Potówki u niemowlaka, potówki u dziecka – jak wyglądają, jak się ich pozbyć?

Spis treści:

1. Potówki – czym są? Jak powstają?
2. Rodzaje potówek
3. Jak wyglądają potówki?
4. Gdzie najczęściej występują potówki?
5. Z czym można pomylić potówki?
6. Jak leczyć potówki?
7. Domowe sposoby na potówki
8. Profilaktyka – zapobieganie powstawaniu potówek

Potówki – czym są? Jak powstają? 

Potówki to zmiany skórne, często pojawiające się u dzieci młodszych, szczególnie u niemowląt. Jakie są przyczyny potówek? Zwykle pojawienie się na skórze zmian o tym charakterze wynika z nadmiernego pocenia się i ograniczenia możliwości odpływu powstałego potu (pamiętajmy, że ten produkowany jest przez gruczoły potowe, znajdujące się w skórze i należące do tzw. przydatków skóry). Potówki mogą pojawić się w różnym wieku, również w okresie noworodkowym (wówczas są to tzw. potówki u noworodka), ponieważ właściwe gruczoły rozwijają się już w okresie płodowym.  

Jakie czynniki sprzyjają pojawianiu się potówek? Należy tutaj wymienić przede wszystkim: 

• ubieranie dziecka w nieprzewiewną odzież, wykonaną z syntetycznych materiałów (trzeba wymienić tutaj np. poliester), czy też zakładanie zbyt wielu warstw odzieży, zwłaszcza gdy nie wymagają tego warunki atmosferyczne, 

• nieprawidłową pielęgnację skóry, obejmującą używanie bardzo okluzyjnych kosmetyków – czyli takich, które zwykle utrudniają parowanie z powierzchni skóry – np. oliwki do ciała,  

• niedojrzałość termoregulacyjna – u dzieci, a szczególnie u noworodków i niemowląt, nie zostały jeszcze poprawnie rozwinięte mechanizmy termoregulacyjne, co sprawia, że łatwiej o przegrzanie i pojawienie się potówek, 

• maceracja, a więc uszkodzenie naskórka na skutek nadmiernej wilgotności czy zadziałania czynników mechanicznych, 

• infekcje – szczególnie te, którym towarzyszy gorączka, 

• ekspozycja na promieniowanie słoneczne (co również prowadzi do przegrzewania, a czasami również do poparzenia).  

Kup w aptece: Preparaty na zmiany skórne u dzieci

Rodzaje potówek 

Wyróżniamy trzy grupy potówek, które różnią się między sobą obszarem, w którym doszło do zamknięcia przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego. Należy w tym miejscu wymienić: 

• potówki zwykłe – w tej sytuacji mamy do czynienia z zamknięciem przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego na wysokości warstwy rogowej naskórka – znajdującej się najbardziej zewnętrznie w stosunku do pozostałych, głębiej położonych warstw naskórka; 

• potówki czerwone – w tym przypadku dochodzi do zamknięcia przewodu wyprowadzającego na wysokości dolnych warstw naskórka (dolne warstwy to przede wszystkim warstwa podstawna, nazywana też rozrodczą, ale także warstwa kolczysta); 

• potówki głębokie – w tej sytuacji mamy do czynienia z uszkodzeniem lub zamknięciem przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego na wysokości granicy skórno-naskórkowej lub poniżej. Granica skórno-naskórkowa oddziela naskórek od głębiej położonej skóry właściwej. Potówki głębokie mogą być związane z nawrotami potówek czerwonych – ten typ występuje jednak rzadziej niż wyżej wymienione rodzaje.  

Jak wyglądają potówki? 

Potówki zwykłe to zazwyczaj drobne, licznie występujące pęcherzyki, wypełnione jasnym, wodnistym płynem. Takie pęcherzyki mają zazwyczaj średnicę 1-2 mm i łatwo ulegają przerwaniu (najczęściej pękają samoistnie). Zmiany te zazwyczaj nie są związane z nasilonym stanem zapalnym. Można powiedzieć, że potówki zwykłe przypominają krople wody, umiejscowione na skórze. Potówki czerwone mają z kolei postać zabarwionych na czerwono plamek lub grudek, które nie mają związku z mieszkami włosowymi. W tym przypadku mogą być też obecne krosty, czyli wykwity wyniosłe ponad poziom skóry, wypełnione mętną treścią ropną.  

