Spis treści:

1. Czym jest jod? Czym jest jod?
2. Jakie występują rodzaje mięśniaków macicy? 
3. Mięśniaki macicy – przyczyny
4. Mięśniak macicy – objawy
5. Jak rozpoznać mięśniaki macicy – diagnostyka
6. Mięśniaki macicy – leczenie farmakologiczne
7. Usuwanie mięśniaków macicy – metody i wskazania
8. Mięśniaki macicy – warto wiedzieć

Czym są mięśniaki macicy?

Mięśniaki macicy to najczęściej występujące łagodne zmiany w obrębie macicy. Mięśniaki pierwotnie wywodzą się z myometrium, czyli tkanki mięśniowej macicy. Pojawiają się u około 20–40% kobiet w wieku rozrodczym, a ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Wśród pań po 50. roku życia mięśniaki są diagnozowane w niemalże 80%.  

Jak już wspomniano, mięśniaki to łagodne zmiany, których wzrost jest zależny od progesteronu i estrogenu. Ich rozmiar może zwiększać się lub zmniejszać na przestrzeni lat. Mięśniaki macicy nigdy nie powodują przerzutów ani nie naciekają na okoliczne tkanki. 

Sprawdź ofertę: Podpaski, tampony, kubeczki menstruacyjne

Jakie występują rodzaje mięśniaków macicy?

Wyróżnia się 3 główne rodzaje mięśniaków macicy: 

• Mięśniaki podśluzówkowe – mieszczą się tuż pod wewnętrzną błoną śluzową macicy (endometrium). Zwykle mają niewielkie rozmiary, mimo to mogą utrudniać zajście i utrzymanie ciąży. 

• Mięśniaki śródścienne – najczęstszy rodzaj mięśniaków macicy. Ze względu na swoje umiejscowienie wewnątrz środkowej, mięśniowej ściany macicy mogą powodować dość uporczywe objawy. Polipy śródścienne na przedniej ścianie macicy niekiedy naciskają na pęcherz i powodują silne parcie. Podobnie z polipem tylnej ściany macicy, kiedy uciska na odbytnicę.  

• Mięśniaki podsurowicówkowe – lokalizują się pod zewnętrzną, surowiczą błoną macicy. Mięśniaki o niewielkich rozmiarach nie dają żadnych objawów. Z kolei duże rozmiary predysponują do długotrwałych krwawień miesiączkowych ze względu na upośledzone obkurczanie macicy. Mogą również naciskać na sąsiednie narządy.

Mięśniaki macicy – przyczyny 

Chociaż mięśniaki macicy to powszechny problem, przyczyny ich powstawania nie są poznane. Naukowcy zaobserwowali, że każdy polip rodzi się z innej komórki, nawet w obrębie ten samej macicy. Mimo to nie wiadomo, co inicjuje proces ich wzrostu.

Natomiast wyszczególniono następujące czynniki ryzyka rozwoju mięśniaków macicy: 

• wiek w okresie okołomenopauzalnym, 

• obecność czynników genetycznych, 

• wstępne wystąpienie menarche, czyli pierwszej miesiączki, 

• otyłość,  

• nadciśnienie tętnicze.

Co więcej, badania pokazały, że spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa, soli oraz częste picie alkoholu znacznie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia mięśniaków. 

Przeczytaj: Skurcze macicy

Mięśniak macicy – objawy 

Wielkość mięśniaków macicy i ich rozmieszczenie definiuje objawy związane z tą przypadłością. Jak wspomniano powyżej, mięśniaki śródścienne i podsurowicówkowe mogą naciskać na pęcherz moczowy oraz odbytnicę powodując uczucie parcia.  

Pozostałe objawy mięśniaków macicy obejmują: 

• zaburzenia krwawienia z dróg rodnych – np. zbyt długie i obfite miesiączki, krwawienia pomiędzy miesiączkami, 

• niezwykle bolesne miesiączki, 

• częste bóle w podbrzuszu, niekiedy promieniujące do odcinka lędźwiowego kręgosłupa, 

• w przypadku bardzo dużych mięśniaków może dojść do powiększenia obwodu brzucha, 

• problemy z zajściem i utrzymaniem ciąży. 

