Choć schorzenie dermatologiczne, jakim jest trądzik kojarzy się nam przede wszystkim z nastolatkami i okresem dojrzewania, to zmiany skórne o tym charakterze mogą wystąpić również u małych dzieci – a więc noworodków i niemowląt. W artykule zajmiemy się trądzikiem występującym u niemowląt. Jak wygląda trądzik niemowlęcy? Co na trądzik niemowlęcy polecają lekarze? Czy maść z witaminą A na trądzik niemowlęcy to dobry pomysł?
Spis treści:
- Czym jest trądzik niemowlęcy?
- Jakie są przyczyny trądziku niemowlęcego?
- Jak leczyć trądzik niemowlęcy?
- Czy trądzik niemowlęcy może być objawem innej choroby?
- Związek z alergią i innymi schorzeniami. Trądzik niemowlęcy, a potówki
- Jak zapobiegać trądzikowi niemowlęcemu?
- Zasady pielęgnacji skóry niemowląt i wskazówki dla rodziców
Czym jest trądzik niemowlęcy?
Trądzik niemowlęcy (acne infantum) to schorzenie dermatologiczne, występujące typowo pomiędzy 6. a 13. miesiącem życia dziecka. Warto zaznaczyć w tym miejscu, że dziecko możemy nazywać niemowlakiem od 1. miesiąca do końca 1. roku życia. Z kolei dziecko do momentu ukończenia miesiąca życia nazywane jest noworodkiem. Trądzik niemowlęcy częściej dotyka niemowląt płci męskiej; zauważono także, że u dziewczynek objawy choroby pojawiają się nieco później, bo około 14. miesiąca życia, a więc właściwie już po okresie niemowlęcym.
Jakie są przyczyny trądziku niemowlęcego?
Prowadzone obserwacje części małych pacjentów pokazują, że istnieje pewna genetyczna skłonność do pojawiania się trądziku niemowlęcego, jednak nie jest tak w każdym przypadku. Praca poglądowa autorstwa Christiny Schnopp i jej współpracowników wskazuje, że nawet u 50% niemowląt cierpiących na omawiane w tym artykule schorzenie, rodzice i rodzeństwo borykali się z problemem trądziku w wieku nastoletnim. Co więcej, przyczyn upatruje się także w genetycznej predyspozycji do nadaktywności kory nadnerczy, gdzie produkowane są androgeny, mogące predysponować do pojawienia się objawów choroby.
Trądzik niemowlęcy, a trądzik noworodkowy
Choć wydaje się, że trądzik noworodkowy i niemowlęcy to te same jednostki chorobowe, trądzik niemowlęcy cechuje się cięższym przebiegiem klinicznym. Trwa również zazwyczaj znacznie dłużej niż trądzik noworodkowy – a średni czas utrzymywania się objawów to aż 18 miesięcy.
Co ciekawe, znane są przypadki utrzymywania się zmian skórnych nawet do okresu nastoletniego. Ta odmiana trądziku wiąże się także z większym ryzykiem pozostawienia na skórze dziecka trwałych zmian w postaci blizn.
Objawy trądziku niemowlęcego
Objawy trądziku u niemowląt są bardzo podobne do trądziku występującego u nastolatków. Na skórze niemowlaka możemy spotkać się z takimi zmianami skórnymi jak:
-
zaskórniki – są to niezapalne zmiany, typowe dla trądziku pospolitego, jak i niemowlęcego, które w przypadku zaskórników zamkniętych mają postać drobnej białawej grudki, widocznej przede wszystkim po naciągnięciu skóry. W przypadku zaskórników otwartych mamy do czynienia z ciemnymi grudkami, które powstają w wyniku utlenienia zgromadzonych mas łojowo-rogowych (składają się głównie z keratyny i łoju, wydzielanego przez gruczoły łojowe);
-
krosty – są to zmiany wyniosłe ponad poziom skóry, wypełnione żółtawą treścią ropną;
-
grudki – również są to zmiany wyczuwalne palpacyjnie (podczas dotyku), które różnią się od otaczającej skóry spoistością i zazwyczaj mają czerwonawą barwę;
-
torbiele – są to większe zmiany, nazywane inaczej cystami, które mogą być wypełnione treścią ropną, a czasami nawet ropno-krwistą.
