tłumaczy fakt, że chory na astmę czy katar alergiczny może mieć stałe objawy alergii – również mimo tego, że unika uczulających go antygenów.  

Alergia wziewna u dzieci a dorosłych – czy się różnią? 

Alergia może wystąpić w każdym wieku – zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Objawy alergii u dzieci mogą się jednak nieco różnić – u najmłodszych objawy alergii są zwykle bardziej zaawansowane i to właśnie w tej populacji częściej występuje astma alergiczna. Wynika to z niedojrzałości układu odpornościowego.  

U dorosłych objawy alergii zwykle są mniej dotkliwe – najczęściej ograniczają się do kataru siennego i zapalenia spojówek, jednak nie jest to regułą.  

Czy z alergii wziewnej się wyrasta? 

Zdarzają się takie przypadki. Bywa, że w dzieciństwie pacjentom doskwierały objawy alergii, ale ustąpiły one wraz z wiekiem. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być fakt, że układ odpornościowy u dzieci jest zwykle niedojrzały, jednak wraz z wiekiem rozwija się, przez co w dorosłości może już nie reagować na dany alergen, a reakcja alergiczna nie następuje. Niestety, taka sytuacja nie jest gwarantowana – wiele dzieci, które mają problemy z alergią w latach młodzieńczych, boryka się z nią również w dorosłości.  

Diagnostyka – jakie wykonuje się testy na alergie wziewne?  

Badania potwierdzające alergię i identyfikujące wywołujący ją czynnik są bardzo ważnym elementem diagnozy. Należą do nich: 

• Punktowe testy skórne z alergenami wziewnymi – są one łatwo dostępne, szybkie i tanie. Wykonywane są na skórze wewnętrznych części przedramion lub na plecach. Wówczas na wymienione okolice nanosi się roztwór z alergenem, roztwór z histaminą (kontrola pozytywna) oraz roztwór soli fizjologicznej (kontrola negatywna). Następnie miejsca te – po nakłuciu – są oceniane pod kątem wystąpienia reakcji alergicznej w określonych odstępach czasu.

• Stężenie swoistej immunoglobuliny IgE w surowicy – mimo że badanie to nie powinno być wykonywane jako przesiewowe w celu wykrywania alergii, to może być bardzo pomocne w określeniu poziomu specyficznych przeciwciał, skierowanych przeciwko konkretnemu alergenowi.

• Próby prowokacyjne – obecnie są wykonywane rzadko – właściwie tylko w przypadku niejednoznacznych wyników badań testów punktowych.  

Sposoby leczenia alergii wziewnej 

Głównym sposobem na zwalczanie objawów alergii jest unikanie wywołujących ją alergenów, jednak – jak można się domyśleć – w niektórych przypadkach jest to bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Wówczas konieczne jest włączenie odpowiednich leków. Do najczęściej stosowanych farmakoterapeutyków u alergików należą:  

• leki przeciwhistaminowe – mogą występować w różnych formach – wziewnych aerozoli do nosa, kropli do oczu, a także w tabletkach; ich głównym działaniem jest niwelowanie objawów takich jak kichanie, swędzenie czy wodnista wydzielina z nosa; najskuteczniej działają jako profilaktyka;  

• sterydy, a dokładniej glikokortykosteroidy – są najskuteczniejszymi lekami w leczeniu alergicznego nieżytu nosa oraz w astmie alergicznej; najczęściej są stosowane w formie aerozolu wziewnego, jednak w wyjątkowych sytuacjach mogą być przyjmowane także jako tabletki (doustnie);  

• kromony – bywają stosowane jako leczenie wspomagające, w formie kropli do oczu i wziewnych aerozoli.  

Ponadto, stosowana jest także swoista immunoterapia alergenowa – jest to jedyna metoda, która zwalcza przyczynę alergii. Polega na podawaniu szczepionek z alergenami w odpowiednich odstępach czasowych, co w konsekwencji prowadzi do wytworzenia tolerancji na dany alergen przez pacjenta. Może być stosowana od 4 r.ż., po wykryciu swoistych przeciwciał IgE.  

Bibliografia