Warto wspomnieć, że mięśniaki macicy mogą nie dawać żadnych objawów i to u sporej części pacjentek. U drugiej grupy pań dolegliwości towarzyszące są bardzo niespecyficzne. Dość często zdarza się, że mięśniaki macicy zostają zdiagnozowane dopiero w ciąży.

Jak rozpoznać mięśniaki macicy – diagnostyka 

Dla pełnej diagnostyki niezbędny jest wywiad i badanie ginekologiczne. Lekarz powinien uzyskać wszelkie informacje o występujących objawach. Ponadto do diagnostyki konieczne jest wykonanie badania USG, które pozwala na uwidocznienie lokalizacji i rozmiaru mięśniaków. W niektórych przypadkach może zajść konieczność wykonania tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.

W przypadku mięśniaków podśluzówkowych warto zastosować histeroskopię, która polega na wprowadzeniu do macicy teleskopu optycznego i uwidocznieniu rozmiaru oraz położenia mięśniaków.  

Mięśniaki macicy – leczenie farmakologiczne 

Leczenie farmakologiczne oferuje dużą ilość preparatów, które działają na różnych poziomach, by osiągnąć wspólny cel – zmniejszyć stężenie estrogenu. Estrogen to hormon, który pobudza wzrost endometrium, ale także stymuluje rozwój mięśniaków macicy.  

W farmakoterapii mięśniaków macicy stosuje się leki, takie jak: 

• analogi gonadoliberyn, 

• selektywne modulatory receptora estrogenowego lub progesteronowego, 

• antyestrogeny, 

• inhibitory aromatazy, 

• androgeny.

Usuwanie mięśniaków macicy – metody i wskazania 

Mięśniaki macicy podlegają usunięciu, gdy spełniają poniższe kryteria: 

• są przyczyną dolegliwości bólowych,  

• wywołują bardzo obfite i przedłużające się krwawienia, 

• posiadają duże rozmiary, 

• wywołują stany zapalne okolicznych narządów – pęcherza i pochwy.  

Metodę zabiegowego usunięcia mięśniaków macicy zawsze wybiera specjalista. Lekarz ocenia stan ginekologiczny pacjentki, jej historię i plany porodowe, wiek, lokalizację zmian oraz objawy, jakie wywołują.  

Embolizacja mięśniaków macicy 

Embolizacja mięśniaków macicy to nieoperacyjna metoda leczenia opisywanych zmian, która polega na odcięciu dopływu krwi przez drobne naczynia krwionośne. 

Szczególnie zalecana w przypadku mięśniaków bez szypułki o wielkości do 5–10 cm. Natomiast nawet bardzo duże mięśniaki macicy, czyli powyżej 10 cm, nie są przeciwwskazaniem do wykonania zabiegu, jednak efekty mogą być mniej satysfakcjonujące niż w przypadku innych metod leczenia.  

Embolizacja oferuje szereg zalet: 

• szybki czas rekonwalescencji – chora po około 2 dniach zostaje wypisana do domu, 

• znieczulenie zewnątrzoponowe – pacjentka pozostaje w pełni świadoma przez cały czas, 

• krótki czas trwania zabiegu – 1–3 godziny. 

Lista przeciwwskazań do wykonania zabiegu embolizacji mięśniaków macicy jest stosunkowo krótka i obejmuje: 

• mięśniaki macicy o rozmiarze powyżej 7 cm, uszypułowane, 

• zakażenie w obrębie dróg rodnych, miednicy lub ogólnoustrojowe, 

• ciąża,  

• wkładka domaciczna jako przeciwwskazanie względne,  

• przyjmowanie leków z grupy analogów gonadoliberyny. 