W większości przypadków trądziku niemowlęcego zmiany skórne występują głównie w obrębie skóry twarzy. Jak już zostało wspomniane, trądzik niemowlęcy może mieć ciężki przebieg – większość jego przypadków cechuje się umiarkowanym i ciężkim charakterem, a dominującymi zmianami skórnymi są zmiany guzkowo–torbielowate, które mogą pozostawiać po sobie blizny. Sprawia to, że konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia dermatologicznego i rozpoczęcie poprawnej pielęgnacji skóry malucha.
Jak leczyć trądzik niemowlęcy?
Sposób leczenia trądziku niemowlęcego zależy przede wszystkim od nasilenia objawów chorobowych u dziecka. Mamy do dyspozycji zarówno leczenie w postaci miejscowej, jak i ogólnej – doustnej.
Trądzik niemowlęcy – leczenie miejscowe
Łagodne postaci trądziku niemowlęcego można leczyć z powodzeniem wykorzystując preparaty miejscowe w postaci maści, kremów, czy żeli, które zawierają składniki aktywne, np.:
-
nadtlenek benzoilu – jest to substancja o właściwościach utleniających, która wykazuje nie tylko działanie przeciwzapalne, ale także przeciwbakteryjne i przeciwłojotokowe. Co więcej, warto wspomnieć, że nadtlenek benzoilu ma działanie keratolityczne, zatem należy podkreślić, że stosowanie tej substancji wymaga jednoczesnego używania ochrony przeciwsłonecznej w postaci kremów z filtrem (najlepiej minimum SPF 50), co zapobiega pojawieniu się przebarwień;
-
miejscowe retinoidy, takie jak adapalen – substancje te działają nie tylko przeciwzapalnie, ale także hamują rozwój bakterii (Propionibacterium acnes);
-
kwas azelainowy – podobnie jak retinoidy miejscowe powoduje zahamowanie rozwoju bakterii, mających swój udział w patogenezie trądziku, ale także zmniejsza tworzenie się czopów łojowych. Co więcej, substancja ta hamuje nadmierną aktywność melanocytów, co z kolei przekłada się na leczenie przebarwień i zapobieganie ich powstawaniu;
-
klindamycyna, erytromycyna – są to antybiotyki, które mogą być stosowane w postaci miejscowej. Warto dodać, że antybiotyków nie powinniśmy stosować jako jedynych w terapii trądziku pospolitego i trądziku niemowlęcego, ponieważ niesie to ze sobą możliwość rozwinięcia oporności bakterii na te substancje.
Trądzik niemowlęcy – leczenie ogólne
Jak podają artykuły naukowe, w leczeniu miejscowym trądziku niemowlęcego stosuje się antybiotyki w formie doustnej takie jak erytromycyna – a więc antybiotyk należący do grupy makrolidów. U niemowląt nie powinno się stosować tetracyklin, co wynika z ich możliwych działań niepożądanych w grupie wiekowej poniżej 12. roku życia – a należy tutaj wymienić przede wszystkim zaburzenia wzrastania, a także zaburzenia rozwoju szkliwa i przebarwienia zębów.
Możliwe jest także zastosowanie retinoidów doustnych (izotretynoina) – podobnie jak w przypadku trądziku pospolitego u nastolatków – jednak trądzik niemowlęcy jest zdecydowanie wskazaniem poza tym wynikającym z oficjalnej rejestracji leku, co oznacza, że retinoidy doustne są w tej sytuacji stosowane off-label. Oznacza to, że w tej sytuacji lek stosowany jest poza wskazaniami opisanymi w charakterystyce produktu leczniczego. Należy wiedzieć, że takie leczenie musi być prowadzone po uzgodnieniu z pacjentem, zaś w sytuacji niemowląt – po uzgodnieniu i uzyskaniu zgody rodziców.
Czy trądzik niemowlęcy może być objawem innej choroby?