Gdzie najczęściej występują potówki? 

Potówki mogą pojawić się wszędzie tam, gdzie obecne są gruczoły potowe, a więc na całym ciele. Lokalizują się najczęściej w okolicy pach i pachwin, ale możemy także spotkać potówki na twarzy i w obrębie owłosionej skóry głowy, w obrębie zgięciowej części ramion, czy też potówki na pośladkach i na tułowiu, a szczególnie w jego górnej części.  

Warto wspomnieć, że lokalizacja zmian skórnych często jest wskazówką dla lekarza w postawieniu właściwego rozpoznania – dzieje się tak dlatego, że zmiany skórne w przebiegu niektórych schorzeń przyjmują typową lokalizację. 

Z czym można pomylić potówki? 

W dermatologii wiele schorzeń może prezentować się na skórze podobnie, co sprawia, że choroby dermatologiczne wymagają różnicowania. Dotyczy to również potówek, które powinniśmy różnicować przede wszystkim z następującymi schorzeniami: 

• wrodzona skórna kandydoza, 

• ospa wietrzna,  

• melanoza krostkowa noworodków, 

• rumień toksyczny noworodków, 

• trądzik noworodkowy, jak i trądzik niemowlęcy, 

• nietrzymanie barwnika, 

• zmiany polekowe, 

• ostra uogólniona osutka krostkowa, 

• infekcje bakteryjne skóry, w tym zapalenie mieszków włosowych, 

• świerzb – choroba wywołana przez pasożyta, świerzbowca ludzkiego, objawiająca się nie tylko zmianami skórnymi, ale również silnym świądem nasilającym się w nocy. 

Sprawdź oferty: Maści na blizny

Jak leczyć potówki? 

W leczeniu bardziej zaawansowanych zmian o charakterze potówek wykorzystuje się między innymi rozwór taniny (1%), który ma działanie przeciwzapalne, a także przeciwdrobnoustrojowe. W leczeniu potówek najważniejsza jest jednak profilaktyka ich występowania, o czym więcej przeczytamy w ostatnim akapicie tego artykułu.  

Domowe sposoby na potówki 

Jeżeli zauważymy u naszego dziecka objawy, które mogą świadczyć o potówkach – warto wówczas skontaktować się ze swoim pediatrą, ponieważ to, co uznajemy za potówki, może okazać się inną dolegliwością. Z potówkami możemy udać się także do lekarza rodzinnego lub dermatologa. Domowe sposoby nie zawsze będą dobrym rozwiązaniem, dlatego warto skorzystać z wiedzy profesjonalisty. 

Sprawdź: Wyprawka dla noworodka, co powinna zawierać?

Profilaktyka – zapobieganie powstawaniu potówek  

Jak nie dopuszczać do powstawania potówek? Należy unikać czynników sprzyjających ich występowaniu, czyli przede wszystkim: 

• ubierania dzieci w odzież wykonaną ze sztucznych materiałów; lepszym wyborem są te naturalne – np. takie jak bawełna, 

• ubieranie dzieci w bardzo obcisłe ubrania, 

• używania bardzo tłustych, okluzyjnych kosmetyków, do których należą często stosowane oliwki; zamiast nich należy wybierać delikatne dermokosmetyki, przeznaczone do stosowania od 1. dnia życia, 

• przykrywania dzieci kołdrami, czy też kocami, wykonanymi ze sztucznych materiałów, 

• przebywania w otoczeniu o wysokiej temperaturze, 

• ekspozycji na promieniowanie UV, szczególnie w letnie, upalne dni. 

Potówki u niemowlaka to stosunkowo częsty problem natury dermatologicznej. Najlepszym rozwiązaniem, aby go uniknąć jest odpowiednie ubieranie, jak i pielęgnacja skóry dziecka. Jeżeli jednak u naszego malucha pojawiają się zmiany skórne, wzbudzające nasz niepokój, to zdecydowanie warto udać się na wizytę do lekarza, który po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu i obejrzeniu zmian skórnych zadecyduje o dalszym postępowaniu i leczeniu.  

Bibliografia