Wyłuszczenie mięśniaków macicy drogą brzuszną (laparotomia mięśniaka macicy) 

Laparotomia to tradycyjna operacja z otwarciem powłok brzusznych. Laparotomia mięśniaka macicy jest zalecana w przypadku:  

• dużej liczby mięśniaków,  

• zmian o wielkości powyżej 6 cm,  

• pacjentek z historią zabiegów w obrębie jamy brzusznej,  

• otyłości.  

Ta metoda wiąże się z dłuższym czasem rekonwalescencji, występowaniem większej blizny pooperacyjnej i wyższym ryzykiem nadkażenia rany. Co więcej, wzrasta prawdopodobieństwo powstania zrostów wewnątrzbrzusznych czy przypadkowego uszkodzenia moczowodów lub pęcherza moczowego.  

Abrazja macicy przy mięśniakach 

Abrazja macicy przy mięśniakach to inna nazwa łyżeczkowania jamy macicy. Zabieg polega na wprowadzeniu do jamy macicy specjalnych łyżek ginekologicznych, które pozwalają na złuszczenie mięśniaków macicy. Abrazja jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym, na fotelu ginekologicznym. Pacjentka zwykle wymaga jednodniowego pobytu w szpitalu.  

Histeroskopia a mięśniaki macicy 

Histeroskopia mięśniaka macicy to metoda beznacięciowego usunięcia mięśniaków macicy. Macica pacjentki zostaje wypełniona specjalnym płynem, a następnie histeroskop jest wprowadzany do jamy macicy za pomocą wcześniej rozszerzonej szyjki macicy. Pacjentka otrzymuje znieczulenie, dzięki czemu nie odczuwa bólu ani dyskomfortu.  

Metoda histeroskopowa pozwala na usunięcie mięśniaków podśluzówkowych i niekiedy także śródściennych.  

Termoablacja mięśniaków macicy 

Termoablacja to sposób usunięcia mięśniaków macicy wykorzystujący ultradźwięki. Polega na podaniu bezpośredniej wiązki energii cieplnej (temperatura 55–70 stopni Celsjusza) do mięśniaka macicy. Termoablacja jest zabiegiem bezinwazyjnym, o skuteczności rzędu 90% i przeprowadzanym bez znieczulenia. Pacjenta szybko wraca do pełnej sprawności i może opuścić klinikę tego samego dnia. 

Mięśniaki macicy – warto wiedzieć 

Pacjentki z mięśniakami macicy martwią się, o ich wpływ na zajście i przebieg ciąży oraz poród. Co więcej, bardzo często pojawia się pytanie dotyczące samoistnego zaniku mięśniaków.  

• Mięśniaki macicy a ciążą – jak mogą na nią wpływać? 

Zdarza się, że u niektórych pacjentek mięśniaki macicy mogą utrudniać zajście w ciążę i jej utrzymanie. W przypadku pań z wyżej opisanymi problemami i stwierdzonymi mięśniakami macicy zachodzi konieczność ich zabiegowego usunięcia. Natomiast jeśli mięśniaki macicy nie wpływają na płodność, nie wywołują innych objawów ani nie rosną gwałtownie w czasie ciąży, nie ma powodów do zmartwień ani wskazań do usunięcia.   

• Mięśniaki macicy a poród naturalny – czy jest możliwy? 

Pacjentki z mięśniakami macicy zachęca się do porodu siłami natury. Specjaliści zwracają uwagę, że mięśniaki macicy powodują poporodową atonię mięśnia macicy, przez co występują problemy z obkurczaniem się narządu i przedłużającymi krwawieniami po porodzie. W czasie porodu naturalnego wyzwala się dużą ilość oksytocyny – hormonu, który wspiera i pobudza obkurczanie macicy. 

• Czy mięśniaki macicy mogą się wchłonąć samoistnie? 

Rozmiar mięśniaków macicy może się zmniejszyć, natomiast mięśniaki nie ulegają samoistnemu wchłonięciu.

Bibliografia