Choć nie istnieją jasne i pewne powiązania, literatura medyczna podaje, że warto przyjrzeć się maluchom pod kątem endokrynologicznym, gdyż objawy związane z trądzikiem niemowlęcym mogą wynikać z podwyższonego stężenia androgenów (czyli stanu nazywanego w medycynie hiperandrogenizmem). W artykule tym wspominano już o trądziku noworodkowym, który wynika z przejściowego, podwyższonego stężenia androgenów pochodzących od matki. Jednak trądzik noworodkowy przemija wraz z wyrównaniem się poziomu hormonów, a trądzik niemowlęcy trwa znacznie dłużej, co sprawia, że warto przyjrzeć się dokładniej gospodarce hormonalnej dziecka.
Sprawdź także: Rumień noworodkowy
Związek z alergią i innymi schorzeniami. Trądzik niemowlęcy, a potówki
Rodzice zastanawiają się często: trądzik niemowlęcy czy skaza białkowa? Skaza białkowa to potoczne określenie na alergię na białka mleka krowiego. W jej przebiegu również mogą wystąpić zmiany skórne, jednak mają one inną morfologię (wyglądają inaczej), niż zmiany w przebiegu trądziku niemowlęcego. W przypadku skazy białkowej nie występują np. zaskórniki. Trądzik niemowlęcy mylony jest przez rodziców również z potówkami, które są łagodnymi zmianami skórnymi, powstającymi m.in. w przypadku przegrzania i pocenia się dziecka. Obecność utrzymujących się zmian skórnych wymaga jednak wizyty u specjalisty, który zadecyduje o dalszym postępowaniu i leczeniu.
Jak zapobiegać trądzikowi niemowlęcemu?
Niestety, zazwyczaj nie jest tak, że odpowiednia pielęgnacja skóry dziecka zapobiega pojawieniu się problemu, jakim jest trądzik niemowlęcy. Jak już zostało wspomniane, za pojawianie się trądziku niemowlęcego odpowiadają w dużej mierze czynniki genetyczne i hormonalne, na co niestety nie mamy dużego wpływu.
Zasady pielęgnacji skóry niemowląt i wskazówki dla rodziców
Oprócz odpowiedniego leczenia, ważna jest również prawidłowa pielęgnacja skóry dziecka. Warto przede wszystkim pamiętać o myciu skóry odpowiednimi preparatami. Nie powinno być to mydło, ponieważ taki preparat o wysokim pH narusza delikatną barierę hydrolipidową skóry, co tylko sprzyja rozwojowi stanu zapalnego i pojawianiu się nowych wykwitów.
Warto wybierać delikatne preparaty myjące – najlepiej takie, jak syndety czy emulsje, które mają naturalne pH i nie zawierają składników drażniących. Dobrze, gdy takie produkty posiadają w swoim składzie ceramidy, wspierające odbudowę bariery hydro-lipidowej skóry. Nie powinniśmy używać silnie wysuszających preparatów, ponieważ im więcej sebum będziemy usuwać, tym skóra będzie odpowiadać większą jego produkcją, co stanowi pewnego rodzaju błędne koło w pielęgnacji skóry zmagającej się z trądzikiem. Dotyczy to nie tylko trądziku niemowlęcego, ale także trądziku o klasycznym przebiegu, przypadającego na okres nastoletni.
Jeżeli używamy preparatów z czynnikami aktywnymi – takimi, jak nadtlenek benzoilu czy retinoidy – to trzeba także pamiętać o odpowiednim nawilżaniu skóry preparatami przeznaczonymi dla dzieci. Wiele produktów, dostępnych na rynku, można używać już od pierwszego dnia życia. Warto wybrać takie emolienty (a więc specjalne preparaty nawilżające), które nie mają potencjału okluzyjnego, a co za tym idzie – nie sprzyjają pojawianiu się zaskórników.
Podsumowując, trądzik niemowlęcy to schorzenie, które wymaga podjęcia odpowiedniego leczenia i pielęgnacji, ponieważ w wielu przypadkach istnieje ryzyko pojawienia się blizn. Z trądzikiem niemowlęcym najlepiej wybrać się do lekarza dermatologa, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem schorzeń u dzieci.
Bibliografia
Kaszuba A. i in. (2019), Dermatologia dziecięca w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo Czelej, Lublin.
Schnopp Ch. i in. (2012), Trądzik zwyczajny u dzieci i młodzieży, Dermatologia po Dyplomie, nr 3(2), s. 49-61